BİLGİ EDİNME HAKKI KANUNU
BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar Amaç MADDE 1.- Bu Kanunun amacı; demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir. Kapsam MADDE 2.- Bu Kanun; kamu
kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının
faaliyetlerinde uygulanır. 1.11.1984 tarihli ve 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun
hükümleri saklıdır. Tanımlar MADDE 3.- Bu Kanunda
geçen; a) Kurum ve kuruluş: Bu Kanunun 2 nci maddesinde geçen ve kapsama dahil olan bilgi edinme başvurusu yapılacak bütün makam ve mercileri, b) Başvuru sahibi: Bu Kanun kapsamında bilgi edinme hakkını kullanarak
kurum ve kuruluşlara başvuran gerçek ve tüzel kişileri, c) Bilgi: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları kayıtlarda yer alan bu
Kanun kapsamındaki her türlü veriyi, d) Belge: Kurum ve kuruluşların sahip oldukları bu Kanun kapsamındaki yazılı,
basılı veya çoğaltılmış dosya, evrak, kitap, dergi, broşür, etüt, mektup,
program, talimat, kroki, plân, film, fotoğraf, teyp ve video kaseti,
harita, elektronik ortamda kaydedilen her türlü bilgi, haber ve veri
taşıyıcılarını, e) Bilgi veya belgeye erişim: İstenen bilgi veya belgenin niteliğine göre,
kurum ve kuruluşlarca, başvuru sahibine söz konusu bilgi veya belgenin
bir kopyasının verilmesini, kopya verilmesinin mümkün olmadığı hâllerde,
başvuru sahibinin bilgi veya belgenin aslını inceleyerek not almasına
veya içeriğini görmesine veya işitmesine izin verilmesini, f) Kurul: Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunu, İfade eder. İKİNCİ BÖLÜM Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Verme Yükümlülüğü Bilgi edinme hakkı MADDE 4.- Herkes bilgi
edinme hakkına sahiptir. Türkiye'de ikamet eden yabancılar ile Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı
tüzel kişiler, isteyecekleri bilgi kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla
ilgili olmak kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi çerçevesinde, bu Kanun
hükümlerinden yararlanırlar. Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri
saklıdır. Bilgi verme yükümlülüğü MADDE 5.- Kurum ve kuruluşlar,
bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak
ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak
üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler. Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bilgi Edinme Başvurusu Başvuru usulü MADDE 6.- Bilgi edinme
başvurusu, başvuru sahibinin adı ve soyadı, imzası, oturma yeri veya
iş adresini, başvuru sahibi tüzel kişi ise tüzel kişinin unvanı ve adresi
ile yetkili kişinin imzasını ve yetki belgesini içeren dilekçe ile istenen
bilgi veya belgenin bulunduğu kurum veya kuruluşa yapılır. Bu başvuru,
kişinin kimliğinin ve imzasının veya yazının kimden neşet ettiğinin
tespitine yarayacak başka bilgilerin yasal olarak belirlenebilir olması
kaydıyla elektronik ortamda veya diğer iletişim araçlarıyla da yapılabilir. Dilekçede, istenen bilgi veya belgeler açıkça belirtilir. İstenecek bilgi veya belgenin
niteliği MADDE 7.- Bilgi edinme
başvurusu, başvurulan kurum ve kuruluşların ellerinde bulunan veya görevleri
gereği bulunması gereken bilgi veya
belgelere ilişkin olmalıdır. Kurum ve kuruluşlar, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya
da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi veya belge
için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler. İstenen bilgi veya belge, başvurulan kurum ve kuruluştan başka bir yerde
bulunuyorsa, başvuru dilekçesi bu kurum ve kuruluşa gönderilir ve durum
ilgiliye yazılı olarak bildirilir. Yayımlanmış veya kamuya açıklanmış
bilgi veya belgeler MADDE 8.- Kurum ve kuruluşlarca
yayımlanmış veya yayın, broşür, ilân ve benzeri yollarla kamuya açıklanmış
bilgi veya belgeler, bilgi edinme başvurularına konu olamaz. Ancak,
yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgelerin ne şekilde,
ne zaman ve nerede yayımlandığı veya açıklandığı başvurana bildirilir. Gizli bilgileri ayırarak bilgi
veya belge verme MADDE 9.- İstenen bilgi
veya belgelerde, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler
ile açıklanabilir nitelikte olanlar birlikte bulunuyor ve bunlar birbirlerinden
ayrılabiliyorsa, söz konusu bilgi veya belge, gizlilik dereceli veya
açıklanması yasaklanan bilgiler çıkarıldıktan sonra başvuranın bilgisine
sunulur. Ayırma gerekçesi başvurana yazılı olarak bildirilir. Bilgi veya belgeye erişim MADDE 10.- Kurum ve kuruluşlar,
başvuru sahibine istenen belgenin onaylı bir kopyasını verirler. Bilgi veya belgenin niteliği gereği kopyasının verilmesinin mümkün olmadığı
veya kopya çıkarılmasının aslına zarar vereceği hâllerde, kurum ve kuruluşlar
ilgilinin; a) Yazılı veya basılı belgeler için, söz konusu belgenin aslını incelemesi
ve not alabilmesini, b) Ses kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları dinleyebilmesini, c) Görüntü kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları izleyebilmesini, Sağlarlar. Bilgi veya belgenin yukarıda belirtilenlerden farklı bir şekilde elde edilmesi
mümkün ise, belgeye zarar vermemek koşuluyla bu olanak sağlanır. Başvurunun yapıldığı kurum ve kuruluş, erişimine olanak sağladığı bilgi
veya belgeler için başvuru sahibinden erişimin gerektirdiği maliyet
tutarı kadar bir ücreti bütçeye gelir kaydedilmek üzere tahsil edebilir. Bilgi veya belgeye erişim süreleri MADDE 11.- Kurum ve kuruluşlar,
başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye erişimi onbeş iş günü içinde
sağlarlar. Ancak istenen bilgi veya belgenin, başvurulan kurum ve kuruluş
içindeki başka bir birimden sağlanması; başvuru ile ilgili olarak bir
başka kurum ve kuruluşun görüşünün alınmasının gerekmesi veya başvuru
içeriğinin birden fazla kurum ve kuruluşu ilgilendirmesi durumlarında
bilgi veya belgeye erişim otuz iş günü içinde sağlanır. Bu durumda,
sürenin uzatılması ve bunun gerekçesi başvuru sahibine yazılı olarak
ve onbeş iş günlük sürenin bitiminden önce bildirilir. 10 uncu maddede belirtilen bilgi veya belgelere erişim için gereken maliyet
tutarının idare tarafından başvuru sahibine bildirilmesiyle onbeş iş
günlük süre kesilir. Başvuru sahibi onbeş iş günü içinde ücreti ödemezse
talebinden vazgeçmiş sayılır. Başvuruların cevaplandırılması MADDE 12.- Kurum ve kuruluşlar,
bilgi edinme başvurularıyla ilgili cevaplarını yazılı olarak veya elektronik
ortamda başvuru sahibine bildirirler. Başvurunun reddedilmesi hâlinde
bu kararın gerekçesi ve buna karşı başvuru yolları belirtilir. İtiraz usulü MADDE 13.- Bilgi edinme
istemi 16 ve 17 nci maddelerde öngörülen sebeplerle reddedilen başvuru
sahibi, yargı yoluna başvurmadan önce kararın tebliğinden itibaren onbeş
gün içinde Kurula itiraz edebilir. Kurul, bu konudaki kararını otuz
iş günü içinde verir. Kurum ve kuruluşlar, Kurulun istediği her türlü
bilgi veya belgeyi onbeş iş günü içinde vermekle yükümlüdürler. Kurula itiraz, başvuru sahibinin idarî yargıya başvurma süresini durdurur.
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu MADDE 14.- Bilgi edinme başvurusuyla
ilgili yapılacak itirazlar üzerine, 16 ve 17 nci maddelerde öngörülen
sebeplere dayanılarak verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar
için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek
üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur. Kurul; birer üyesi Yargıtay ve Danıştay
genel kurullarının kendi kurumları içinden önerecekleri ikişer aday,
birer üyesi ceza hukuku, idare hukuku ve anayasa hukuku alanlarında
profesör veya doçent unvanına sahip kişiler, bir üyesi Türkiye Barolar
Birliğinin baro başkanı seçilme yeterliliğine sahip kişiler içinden
göstereceği iki aday, iki üyesi en az genel müdür düzeyinde görev yapmakta
olanlar ve bir üyesi de Adalet Bakanının önerisi üzerine bu Bakanlıkta
idarî görevlerde çalışan hâkimler arasından Bakanlar Kurulunca seçilecek
dokuz üyeden oluşur. Kurul üyeliğine önerilen adayların
muvafakatları aranır. Kurul Başkanı, kurul üyelerince kendi
aralarından seçilir. Kurul, en az ayda bir defa veya ihtiyaç
duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı üzerine toplanır. Kurul üyelerinin görev süreleri dört
yıldır. Görev süresi sona erenler yeniden seçilebilirler. Görev süresi
dolmadan görevinden ayrılan üyenin yerine aynı usule göre seçilen üye,
yerine seçildiği üyenin görev süresini tamamlar. Yeni seçilen Kurul
göreve başlayıncaya kadar önceki Kurul görevine devam eder. Kurul üyelerine 10.2.1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri
saklı kalmak kaydıyla fiilen görev yaptıkları her gün için uhdesinde
kamu görevi bulunanlara (1000), uhdesinde kamu görevi bulunmayanlara
ise (2000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu
bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. Bu ödemelerde damga vergisi hariç
herhangi bir kesinti yapılmaz. Kurul, belirleyeceği konularda komisyonlar
ve çalışma grupları kurabilir; ayrıca gerekli gördüğü takdirde, ilgili bakanlık ile diğer kurum ve kuruluşların
ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerini bilgi almak üzere toplantılarına
katılmaya davet edebilir. Kurulun sekretarya hizmetleri Başbakanlık
tarafından yerine getirilir. Kurulun görev ve çalışmalarına ilişkin esas ve usuller Başbakanlıkça hazırlanarak
yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Bilgi Edinme Hakkının Sınırları Yargı denetimi dışında kalan işlemler MADDE 15.- Yargı denetimi
dışında kalan idarî işlemlerden kişinin çalışma hayatını ve mesleki
onurunu etkileyecek nitelikte olanlar, bu Kanun kapsamına dahildir.
Bu şekilde sağlanan bilgi edinme hakkı işlemin yargı denetimine açılması
sonucunu doğurmaz. Devlet sırrına ilişkin bilgi veya
belgeler MADDE 16.- Açıklanması
hâlinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve
millî güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet
sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeler, bilgi
edinme hakkı kapsamı dışındadır. Ülkenin ekonomik çıkarlarına ilişkin
bilgi veya belgeler MADDE 17.- Açıklanması
ya da zamanından önce açıklanması hâlinde, ülkenin ekonomik çıkarlarına zarar verecek veya haksız rekabet ve kazanca
sebep olacak bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır. İstihbarata ilişkin bilgi veya
belgeler MADDE 18.- Sivil ve askerî
istihbarat birimlerinin görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi veya belgeler,
bu Kanun kapsamı dışındadır. Ancak, bu bilgi ve belgeler kişilerin çalışma hayatını ve meslek onurunu
etkileyecek nitelikte ise, istihbarata ilişkin bilgi ve belgeler bilgi
edinme hakkı kapsamı içindedir. İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi
veya belgeler MADDE 19.- Kurum ve kuruluşların
yetkili birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması
veya zamanından önce açıklanması hâlinde; a) Kişilerin özel hayatına açıkça
haksız müdahale sonucunu doğuracak, b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini
tehlikeye sokacak, c) Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye
düşürecek, d) Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek, Bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı
dışındadır. Adlî soruşturma ve kovuşturmaya
ilişkin bilgi veya belgeler MADDE 20.- Açıklanması
veya zamanından önce açıklanması hâlinde; a) Suç işlenmesine yol açacak, b) Suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanunî yollarla
yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek, c) Yargılama görevinin gereğince yerine getirilmesini engelleyecek, d) Hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlâl edecek,
Nitelikteki bilgi veya belgeler, bu
Kanun kapsamı dışındadır. 4.4.1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, 18.6.1927
tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, 6.1.1982 tarihli
ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve diğer özel kanun hükümleri
saklıdır. Özel hayatın gizliliği MADDE 21.- Kişinin izin
verdiği hâller saklı kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında,
açıklanması hâlinde kişinin sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına,
şeref ve haysiyetine, meslekî ve ekonomik değerlerine haksız müdahale
oluşturacak bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır. Kamu yararının gerektirdiği hâllerde, kişisel bilgi veya belgeler, kurum
ve kuruluşlar tarafından, ilgili kişiye en az yedi gün önceden haber
verilerek yazılı rızası alınmak koşuluyla açıklanabilir. Haberleşmenin gizliliği MADDE 22.- Haberleşmenin
gizliliği esasını ihlâl edecek bilgi veya belgeler, bu Kanun
kapsamı dışındadır. Ticarî sır MADDE 23.- Kanunlarda
ticarî sır olarak nitelenen bilgi veya belgeler ile, kurum ve kuruluşlar
tarafından gerçek veya tüzel kişilerden gizli kalması kaydıyla sağlanan
ticarî ve malî bilgiler, bu Kanun kapsamı dışındadır. Fikir ve sanat eserleri MADDE 24.- Fikir ve sanat
eserlerine ilişkin olarak yapılacak bilgi edinme başvuruları hakkında
ilgili kanun hükümleri uygulanır. Kurum içi düzenlemeler MADDE 25.- Kurum ve kuruluşların,
kamuoyunu ilgilendirmeyen ve sadece kendi personeli ile kurum içi uygulamalarına
ilişkin düzenlemeler hakkındaki bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkının
kapsamı dışındadır. Ancak, söz konusu düzenlemeden etkilenen kurum çalışanlarının
bilgi edinme hakları saklıdır. Kurum içi görüş, bilgi notu ve
tavsiyeler MADDE 26.- Kurum ve kuruluşların
faaliyetlerini yürütmek üzere, elde ettikleri görüş, bilgi notu, teklif
ve tavsiye niteliğindeki bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluş tarafından
aksi kararlaştırılmadıkça bilgi edinme hakkı kapsamındadır. Bilimsel, kültürel, istatistik, teknik, tıbbî, malî, hukukî ve benzeri
uzmanlık alanlarında yasal olarak görüş verme yükümlülüğü bulunan kişi,
birim ya da kurumların görüşleri, kurum ve kuruluşların alacakları kararlara
esas teşkil etmesi kaydıyla bilgi edinme istemlerine açıktır. Tavsiye ve mütalaa talepleri MADDE 27.- Tavsiye ve
mütalaa talepleri bu Kanun kapsamı dışındadır. Gizliliği kaldırılan bilgi veya belgelerMADDE 28.- Gizliliği
kaldırılmış olan bilgi veya belgeler, bu Kanunda belirtilen diğer istisnalar
kapsamına girmiyor ise, bilgi edinme başvurularına açık hâle gelir. BEŞİNCİ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Ceza hükümleri MADDE 29.- Bu Kanunun
uygulanmasında ihmâli, kusuru veya kastı bulunan memurlar ve diğer kamu
görevlileri hakkında, işledikleri fiillerin genel hükümler çerçevesinde
ceza kovuşturması gerektirmesi hususu saklı kalmak kaydıyla, tâbi oldukları
mevzuatta yer alan disiplin cezaları uygulanır. Bu Kanunla erişilen bilgi ve belgeler ticarî amaçla çoğaltılamaz ve kullanılamaz. Rapor düzenlenmesi MADDE 30.- Kurum ve kuruluşlar,
bir önceki yıla ait olmak üzere; a) Kendilerine yapılan bilgi edinme başvurularının sayısını, b) Olumlu cevaplanarak bilgi veya belgelere erişim sağlanan başvuru sayısını, c) Reddedilen başvuru sayısı ve bunların dağılımını gösterir istatistik
bilgileri, d) Gizli ya da sır niteliğindeki bilgiler çıkarılarak ya da bu nitelikteki
bilgiler ayrılarak bilgi veya belgelere erişim sağlanan başvuru sayısını, e) Başvurunun reddedilmesi üzerine itiraz edilen başvuru sayısı ile bunların
sonuçlarını, Gösterir bir rapor hazırlayarak, bu raporları her yıl Şubat ayının sonuna
kadar Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna gönderirler. Bağlı, ilgili
ve ilişkili kamu kurum ve kuruluşları raporlarını bağlı, ilgili ya da
ilişkili oldukları bakanlık vasıtasıyla iletirler. Kurul, hazırlayacağı
genel raporu, söz konusu kurum ve kuruluşların raporları ile birlikte
her yıl Nisan ayının sonuna kadar Türkiye Büyük Millet Meclisine gönderir.
Bu raporlar takip eden iki ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca
kamuoyuna açıklanır. Yönetmelik MADDE 31.- Bu Kanunun
uygulanması ile ilgili esas ve usullerin belirlenmesine ilişkin yönetmelik,
Kanunun yayımını takip eden altı ay içinde Başbakanlık tarafından hazırlanarak
Bakanlar Kurulunca yürürlüğe konulur. Yürürlük MADDE 32.- Bu Kanun yayımı
tarihinden itibaren altı ay sonra yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 33.- Bu Kanun hükümlerini
Bakanlar Kurulu yürütür. |