|
2004 YILI
KAMU İHALE GENEL TEBLİĞİ
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ
BÖLÜM
4734
SAYILI KAMU İHALE KANUNU
I- 4734 Sayılı Kanunun Kapsamına İlişkin Hususlar
A. 4734 sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin (a) Bendine İlişkin Hususlar
B. 4734 sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin (c) Bendine İlişkin Hususlar
C. 4734 sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin (d) Bendine İlişkin Hususlar
D. Kanun Kapsamında Yer Almayan Tüzel Kişilikler
E. İdarelerin Kamu Kaynağı Kullanımını Gerektirmeyen İşleri
F. İdareler Arası Kaynak Aktarımları
G. İdarelerin Kendilerine Bağlı Döner Sermayelerden Yapacakları Alımlar
H. İdarelerin Bankalar Aracılığı ile Yapacakları Fatura Tahsilat İşleri
I. Elektrik, Su, Doğalgaz Gibi Mevzuatın Verdiği Yetki Çerçevesinde
Sunulan ve Tekel Niteliği Bulunan Mal Ve Hizmetlerin Temini
J. Diğer Hususlar
II- İstisnalara İlişkin Düzenlemeler
III- 4734 Sayılı Kanunun 3 üncü Maddesinin (g) Bendine İlişkin Açıklamalar
IV- Tanımlar
A. Ağaçlandırma, Erozyon Kontrolü ve Fidan Dikim İşlerinin Niteliği
B. İhale Yetkilisi ve İhale Komisyonu
C. Bakım ve Onarıma İlişkin İhaleler
V- Katma Değer Vergisi Uygulaması
VI- Eşik Değerler
A. Döner Sermayeli Kuruluşların Tabi Oldukları Eşik Değerler
B. Eşik Değerlere Göre İhalelerin Yabancı İsteklilere Açılması ve Fiyat
Avantajı Uygulaması
C. Yerli Malı Belgesi
VII- 4734 sayılı Kanunun 10 uncu Maddesine İlişkin Açıklamalar
A. İhalelerde İstenecek Yeterlik Belgelerinin ve Yeterlik Kriterlerinin
İhale ve Ön Yeterlik Dokümanı ile İhale İlan ve Davet Belgelerinde Belirtilmesi
B. İş Deneyimi Belgeleri
C. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü veya Pazarlık Usulü ile Yapılan
İhalelerde Yeterlik Kriterlerinin Belirlenmesi
D. İhaleden Önce Aslı İdareye Sunulan Belgelerin İdarelerce Onaylanması
E.Belgelerin Sunuluş Şekli
F. İhaleye Katılacak İsteklilerden 10 uncu Maddenin Son Fıkrası Uyarınca
İstenilen Belgeler ve Alınabileceği Merciler
G. Hizmet Alımlarında Çalıştırılacak Personele İlişkin Maliyetlerin
Brüt Tutarları ile Sigorta Prim Oranının İdari Şartnamede Açıkça Gösterilmesi
H. İdarenin Ortağı Olduğu Şirketler ve İdarede Görev Yapanların Aynı
İdarenin İhalelerine Katılıp Katılamayacakları
I. İş Deneyim Belgesinin Başka Bir Tüzel Kişiye Kullandırılmayacağına
İlişkin Taahhütname ile İsteklilerin Ortaklık ve/veya Hisseleri İçin
Verecekleri Beyanname
VIII- Teknik Şartnameler
IX- İhale İlanı ve İhale Dokümanına İlişkin Açıklamalar
A. İhale İlanının Yapılış Şekline İlişkin Hususlar
B. İhale İlanlarındaki Hatalı Hususların Düzeltilmesi
C. Zeyilname ile İhale Dokümanında Değişiklik Yapılması
D. CD Ortamında Hazırlanan İhale Dokümanının Güvenliğinin Sağlanması
ve Buna İlişkin Esaslar
X- Doğrudan Temine İlişkin Açıklamalar
A. Genel Olarak
B. İhtiyacın Gerçek veya Tüzel Tek Kişiden Temini
C. İhtiyacın Özel Bir Hakka Sahip Gerçek veya Tüzel Tek Kişiden Temini
D. 4734 sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (c) bendi Uyarınca Mal ve Hizmetlerin
İlk Alım Yapılan Gerçek veya Tüzel Kişiden Temini
E. 4734 sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (d) Bendi Gereğince İhtiyaçların
Temini
F. Taşınmaz Mal Alımı ve Kiralanması
G. İlaç, Tıbbi Sarf Malzemeleri ile Test ve Tetkik Sarf Malzemesi Alımları
H. Milletlerarası Tahkim Davaları İçin Alınacak Hizmetler
I. Danışmanlık Hizmet Alımlarının Pazarlık Usulü veya Doğrudan Teminle
Karşılanabilmesi
XI- Tekliflerin Alınması ve Değerlendirilmesi
A .Belgelerin İdarelerce Teyit Ettirilmesi
B.Yaklaşık Maliyetin Üzerindeki Teklifler
C. Alternatif Teklifler
D. Teklif Zarflarının Yapıştırılan Yerinin Mühürlenmesi
E. Tekliflerin Son Verilme Tarih ve Saati
F. Aşırı Düşük Teklif Değerlendirmesi
G. Mal ve Hizmet Alımlarında Kısmı Teklif
H. Aritmetik Hata
I. İdarelerce, Eksik Belge ve Bilgilerin Tamamlatılması
XII- Teminatlar
A. Teminat Mektuplarının Şekli
B. Geçici Teminat Mektuplarının Süresi
C. Teminat Olarak Alınacak Değerler
XIII- İhalelere Katılmaktan Yasaklamaya İlişkin Açıklamalar
A.İhalelere Katılmaktan Yasaklama Kararı Verilirken Uyulacak Hususlar
B. Doğrudan Temin Usulünde Yasaklama Kararı
C. Yasaklama Kararının Verilmesi Gereken Sürenin Başlangıcı
D. Yasaklamaya İlişkin Sürenin Hukuki Niteliği
E.Yasaklı Firmanın Ürününün Yetkili Bayi Ya da Başka Bir Satıcı Tarafından
Teklif Edilmesi
F. İş Ortaklığını Oluşturan Ortaklardan Birinin Yasak Fiil ve Davranışlarda
Bulunduğunun Ortaya Çıkması Halinde İzlenecek Yöntem
G. Yasaklama Halinde Teminatların Gelir Kaydedilmesi
H. Haklarında Yasaklama Kararı Verilen Şirket Ortak veya Ortaklarının
Durumu
I. Haklarında Kamu Davası Açılmasına Karar Verilenler
J. Haklarında Kamu Davası Açılanlara İlişkin Gerçekleştirilen Teyit
İşlemleri
XIV- Birden Fazla Yılı Kapsayan ve Yatırım Niteliğinde Olan İşlere
Ait İhalelerin Yapılma Zamanı
XV- Süreklilik Arz Eden Mal ve Hizmet Alımlarının Kesintiye Uğratılmadan
Temini
XVI- 4734 sayılı Kanunun 62 nci Maddesinin (ı) Bendinin Uygulanmasına
İlişkin Açıklamalar
İKİNCİ BÖLÜM
4735 SAYILI KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNU
I- Mutad Sözleşme
II- Yapım İşleri ile Mal veya Hizmet Alımlarının Denetim ve Kontrollük
İş ve İşlemleri
III- İhale Usullerine Tabi Olmadan İhtiyaçların Kamu Kuruluşlarından
Karşılanması Yöntemiyle 01.01.2003 Tarihinden Önce Protokole Bağlanmış
veya Protokol Çalışmalarına Başlanmış Olan İşler
IV- Süreklilik Arz Eden Hizmet Alımlarında İşe Başlama Tarihi
V- Ağaçlandırma, Erozyon Kontrolü ve Fidan Dikim İşlerine İlişkin Kamu
İhale Kurumu Tarafından Belirlenen Mücbir Sebep Halleri
VI- Sözleşme Konusu Hazır Halde Alınıp Satılan Bir Mal Olan İhalelerde
Kesin Teminat ve Ek Kesin Teminatın Geri Verilmesi
VII- Sözleşmenin Uygulanmasına İlişkin Hususlar
A. İdare İle Yüklenici Arasında Sözleşmenin Karşılıklı Olarak Feshedilmesi
ve Kesin Teminatın İade Edilmesi
B. İhalenin Kurul Kararı ile İptalinin Hukuki Sonuçları
VIII- Mal ve Hizmet Alımlarında İş Artışı
IX- 01.01.2003 Tarihinden Önce İhale Edilmiş ve Devam Etmekte Olan Yapım
İşlerinde Meydana Gelen İş Artışlarının Durumu
X- Sözleşmenin Devrine İlişkin Açıklamalar
XI- 01.01.2003 Tarihi İtibarıyla Yürürlüğü Devam Eden Sözleşmeler
XII- Asgari Ücret Üzerinden Personel Çalıştırılan Hizmet Alımlarında
Fiyat Farkı
XIII- 2002/5038 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4734 Sayılı Kamu İhale
Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı
Hesabında Uygulanacak Esaslara İlişkin Hususlar
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İHALE KONTROL SİSTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR
I- İhale Kayıt Numarası (İKN)
II- Kamu İhale Bültenine İlişkin Genel Esaslar
III- İhale Üzerinde Kalan İsteklinin İhalelere Katılmaktan Yasaklı Olup
Olmadığının Teyit Ettirilmesi
IV- Doğrudan Temin Kayıt Formu
V- İhale Sonuç Formu
VI- İhale Kontrol Sisteminden Yararlanırken Dikkat Edilmesi Gereken
Hususlar
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DİĞER HUSUSLAR
2004 YILI KAMU İHALE GENEL TEBLİĞİ
GİRİŞ
Bu Tebliğ, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanununun uygulanmasında karşılaşılan tereddütlere açıklık getirilmesi
ve bu hususlarda idarelerce uyulması gerekli esasların belirlenmesi
amacıyla 4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
İhale öncesi işlemler, ihale dokümanının hazırlanması, ihale işlemlerinin
yürütülmesi ve sonuçlandırılması ile sözleşmenin uygulanmasında idarelerce
bu Tebliğde belirtilen hususlara uyulması gerekmektedir.
BİRİNCİ BÖLÜM
4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU
I- 4734 sayılı Kanunun Kapsamına İlişkin Hususlar
4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasında de yer alan
idareler Kanunun yürürlüğe girdiği 01.01.2003 tarihinden itibaren bu
Kanun kapsamında olup, Kamu İhale Kurulu’nun kapsama ilişkin almış olduğu
kararlar tereddütleri gidermek ve durumu tespit etmekten ibarettir.
Bu çerçevede, Kurulun hakkında karar almış olduğu idareler karar tarihi
itibariyle değil, Kanunun yürürlük tarihi itibari ile kapsamda olup,
hakkında karar alınmamış idarelerin de kapsama ilişkin hukuki durumları
değişmemiştir.
A. 4734 sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin (a) Bendine İlişkin Hususlar
4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (a) bendine göre genel bütçeye
dahil daireler, katma bütçeli idareler, özel idareler ve belediyeler
ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler, tüzel kişiler
Kanun kapsamında bulunmaktadır.
Bu çerçevede;
a) İdareler
1. Köy tüzel kişilikleri tarafından oluşturulan Mahalli İdare Birlikleri
4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmamakta ancak köy tüzel kişiliklerinin
belediyeler ve/veya il özel idarelerinin katılımı ile oluşturdukları
mahalli idare birlikleri ile il özel idarelerin ve/veya belediyelerin
kendi aralarında oluşturdukları Mahalli İdare Birlikleri ise 4734 sayılı
Kanun kapsamında yer almaktadır.
2. 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idareler bünyesinde yer alan ve ayrı
tüzel kişilikleri bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarına ait eğitim
ve dinlenme tesisleri, misafirhane, kreş, spor tesisleri gibi sosyal
tesisler 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmaktadır.
3. Başbakanlığa bağlı ve merkezde katma bütçeli tüzel kişiliği haiz
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı birimi olan Spor Toto Teşkilat
Müdürlüğü, 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (a) bendi uyarınca Kanun
kapsamında bulunmaktadır.
4. Katma bütçeli ve Başbakanlığa bağlı tüzel kişilik olarak 4734 sayılı
Kanun kapsamında bulunan Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün ana hizmet
birimleri arasında yer alan federasyon başkanlıklarınca ve Genel Müdürlüğün
belirlediği bedel üzerinden finanse edilen Milli Takım hazırlık ve kamp
merkezlerindeki milli takım sporcularının iaşe ve ibate giderlerine
ilişkin alımları, 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmaktadır.
5. 3039 sayılı Çeltik Ekimi Kanunu hükümlerine göre tüzel kişiliği bulunmayan,
komisyon başkan ve üyelerinin çoğunluğu kamu görevlilerinden oluşan,
kamu görevi yürüten ve genel idare içinde yer alan Çeltik komisyonları
4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (a) bendi gereği Kanun kapsamında
olduğundan harcamaları da 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılacaktır.
6- 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere bağlı bir kuruluş statüsünde
olması nedeniyle tüzel kişiliği bulunmamakla birlikte sermayesi bulunan
Tanzim Satış Fonları 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmaktadır.
7- Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı
bir tüzel kişilik olduğundan 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmaktadır.
8- Etüd ve Beslenme Merkezli İlköğretim Okullarının, Milli Eğitim Bakanlığı
İstanbul İli Etüd ve Beslenme İlköğretim Okulu Yönergesi hükümlerine
göre velilerden katkı payı sağlamak suretiyle yürütecekleri etüd ve
beslenme faaliyetine ilişkin olarak “Etüd ve Beslenme İlköğretim Okullarının”
bünyesinde bulunan Harcama Komisyonları tarafından yapılacak mal ve
hizmet alımı ihaleleri, 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmaktadır.
b) İdarelere Bağlı Dernek-Vakıf- Sandık Gibi Tüzel Kişiler (28/01/2005
– 25710 R.G. / 1 md. ile yürürlükten kaldırılmıştır.)
B. 4734 sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin (c) Bendine İlişkin Hususlar
4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (c) bendine göre sosyal güvenlik
kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu görevi
verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (mesleki kuruluşlar ve vakıf
yükseköğretim kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar Kanun
kapsamında bulunmaktadır.
Bu çerçevede;
1. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları kamu kaynağı kullanan,
kamu denetimine tâbi, özel kanunla kurulmuş ve kendisine kamu görevi
verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar olduklarından, 4734 sayılı
Kanunun 2 nci maddesinin (c) bendi gereği Kanun kapsamında yer almaktadır.
2. 91 sayılı KHK’nin verdiği yetkiye dayanılarak kurulan, kendisine
kamu görevi verilen ve kamu tüzel kişiliğini haiz bağımsız bütçeli bir
kuruluş olan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası 4734 sayılı Kanunun 2
nci maddesinin (c) bendi uyarınca Kanun kapsamında bulunduğundan, mal
ve hizmet alımları ile yapım işleri ihaleleri 4734 sayılı Kanunun hükümlerine
göre yapılacaktır.
3. Sermaye Piyasası Kanununun verdiği yetkiye dayanılarak kurulmuş,
kendisine kamu görevi verilen, kamu tüzel kişiliğini haiz ve bağımsız
bütçeli bir kuruluş olan İstanbul Altın Borsası 4734 sayılı Kanunun
2 nci maddesinin (c) bendi uyarınca Kanun kapsamında bulunmaktadır.
Bu nedenle İstanbul Altın Borsası tarafından yapılacak mal veya hizmet
alımları ile yapım işleri ihaleleri 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre
yürütülecektir.
4. Özel Kanunla kurulmuş, kendisine kamu görevi verilmiş, tüzel kişiliğe
sahip bir kuruluş olan Türk Standartları Enstitüsü ile Türk Akreditasyon
Kurumu 4734 sayılı Kanunun “Kapsam” başlıklı 2 nci maddesinin ikinci
fıkrasının (c) bendi uyarınca 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmaktadır.
C. 4734 sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin (d) Bendine İlişkin Hususlar
4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (d) bendine göre anılan maddenin
(a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarak
birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları
her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler Kanun kapsamında
bulunmaktadır. Bu çerçevede; Emlak Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.
ile Türk Telekomünikasyon A.Ş 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (d)
bendi gereği Kanun kapsamında bulunmaktadır.
D. Kanun Kapsamında Yer Almayan Tüzel Kişilikler
a) 4734 sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin İkinci Fıkrasında Belirtilen
İdareler
4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında 4964 sayılı Kanunun
1 inci maddesi ile yapılan değişiklikle enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon
sektörlerinde faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketlerin 4734
sayılı Kanun kapsamı dışında olduğu hükme bağlanmıştır.
4734 sayılı Kanunun, 4964 sayılı Kanunla değişik 2 nci maddesinin 1
inci fıkrasında;
a) Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, özel idareler
ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler,
tüzel kişiler,
b) Kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan
kamu iktisadi teşebbüsleri,
c) Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve
kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (mesleki
kuruluşlar ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli
kuruluşlar,
d) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı
olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip
bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketlerin,
her türlü kaynaktan karşılanan mal ve hizmet alımları ile yapım ihalelerinin,
e) 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankaların yapım ihalelerinin,
4734 sayılı Kanun hükümlerine göre yürütüleceği hükmüne yer verilmek
suretiyle, 4734 sayılı Kanuna tabi kurum ve kuruluşlar belirlendikten
sonra, 2 nci fıkrasında, enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde
faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketlerin 4734 sayılı Kanun
kapsamı dışında olduğu hüküm altına alınmış, ancak 4734 sayılı Kanunun
Geçici 4 üncü maddesine 4964 sayılı Kanun ile eklenen 5 inci fıkrasında
ise enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektöründe faaliyet gösteren
teşebbüs, işletme ve şirketlerin özel kanunları yürürlüğe konuluncaya
kadar bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi hükmüne, bu bent kapsamında
yer almayan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde ise Kanunun diğer
hükümlerine tabi oldukları hükme bağlanmıştır.
4734 sayılı Kanunun 4964 sayılı Kanunla değişik “İstisnalar” başlıklı
3 üncü maddesinde ise, Kanun kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarının
4734 sayılı Kanundan istisna edilen mal ve hizmet alımları düzenlenmiş
olup, maddenin (g) bendinde, 2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve
(d) bentlerinde sayılan kuruluşların sınai ve ticari faaliyetleri çerçevesinde;
doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının
temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer
tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık
maliyeti ve sözleşme bedeli iki trilyon üç yüz milyar Türk Lirasını
(Güncellenmiş hali ile 3.335.007.000.000-TL.) aşmayan mal veya hizmet
alımlarının, 4734 sayılı Kanun hükümlerinden istisna edildiği hükmüne
yer verilmiş, aynı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin 4964 sayılı Kanunla
değişik 3 üncü fıkrasında, bu Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi kapsamındaki
mal ve hizmetlerin, ilgili kuruluşların talebi üzerine, Kamu İhale Kurumu
tarafından belirleneceği kurala bağlanmıştır.
Buna göre; enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektöründe faaliyet
gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler de dahil olmak üzere 2 nci maddenin
(b) ve (d) bendinde belirtilen kurum ve kuruluşlar; anılan Kanunun geçici
4 üncü maddesinin 5 inci fıkrası uyarınca mal ve hizmet alımları ile
yapım işi ihalelerini 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre yürütecekler,
ancak ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet
üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için
yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden
aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti
ve sözleşme bedeli iki trilyon üç yüz milyar Türk Lirasını (Güncellenmiş
hali ile 3.335.007.000.000-TL.) aşmayan mal veya hizmet alımlarını istisna
hükmünden yararlanarak sağlayabileceklerdir.
Öte yandan Mevzuatımızda, teşebbüs ve işletme tanımlarına 233 sayılı
Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararnamede yer
verilmiştir.
Buna göre:
Teşebbüs: İktisadi devlet teşekkülü ile kamu iktisadi kuruluşunun ortak
adıdır.
İktisadi Devlet Teşekkülü: Sermayesinin tamamı Devlete ait, iktisadi
alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek amacıyla kurulan kamu
iktisadi teşebbüsüdür.
Kamu İktisadi Kuruluşu: Sermayesinin tamamı Devlete ait olan ve tekel
niteliğindeki mallar ile temel mal ve hizmet üretmek ve pazarlamak üzere
kurulan kamu hizmeti niteliği ağır basan kamu iktisadi teşebbüsüdür.
Müessese: Sermayesinin tamamı bir iktisadi devlet teşekkülüne veya kamu
iktisadi kuruluşuna ait olup, ona bağlı işletme veya işletmeler topluluğudur.
İşletme: Müesseselerin ve bağlı ortaklıkların mal ve hizmet üreten fabrika
ve diğer birimleri olarak tanımlanmıştır.
Şirket ise Borçlar Kanununun 520 inci maddesinde iki veya daha çok kimsenin
emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek için birleştirmeleri
olarak tanımlanmıştır.
Yukarıda belirtilen hükümler birlikte değerlendirildiğinde; 4734 sayılı
Kanunun 2 nci maddesinin 1 inci fıkrasının (b) bendi uyarınca, kamu
iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu
iktisadi teşebbüsleri ve aynı maddenin (d) bendi uyarınca 2 nci maddenin
(a), (b), ve (c) bentlerinde belirtilen kuruluşların doğrudan veya dolaylı
olarak, birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip
bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler
ile sermayesinin yarısından fazlasının 2 nci maddenin (a), (b) ve (c)
bentlerinde sayılan kuruluşlara ait olması koşulu ile enerji, su, ulaştırma
ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösteren teşebbüs, işletme
ve şirketler, 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendinde yer
alan istisna hükmünden yararlanabileceklerdir.
4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi ve geçici 4 üncü maddesinin
3 üncü ve 5 inci fıkrası uyarınca ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde
doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik mal
ve hizmetlerin belirlenmesi amacıyla Kamu İhale Kurumu’na başvuracakların
belirtilen koşulları taşımaları gerekmektedir.
b) Diğer Tüzel Kişilikler
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre kurulan Organize Sanayi Bölgeleri
ile Küçük Sanayi Siteleri ile uluslararası anlaşma ile kurulan ve 4734
sayılı Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen idareler niteliğinde hukuki
statüye sahip olmayan Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi (TÜRKSOY)’un,
organı konumunda bulunan ve Daimi Konseyin aldığı kararlar doğrultusunda
Sekreterya görevini yürüten TÜRKSOY Genel Müdürlüğü, 4734 sayılı Kanun
kapsamında bulunmamaktadır.
E. İdarelerin Kamu Kaynağı Kullanımını Gerektirmeyen İşleri
1. Kamuya ait taşınmaz malların kamu harcaması yapılmasını gerektirmeyen
ve bütçeden ödenek kullanımı söz konusu olmayan kat ve/veya arsa karşılığı
inşaat yapım işleri 4734 sayılı Kanun kapsamında yer almamaktadır
2. Kamu kaynağı kullanılmayan ve bedeli öğrenci velileri tarafından
ödenen, hizmet sunucusunun idare tarafından belirlenmediği ve sadece
talep edenlerin faydalandığı ilköğretim ve ortaöğretim öğrenci taşıma
hizmeti alımları, 4734 sayılı Kanun kapsamında yer almamaktadır.
3. İdarelere Kanun kapsamı dışındaki kişilerin tasarrufunda bulunan
kaynaklardan yapılacak şartlı bağışlarda, şartların 4734 sayılı Kanunun
uygulanmasını olanaksız hale getirmesi halinde, şartlı olarak yapılacak
bağışlarla sınırlı olarak yapılacak alımlar, Kanun kapsamında bulunmamaktadır.
F. İdareler Arası Kaynak Aktarımları
4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesine göre kapsamdaki idarelerin kullanımında
bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal ve hizmet alımları ile yapım
işleri bu Kanun hükümlerine göre yürütülür. Dolayısıyla Kanun kapsamındaki
bir idare tarafından yine Kanun kapsamındaki başka bir idareye aktarılacak
kaynaklar da 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre kullanılacaktır.
G. İdarelerin Kendilerine Bağlı Döner Sermayelerden Yapacakları Alımlar
Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin yürütmekle yükümlü
oldukları bazı kamu hizmetlerinin finansmanında ilgili bütçeden ayrılacak
sermayenin işletilmesiyle elde edilecek gelirin kullanılmasının hizmet
gereklerine daha uygun görülmesi halinde, kanunla veya kanunun belirlediği
esaslar çerçevesinde ve kanunun verdiği yetkiye dayanılarak kurulan
döner sermaye işletmelerine ilişkin olarak mevzuatımızda genel hükümleri
içeren bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, döner sermaye işletmelerinin konuları, ilgili bütçeden
ayrılacak sermaye veya bu sermayenin tespitindeki usul, elde edilecek
gelire ilişkin işlem ve kuralları kuruluş kanunlarında veya idareye
döner sermaye işletmesi kurma yetkisi tanıyan kanunlarda belirlenmektedir.
Genellikle ayrı bir tüzel kişiliği bulunmayan ve idareler bünyesinde
yer alan döner sermaye işletmelerinin yürüttüğü faaliyetler; idarelerin
görev alanındaki kamu hizmetlerinden, nitelikleri gereği farklı bir
finansman modeli çerçevesinde örgütlenmesi kamu yararına daha uygun
görülen hizmetlerdir. İdarelerin bu ihtiyaçları karşılamak için kendi
bünyelerinde kurdukları döner sermaye işletmelerinden 4734 sayılı Kanunda
öngörülen usuller ile mal veya hizmet satın alması söz konusu olmayacak;
kendi görev alanlarına giren faaliyetlerin daha hızlı ve sağlıklı yürütülebilmesi
için bünyelerinde kurmuş oldukları döner sermaye işletmelerinden ihale
usulü ile alım yapmaları döner sermaye işletmelerinin varlık sebebine
aykırılık teşkil edecektir.
Bu nedenlerle; idareler kendi bünyelerinde kurulmuş birimleri niteliğinde
bulunan ve kanunla ayrı bir tüzel kişilik kazandırılmayan döner sermaye
işletmelerinden, bu işletmelerin faaliyet konuları ile sınırlı olmak
kaydıyla, ürettikleri mal ve hizmetler 4734 sayılı Kanunla öngörülen
ihale usullerine tabi olmadan temin edebileceklerdir.
Öte yandan tüzel kişiliği olup olmadığına bakılmaksızın döner sermayeli
kuruluşlar da 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunmaktadır.
H. İdarelerin Bankalar Aracılığı ile Yapacakları Fatura Tahsilat İşleri
4734 sayılı Kanun kapsamında bulunan ve mevzuatları uyarınca mal ve
hizmet sunan idareler tarafından düzenlenen faturaların bankalar aracılığıyla
tahsil edilebilmesini teminen idareler ve bankalar arasında yapılan
protokollere ilişkin sürelerin sona ermesi nedeniyle bankalar tarafından
sunulan otomatik ödeme veya vezneden yapılacak fatura tahsilatı hizmetinin
4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde ihale edilip edilemeyeceği
hususunda uygulamada tereddütler bulunduğu anlaşılmaktadır.
4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde, Kanun kapsamında bulunan idarelerin
kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal ve hizmet alımları
ile yapım işleri ihalelerinin bu Kanun hükümlerine göre yürütüleceği,
5 inci maddesinde ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamayacağı
hüküm altına alınmıştır.
Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen “her türlü kaynak” ibaresi, Kanun
kapsamında bulunan kurum ve kuruluşların tasarrufunda bulunan ve kamu
harcaması yapılmasını gerektiren kaynakları ifade etmektedir. Ayrıca
Kanunun 5 inci maddesine göre, 4734 sayılı Kanun çerçevesinde ihalesi
yapılacak her kamu alımı için idare bütçesinden ödenek ayrılması zorunluluk
arz etmektedir. Bu durumda ihalesi yapılacak her iş için kamu kaynağı
harcanması gerekmektedir.
Mevzuatları uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarınca sunulan mal ve hizmetlere
karşılık düzenlenen faturaların bankalar aracılığıyla tahsil edilmesinde,
idare bütçesinden harcama yapılmasını gerektirmeyen hallerde, bu aracılığın
4734 sayılı Kanun kapsamında ihale edilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Bu itibarla; mevzuatları uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarınca sunulan
elektrik, su, doğalgaz, telefon ve benzeri hizmetler karşılığında aboneler
adına düzenlenen faturaların idare adına bankalar tarafından tahsil
edilmesi işi, söz konusu kaynağın kamu kaynağı olması nedeniyle kamu
yararı ve menfaatleri korunmak ve yürürlükteki mevzuat çerçevesinde
protokol/sözleşme düzenlenmek suretiyle 4734 sayılı Kanun hükümleri
dışında temin edilebilecektir.
I. Elektrik, Su, Doğalgaz Gibi Mevzuatın Verdiği Yetki Çerçevesinde
Sunulan ve Tekel Niteliği Bulunan Mal Ve Hizmetlerin Temini
4734 sayılı Kanunun “Amaç” başlıklı 1 inci maddesinde, Kanunun amacının
“…….. kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak
esas ve usulleri belirlemek” olduğu ifade edilmiş; “Kapsam” başlıklı
2 nci maddesinde de “…..idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan
karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu
Kanun hükümlerine göre yürütülür.” hükmü yer almıştır.
Kanunun “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde; tedarikçi ve hizmet sunucusunun,
ihalelere teklif veren kişileri; isteklinin, mal veya hizmet alımları
ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi, hizmet sunucusu
veya yapım müteahhidini; ihalenin, Kanunda yazılı usul ve şartlarla
mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek
birisi üzerinde bırakıldığını gösteren işlemleri; teklifin, yapılacak
ihalelerde isteklinin sunduğu fiyat teklifi ile değerlendirmeye esas
belge/veya bilgileri, ifade ettiği belirtilmiştir.
Kanunda düzenlenmiş olan ihale usulleri incelendiğinde, tamamında, alım
sürecine ilişkin seçim ve değerlendirme kriterlerinin idarece belirlendiği,
Kanunun 46 ncı madde hükmü uyarınca da sözleşmenin idarece düzenlenmesi
gerektiği görülmektedir.
Bütün bu hükümler dikkate alındığında, 4734 sayılı Kanunun ihale edilebilir
nitelikteki mal veya hizmet alımı ile yapım işlerinin temin yöntemini
düzenlediği, bu yöntemde istekli veya isteklilerin teklif vermesinin
zorunlu olduğu ve alım kurallarının tümüyle idarece belirlendiği hususunun
esas olduğu anlaşılmaktadır.
Mevzuatın verdiği yetki çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşlarınca veya
kamu kurum ve kuruluşlarının denetim ve gözetimi altında bir imtiyaz
hakkı dahilinde özel hukuk tüzel kişilerince sunulan ve tekel niteliği
bulunan elektrik, şebeke suyu, doğalgaz, telefon hattı, resmi posta,
resmi gazete gibi mal ve hizmetlerin 4734 sayılı Kanun hükümleri karşısındaki
durumu incelendiğinde, bu tür mal ve hizmetlerin mahiyetleri gereği
anılan Kanun hükümleri kapsamında temininin mümkün olmadığı sonucuna
ulaşılmaktadır.
Zira söz konusu mal veya hizmetlerin üretim ve sunumu bunları üreten
kurum ve kuruluşlara mevzuatın vermiş olduğu bir görev ve/veya yetkiye
dayanmakta, bu mal veya hizmet tekel niteliğinde sunulmakta, sunum kuralları
ilgili mevzuatlarında veya mevzuata dayalı bir yetki çerçevesinde ilgili
kurum veya kuruluşlarca belirlenmektedir.
Söz konusu mal veya hizmetler bu nitelikleri dolayısıyladır ki piyasada
alınır satılır durumda olmayıp, tarife fiyatları üzerinden, talep eden
herkese sunulacak şekilde arz edilmektedir.
Açıklanan nedenlerle, mevzuatın verdiği yetki çerçevesinde kamu kurum
ve kuruluşlarınca veya kamu kurum ve kuruluşlarının denetim ve gözetimi
altında bir imtiyaz hakkı dahilinde özel hukuk tüzel kişilerince sunulan
tekel niteliğindeki elektrik, su, doğalgaz, telefon hattı, resmi posta,
resmi gazete gibi mal ve hizmetlerin, bu nitelikleri devam ettiği sürece,
4734 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaksızın ait oldukları mevzuat çerçevesinde
temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Söz konusu mal ve hizmetlerin temini ile ilgili olarak daha önce tesis
edilmiş abonelik sözleşmeleri uyarınca yapılan alımlar, gerek bu mal
ve hizmetleri sunan kurum ve kuruluşların ve gerekse alımı yapan idarelerin
kendi mevzuatları doğrultusunda abonelik sözleşmelerinin uygulanması
ile ilgili periyodik ödemeler niteliğinde değerlendirilmelidir.
Ancak her durumda, anılan mal veya hizmetlerin belirtilen niteliklerinin
değişmesi, bu çerçevede; mevzuatın veya imtiyaz hakkının verdiği üretim
ve sunum yetkisinin kalkması, tekel niteliklerinin kalmaması gibi değişiklikler
sonucu ihale edilebilir nitelik kazanmaları halinde 4734 sayılı Kanun
hükümlerine göre temin edilmelerinin zorunlu olacağı hususu açıktır.
J. Diğer Hususlar
1. Tarımsal Amaçlı Kooperatiflerin kamu kaynaklarından kredi kullandırılmak
suretiyle desteklenen projeleri için gerekli olan alımları 4734 sayılı
Kanun kapsamında bulunmamaktadır.
2. Kamu kurum ve kuruluşlarının, 01.01.2003 tarihine kadar 2886 sayılı
Devlet İhale Kanununun 71/1 nci maddesine göre, ihale usulüne tabi olmadan,
il ve ilçelerde kurulu kömür tevzi bürolarından temin edilen kömür ihtiyaçlarını,
01.01.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4734 sayılı Kanun ile kapsama alınan
idarelerin kendi aralarında doğrudan alıma ilişkin bir düzenleme getirilmediğinden
ve artık idarelerin kömür tevzi bürolarından kömür ihtiyaçlarını karşılamaları
mümkün bulunmadığından; 4734 sayılı Kanunun kapsamında bulunan idarelerin
kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılayacakları kömür ihtiyaçlarını
bu Kanunda öngörülen ihale usulleri çerçevesinde temin edebileceklerdir.
3. Başka kurum ve kuruluşların kendi faaliyet alanındaki çalışmalar
için, Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından verilen izinlerle, karayolları
üzerinde açık kazı ile yapacakları enine ve boyuna geçişler esnasında
yolda meydana gelen tahribatın, bozulmaya sebep olan kurum tarafından
giderilmesi gerekmektedir. Ancak, karayolları üzerindeki bakım onarım
sorumluluğu, Karayolları Genel Müdürlüğünün Kuruluş ve Görevleri Hakkında
Kanun ve Karayolları Trafik Kanunu hükümlerince Karayolları Genel Müdürlüğüne
ait olduğundan, Karayolları Genel Müdürlüğü kontrolünde yapılması gereken
sözkonusu bakım onarım işinin, zarara sebep olan kurum ile Karayolları
Genel Müdürlüğü arasında doğrudan sözleşme yapılmak suretiyle gerçekleştirilmesi
zorunluluğu bulunmaktadır.
Buna göre; karayolu üzerinde başka kurum ve kuruluşlar tarafından çalışma
yapılması halinde, yasal olarak Karayolları Genel Müdürlüğünden alınacak
izin ve verilecek teknik yardım ile sonraki bakım onarım hizmetleri,
4734 sayılı Kanuna tabi olmaksızın bu kurum veya kuruluşlar ile Karayolları
Genel Müdürlüğü arasında doğrudan sözleşme yapılmak suretiyle temin
edilebilecektir.
4. 4911 sayılı Sivil Hava Araçları Üçüncü Şahıs Mali Mesuliyet Sigortasının
Ticari Olarak Temin Edilemeyen Kısmının Devlet Garantisi İle Karşılanması
Hakkında Kanun hükümlerine göre Türk Sivil Hava Aracı Siciline kayıtlı
hava araçlarıyla ücretli veya ücretsiz olarak seyahat eden yolcuların
ve havaalanlarında yerleşik servis sağlayıcılarının ödeyeceği Devlet
garantisi bedelinden oluşan Sivil Hava Araçları Üçüncü Şahıs Mali Mesuliyet
Devlet Garantisi Hesabından risk transferi yapılmasına yönelik ve diğer
alımlara ilişkin gerçekleştirilecek ihaleler 4734 sayılı Kanun kapsamında
yer almaktadır.
II- İstisnalara İlişkin Düzenlemeler
1. Kanun kapsamına giren kuruluşlar, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği
işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere, tarım ve hayvancılıkla
ilgili ürün alımlarını, müstahsil, ilk işleme niteliğindeki işletme
ve tesisleri işleten üreticiler ve bunların ortağı bulundukları tarımsal
amaçlı kooperatifler ile üretici birliklerinden, ayrıca Tarım İşletmeleri
Genel Müdürlüğünden ve Atatürk Orman Çiftliğinden doğrudan 4734 sayılı
Kanunun 3 üncü maddesinin (a) bendine göre yapabilecektir.
2. Millî Savunma Bakanlığı Akaryakıt İkmal ve Nato Pol Tesisleri İşletme
Başkanlığı tarafından yapılacak alımların 4734 sayılı Kanunun 3 üncü
maddesinin (b) bendi ve 24.12.2002 tarihli ve 2002/5143 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararnamesi Eki Esaslar kapsamında olup olmadığı ve dolayısıyla
tedarik faaliyetlerinin bu Kararname Eki çerçevesinde Bakanlığa bağlı
birimlerin hangileri tarafından yürütüleceğinin anılan Kararnamenin
kapsam maddesi içerisinde değerlendirilmesi gerekmektedir.
3. 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi uyarınca Kanun kapsamında
bulunan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının sermayesinin yarısından
fazlasına sahip olduğu ve bağlı ortaklığı statüsündeki TPIC (Turkish
Petroleum International Company) ve TPOC (Turkish Petroleum Overseas
Company) adlı şirketler, 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (d) bendi
uyarınca Kanun kapsamında bulunmakta; ancak, sermayesinin yarısından
fazlası Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına ait TPOC ve TPIC adlı
şirketlerin yurtdışındaki faaliyetlerine ilişkin mal veya hizmet alımları
ile yapım işlerinin 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendi
gereği “istisna” kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
4. Tarım Bakanlığına bağlı enstitü ve üretme istasyonları niteliği taşımayan
Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünün ürettiği mal ve hizmetlerin 4734
sayılı Kanun kapsamındaki idarelerce alınması işi, 4734 sayılı Kanunun
3 üncü maddesinin (e) bendi kapsamında yer almamaktadır.
5. 4734 sayılı Kanun kapsamına giren kuruluşların, Tarım ve Köyişleri
Bakanlığına bağlı olmakla birlikte, enstitü ve üretme istasyonlarından
olmaması nedeniyle, Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünden yapacakları
mal ve hizmet alımları Kanunun 3 üncü maddesinin (e) bendi kapsamında
yer almamaktadır.
6. 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendinde sözü edilen ulusal
araştırma ve geliştirme kurumlarının;
(a) Ulusal alanda ve münhasıran araştırma geliştirme faaliyetleri yürütmek
amacı ile kanunla kurulan kurumlar veya,
(b) Bilimsel özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip yüksek düzeyde
eğitim-öğretim, bilimsel araştırma, yayın ve danışmanlık yapan yükseköğretim
kurumları
olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bu belirlemeler çerçevesinde ulusal alanda ve münhasıran araştırma geliştirme
faaliyetleri yürütmek amacı ile kanunla kurulan kurum niteliğindeki
Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile Küçük ve Orta Sanayi Geliştirme
Başkanlığının yürüttüğü ve desteklediği araştırma geliştirme projeleri
için gerekli olan mal ve hizmet alımları 4734 sayılı Kanunun 3 üncü
maddesinin (f) bendi gereği istisna kapsamında yer almaktadır.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı bulunan ve Bakan oluru ile kurulan,
Araştırma Enstitüsü niteliğindeki Narenciye ve Seracılık Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi (f) bendinde öngörüldüğü
üzere ulusal araştırma geliştirme kurumu niteliğinde bulunmadığından,
bu Enstitünün yürüttüğü projeler için ihtiyaç duyulacak mal ve hizmet
alımları 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi kapsamında
yer almamaktadır.
Ulusal alanda ve münhasıran araştırma geliştirme faaliyetleri yürütmek
amacı ile kanunla kurulan kurum niteliği taşımayan Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğünün yürüttüğü ve desteklediği
araştırma geliştirme projeleri için gerekli olan mal ve hizmet alımları
4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (f) bendi gereği istisna kapsamında
yer almamaktadır.
III- 4734 sayılı Kanunun 3 üncü Maddesinin (g) Bendine İlişkin Açıklamalar
Kanunda belirtilen idarelerce, anılan maddeye ilişkin olarak, Kuruma
yapılacak istisna tekliflerinin değerlendirmeye alınabilmesi için taleplerin
aşağıda belirtilen şekilde yapılması gerekmektedir:
a) Sadece 4734 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (b)
ve (d) bendinde belirtilen kuruluşlar ile enerji,su ulaştırma ve telekomünikasyon
sektöründe faaliyet gösteren teşebbüs işletme ve şirketler istisna talebinde
bulunabileceklerinden, başvuruda bulunacak idarelerin anılan madde kapsamında
olduğunu tevsik eden belgeleri taleplerinin ekinde sunmaları gerekmektedir.
b) Anılan idarelerin kuruluşlarına ilişkin mevzuatlarına (ana statü,
ana sözleşme v.b.) dayalı olarak görevleri ve faaliyet alanları da belirtilmek
suretiyle ticari ve sınai faaliyetleri açık şekilde belirtilecektir.
c) İdarelerin söz konusu ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde doğrudan
mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının
temini için yapacakları mal veya hizmet alımları ana başlıklar altında
toplanmak suretiyle, ekli örneğe (EK: 1) uygun olarak hazırlanacak formlarda
belirtilecek, bu formların her sayfası idarelerin yetkili kişileri tarafından
imzalanarak onaylanacaktır. Söz konusu talep formları ayrıca Word veya
Excel dosyası halinde disketle birlikte gönderilecektir.
d) Ayrıca, yıllık işletme bütçesi, kapasite raporu gibi yukarıda belirtilen
hususlar tevsik edici belgelerin de taleplerle birlikte gönderilmesi
gerekmektedir.
e) Söz konusu taleplerde yer verilecek mal ve hizmetlerin, bu idarelerin
ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde doğrudan mal ve hizmet üretimine
veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini kapsamında, makine-teçhizat,
ilk madde ve malzeme (ilk madde, yardımcı madde, ana malzeme, diğer
işletme malzemesi ve bunlara ilişkin yedekler) ve dışardan sağlanan
fayda ve hizmetler gibi doğrudan üretim süreci ile ilgili mal alımları
ve hizmet alımları ile sınırlı tutulması, üretim süreci ile ilgili olmayan
ve bu idarelerin dışındaki diğer idarelerce de ihtiyaç duyulan üretimle
dolaylı ilişkilendirilebilecek ve /veya genel nitelikteki mal ve hizmet
alımlarına taleplerde yer verilmemesi gerekmektedir.
IV- Tanımlar
A. Ağaçlandırma, Erozyon Kontrolü ve Fidan Dikim İşlerinin Niteliği
4734 sayılı Kanunun “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde, “Hizmet:
Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme,
muhasebe, piyasa araştırması ve anket, danışmanlık, mimarlık ve mühendislik,
tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı,
organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, mesleki eğitim, fotoğraf,
film, fikri ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler
ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını
ve benzeri diğer hizmetleri,”
“Yapım: bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman,
tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim
hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri
tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi
her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat,
nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj,
yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işleri,” şeklinde
tanımlanmıştır.
4734 sayılı Kanun, hizmet alımı ve yapım işlerini tanımlarken işleri
sayma yöntemiyle belirlemiş ve sayılan işlere benzer işleri de söz konusu
iş kapsamında kabul etmiştir. Yapım işleri arasında sayılmayan bir işin
yapım işi sayılabilmesi için, bu işin yapılma tekniğinin ismen sayılan
işlere benzerliği yanında, uygulama projesini ya da kesin projeyi de
kapsayan teknik şartname gerektirmesi, yapım müteahhidinin uzmanlık
alanına giren işlerden olması, vasıfsız işgücünden ziyade malzeme, makine
ve ekipman girdisinin ağırlıklı olduğu işlerden olması ve istisnalar
dışında, fen ve sanat kurallarına uygun olarak bir eserin meydana getirilmesi
gereğinin bulunması gerekmektedir.
Bu çerçevede, gerek hizmet alımı gerekse yapım işleri arasında ismen
sayılmayan ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve fidan dikim işlerinin,
yapım işinin gerektirdiği uygulama projesi veya kesin proje gerektirmeyen,
yaptırılacak işin uzman tarafı olan yapım müteahhidine ihtiyaç bulunmayan,
malzeme, makine ve ekipmandan ziyade vasıfsız işgücü girdisinin ağırlıklı
olduğu ve yaptırılacak işin uygulama projesini veya kesin projesini
de kapsayan teknik şartnamesine göre fen ve sanat kurallarına uygun
olarak bir eserin meydana getirilmesi gereği bulunmayan işler olduğundan,
ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve fidan dikim işinin “hizmet” tanımı
kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
B. İhale Yetkilisi ve İhale Komisyonu
4734 sayılı Kanun kapsamındaki bazı idarelerce, ihale yetkilisinin kim
olacağı hususunda Kurumumuzdan görüş talep edilmektedir. 4734 sayılı
Kanunun “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde “ihale yetkilisi”; idarenin,
ihale ve harcama yapma yetki ve sorumluluğuna sahip kişi veya kurulları
ile usulüne uygun olarak yetki devri yapılmış görevlileri olarak belirlenmiştir.
İdarelerin bu yetkilerine sahip kişi, kurul veya görevlileri ise, kendi
mevzuatlarında belirlenmektedir. Bu nedenle, idarenin tabi olduğu mevzuat
çerçevesinde, ihale yetkilisinin idarelerce belirlenmesi gerekmektedir.
İhale yetkilisi, ihaleyi gerçekleştirmek üzere 4734 sayılı Kanunun 6
ncı maddesi gereğince, ihale ilk ilan veya davet tarihini izleyen en
geç üç gün içinde ihale komisyonunu oluşturur. İhale komisyonu; biri
başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla,
idare personelinden en az dört kişinin, genel ve katma bütçeli kuruluşlarda
maliye memurunun, diğerlerinde ise muhasebe veya mali işlerden sorumlu
bir personelin katılımıyla, tek sayı olmak üzere en az beş kişiden oluşacak
şekilde ve komisyonun eksiksiz toplanacağı dikkate alınarak, asıl üyeler
ile bu üyelerin yerine geçecek aynı niteliklere sahip yedek üyelerin
isimleri belirtilmek suretiyle oluşturulur. İhale komisyonunun eksiksiz
olarak ihaleyi sonuçlandırabilmesi için yedek üyeler tespit edilirken
ihale konusu işin uzmanı ile maliye memuru/muhasebe veya mali işlerden
sorumlu personel yerine geçecek en az birer yedek üye belirlenmelidir.
Yedek üyelerin asıl üyelerin taşıması gereken özellikleri haiz olması
gerekir. Bir makamdaki görevi nedeniyle ihale komisyonunda görevlendirilen
kişinin o görevinden herhangi bir şekilde ayrılması sonucu komisyon
üyeliğinden de ayrılmak zorunda kalması halinde ayrılan personelin yerine
atanan kişi değil, o asıl üyenin yedeği ile ihaleye devam edilmesi ve
herhangi bir nedenle asıl üyenin yerine geçen yedek üyenin ihale sonuçlanıncaya
kadar komisyon üyeliğine devam etmesi gerekmektedir. İhaleyi yapan idarede
yeterli sayı veya nitelikte personel bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki
idarelerden komisyona üye alınabilir.
C. Bakım ve Onarıma İlişkin İhaleler
4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde büyük onarım yapım tanımı içinde,
bakım ve onarım ise hizmet tanımı içinde sayılmıştır. Bütçe tertiplerine
bakılmaksızın makine ve ekipmanın bakım ve onarımının hizmet alımı,
küçük onarımlar da dahil olmak üzere yapıma ilişkin onarımların ise
yapım işi olarak ihale edilmesi gerekmektedir.
V- Katma Değer Vergisi Uygulaması
4734 sayılı Kanunun 9 uncu maddesine göre Katma Değer Vergisi yaklaşık
maliyet hesabına dahil edilmeyeceğinden; Kanunun 8 inci maddesinde yer
alan eşik değerler ile muhtelif maddelerde yer alan parasal sınırların
uygulanmasında Katma Değer Vergisi (KDV) dikkate alınmayacaktır.
VI- Eşik Değerler
A. Döner Sermayeli Kuruluşların Tabi Oldukları Eşik Değerler
Genel bütçeye dahil daireler ile katma bütçeli idarelere bağlı döner
sermayeli kuruluşların mal ve hizmet alımlarında, 4734 sayılı Kanunun
8 inci maddesinde belirtilen hangi eşik değere tabi oldukları konusunun
tereddüt oluşturduğu görülmektedir.
Anılan Kanun maddesinin (a) bendi, genel bütçeye dahil daireler ile
katma bütçeli idarelerin mal ve hizmet alımlarında kullanılacak eşik
değeri, (b) bendi Kanun kapsamındaki diğer idarelerin mal ve hizmet
alımlarında kullanılacak eşik değeri belirlemektedir.
Bu çerçevede, genel bütçeye dahil daireler ile katma bütçeli idarelere
bağlı döner sermayeli kuruluşların mal ve hizmet alımlarında, tüzel
kişilikleri olmamakla beraber Kanunda ayrı bir idare olarak sayılması
ve bütçesinin farklı olması nedeniyle 4734 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin
(b) bendinde belirtilen eşik değere tabi olunacaktır.
B. Eşik Değerlere Göre İhalelerin Yabancı İsteklilere Açılması ve Fiyat
Avantajı Uygulaması
Bilindiği üzere, 4734 sayılı Kanunun “Eşik Değerler” başlıklı 8 inci
maddesinde, 4734 sayılı Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinde yer alan
hükümlerin uygulanmasına esas olmak üzere, yaklaşık maliyet dikkate
alınarak kullanılacak eşik değerler belirtilmiştir.
4734 sayılı Kanunun “Yerli İstekliler İle İlgili Düzenlemeler” başlıklı
63 üncü maddesi hükmü uyarınca, idarelere,
1) Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan ihalelerde, ihaleye
sadece yerli isteklilerin katılması hususunda ihale dokümanlarına hüküm
konulabilmesine,
2) Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki ihalelerde ise; hizmet
alımları ve yapım işlerinde bütün yerli istekliler lehine, mal alımlarında
ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşların
görüşleri alınarak Kurum tarafından yerli malı olarak belirlenen ve
bu Tebliğin “VI-C Yerli Malı Belgesi” başlığı altında yer alan malları
teklif eden yerli istekliler lehine, % 15 oranına kadar fiyat avantajı
sağlanması hususunda ihale dokümanlarına hüküm konulabilmesine,
İmkan tanınmıştır.
Bu itibarla, idareler, yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan
ihalelerde, ihale dokümanına sadece yerli isteklilerin katılması yönünde
hüküm koyarak, ihaleyi yabancı isteklilerin katılımına kapatabilirler.
Yine, yaklaşık maliyeti eşik değerlerin üzerindeki ihalelerde ise, idareler,
ihale dokümanına hizmet alımları ve yapım işlerinde bütün yerli istekliler
lehine, mal alımlarında ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili
kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Kurum tarafından yerli malı
olarak belirlenen malları teklif eden yerli istekliler lehine, % 15
oranına kadar fiyat avantajı sağlanması yönünde hükümler koyarak, ihaleye
katılacak yerli isteklilere fiyat avantajı tanıyabilirler.
Daha açık bir ifade ile, genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli
idareler, 01.02.2004 tarihi itibarıyla Kurum tarafından güncellenen
parasal limitler çerçevesinde yaklaşık maliyeti 398.685.000.000.-TL.
(Üçyüzdoksansekizmilyaraltıyüzseksenbeş milyon Türk Lirası)’nın altında
olan mal ve hizmet alımları ile yaklaşık maliyeti 14.618.461.000.000.-TL.
(Ondörttrilyon altıyüzonsekizmilyar dörtyüzaltmışbirmilyon Türk Lirası)’nın
altında olan yapım işleri ihalelerini; Kanun kapsamındaki diğer idareler
ise, yaklaşık maliyeti 664.475.000.000.-TL. (Altıyüzaltmışdörtmilyar
dörtyüzyetmişbeşmilyon Türk Lirası)’nın altında olan mal ve hizmet alımları
ile yaklaşık maliyeti 14.618.461.000.000.-TL. (Ondörttrilyon altıyüzonsekizmilyar
dörtyüzaltmışbirmilyon Türk Lirası)’nın altında olan yapım işleri ihalelerini,
ihale dokümanlarına ihaleye sadece yerli isteklilerin katılmasını öngören
hükümler koymak suretiyle, yabancı isteklilerin katılımına kapatabileceklerdir.
Yine, genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idareler, yaklaşık
maliyeti 398.685.000.000.-TL. (Üçyüzdoksansekizmilyaraltıyüzseksenbeş
milyon Türk Lirası)’nın üzerinde olan mal ve hizmet alımları ile yaklaşık
maliyeti 14.618.461.000.000.-TL. (Ondörttrilyon altıyüzonsekizmilyar
dörtyüzaltmışbirmilyon Türk Lirası)’nın üzerinde olan yapım işleri ihalelerini;
Kanun kapsamındaki diğer idareler ise, yaklaşık maliyeti 664.475.000.000.-TL.
(Altıyüzaltmışdörtmilyar dörtyüzyetmişbeşmilyon Türk Lirası)’nın üzerinde
olan mal ve hizmet alımları ile yaklaşık maliyeti 14.618.461.000.000.-TL.
(Ondörttrilyon altıyüzonsekizmilyar dörtyüzaltmışbirmilyon Türk Lirası)’nın
üzerinde olan yapım işleri ihalelerinde, ihale dokümanlarına hizmet
alımları ve yapım işlerinde bütün yerli istekliler lehine, mal alımlarında
ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşların
görüşleri alınarak Kurum tarafından yerli malı olarak belirlenen malları
teklif eden yerli istekliler lehine, % 15 oranına kadar fiyat avantajı
sağlanmasını öngören hükümler koymak suretiyle, yaklaşık maliyeti yukarıda
verilen eşik değerlerin üzerinde olan ihalelerinde, ihaleye katılacak
yerli isteklilere fiyat avantajı tanıyabileceklerdir.
İdarelere tanınan her iki düzenleme imkanı da sınırsız olmayıp, ihalenin
yaklaşık maliyetinin yukarıda verilen eşik değerlerin altında veya üzerinde
olmasına bağlıdır. İdarelerin, ihale dokümanlarına sadece yerli isteklilerin
katılması hususunda hüküm koymak suretiyle, ihaleyi yabancı isteklilerin
katılımına kapatabilmesi imkanı, ancak yaklaşık maliyeti eşik değerin
altına olan ihaleler için söz konusudur. İdarelerin yaklaşık maliyeti
eşik değerin üzerinde olan ihalelerde, ihale dokümanlarına sadece yerli
isteklilerin katılması hususunda hüküm koymak suretiyle, ihaleyi yabancı
isteklilerin katılımına kapatması mümkün değildir.
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan ihalelerde ise, yerli istekliler
lehine farklı bir düzenlemeyle yapılmaya çalışılmıştır. Yabancı isteklilerin
katılımına kapatılamayan bu tür ihalelerde, idarelerce istenmesi halinde,
yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanması öngörülebilir. Ancak,
idarelerce, ihale dokümanlarına yerli istekliler lehine fiyat avantajı
sağlanmasını öngören hükümler koymak suretiyle, ihalelerde yerli istekliler
lehine fiyat avantajı uygulanması, sadece, yaklaşık maliyeti eşik değerin
üzerinde olan ihalelerde mümkün olup, yaklaşık maliyeti eşik değerin
altında olan ihalelerde, idarelerin, ihale dokümanlarına yerli istekliler
lehine fiyat avantajı sağlanmasını öngören hükümler koymaları ve yerli
istekliler lehine fiyat avantajı uygulamaları mümkün değildir.
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan hizmet alımları ve yapım
işlerinde, isteklilerin fiyat avantajından yararlanabilmesi için “yerli
istekli” olması yeterli iken, yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde
olan mal alımları ihalelerinde, isteklilerin fiyat avantajından yararlanabilmesi
için “yerli istekli” olması yeterli değildir. Yaklaşık maliyeti eşik
değerin üzerinde olan mal alımları ihalelerinde, isteklilerin fiyat
avantajından yararlanabilmesi için, “yerli istekli” olması yanında ayrıca
“yerli malı” sayılan malları da teklif etmesi gerekir.
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal alımları ihalelerinde,
yerli malı olarak değerlendirilecek mallara ilişkin olarak 63 üncü madde
de sözü edilen belirleme, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile diğer ilgili
kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak, Kurum tarafından yapılmıştır.
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal alımı ihalelerinde
idarelerin Kurumca “yerli malı” sayılan malları yerli malı olarak değerlendirmesi
ve bu malları teklif eden “yerli istekli” ler lehine ihale dokümanında
öngörülen fiyat avantajını uygulaması gerekmektedir.
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal ve hizmet alımları
ile yapım işleri ihalelerinde yerli istekliler lehine öngörülecek fiyat
avantajı en fazla %15’le sınırlıdır. Bu oran her ihalede uygulanması
zorunlu tek oran olmayıp, idareler ihalelerinin özelliklerine göre,
Kanunla belirlenen üst limit olan %15 oranının aşılmaması kaydıyla,
farklı oranlar belirleyebilirler.
Yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan mal ve hizmet alımları
ile yapım işleri ihalelerinde, yerli istekliler lehine öngörülecek fiyat
avantajı uygulamasının ne şekilde yapılacağı ise, ilgili Uygulama Yönetmeliklerinin
eki olan ve ihale usullerine göre hazırlanan “Tip İdari Şartnameler”de
düzenlenmiştir.
Bu şartnamelerin “Ekonomik Açıdan En Avantajlı Teklifin Belirlenmesi”
başlıklı maddelerinde yer alan “yerli istekliler lehine fiyat avantajı
uygulanması” konu başlığının dipnotunda yapılan açıklamada, idarelerin,
yaklaşık maliyeti yürürlükteki eşik değerin üzerinde olan ihalelerinde
tekliflerin değerlendirilmesinde yerli istekliler lehine fiyat avantajı
uygulayacakları durumlarda, işin idari şartnamesindeki ilgili madde
metninin, dipnotta yer alan hükmün esas alınması suretiyle düzenlenmesi
gerektiği ifade edilmiştir.
Bu hüküm gereğince yerli istekliler lehine uygulanacak fiyat avantajının
hesaplanması, ihaleye katılan yabancı isteklilerin tekliflerinin, teklif
ettikleri bedelin idarece öngörülen oran kadar arttırılması suretiyle
yapılacaktır. İdarelerce, yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanmasında,
bu hesap yönteminden farklı yöntemlerle hesaplama yapılarak tekliflerin
değerlendirilmesi mümkün değildir.
Bunun yanında, yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanacağı belirtilen
ihalelerde, 4734 sayılı Kanunun 63 üncü maddesi gereğince, yabancı isteklilerle
iş ortaklığı veya konsorsiyum şeklinde, ortak girişim oluşturmak suretiyle
ihaleye katılan yerli isteklilerin anılan fiyat avantajından yararlanması
mümkün görülmemektedir.
Ayrıca, yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanacağı belirtilen
ihalelerde, fiyat avantajından yararlanmak isteyen yerli isteklilerin,
“yerli istekli” olunduğuna ilişkin ilgili Uygulama Yönetmeliğinde belirtilen
belgeleri de teklifleri kapsamında idareye sunmaları gerekir. Söz konusu
avantajın uygulanacağı belirtilen mal alım ihalelerinde ise, yerli isteklilerin
“yerli istekli”olunduğuna ilişkin belgelerin yanı sıra, teklif ettikleri
malların “yerli malı” olduğunu tevsik eden ve bu Tebliğ’de belirtilen
şekilde alacakları “yerli malı belgesi” ni de sunmaları gerekmektedir.
Bu konuda bir diğer husus, yaklaşık maliyeti eşik değerin altında olan
ihalelere sadece yerli isteklilerin katılmasına ilişkin düzenleme ile
yaklaşık maliyeti eşik değerin üzerinde olan ihalelerde yerli istekliler
lehine tanınacak fiyat avantajına ilişkin düzenlemelere, ihale dokümanı
ile ihale ilanı veya davet belgesinde yer verme zorunluluğudur.
4734 sayılı Kanunun “İhale İlânlarında Bulunması Zorunlu Hususlar”ı
düzenleyen 24 üncü maddesinin (g) bendinde;
İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler
lehine fiyat avantajı uygulanıp uygulanmayacağının ihale ilanlarında
belirtilmesinin zorunlu olduğu,
“İhale ve Ön Yeterlik Dokümanının İçeriği ve İdari Şartnamede Yer Alması
Zorunlu Hususlar”ı düzenleyen 27 nci maddesinin (l) bendinde;
İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler
lehine fiyat avantajı uygulanıp uygulanmayacağı hususunun idari şartnamede
belirtilmesinin zorunlu olduğu,
Hüküm altına alınmıştır.
Bu itibarla, yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında olan ihalelerin
sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı hususu ile yaklaşık maliyeti
eşik değerlerin üzerindeki ihalelerde yerli istekliler lehine fiyat
avantajı uygulanıp uygulanmayacağı hususunun mutlaka belirtilmesi gerekmektedir.
C. Yerli Malı Belgesi
4734 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde “…..yaklaşık maliyeti eşik değerlerin
üzerindeki ihalelerde; hizmet alımları ve yapım işlerinde bütün yerli
istekliler lehine, mal alımlarında ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile
diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Kurum tarafından
yerli malı olarak belirlenen malları teklif eden yerli istekliler lehine,
%15 oranına kadar fiyat avantajı sağlanması hususlarında idarelerce
ihale dokümanına hükümler konulabilir.…...” hükmü yer aldığından; yerli
istekliler lehine fiyat avantajı uygulanacak mal alım ihalelerinde ihale
konusu malın yerli malı olarak değerlendirilebilmesine ilişkin olarak;
1- Tamamen Türkiye’de üretilen veya elde edilen ürünler ile üretim sürecinin
önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı
işçilik ve eylemi Türkiye’de yapılan ürünler, yerli malı olarak kabul
edilir.
Bir malın yerli malı olarak değerlendirilebilmesi için Türkiye Ticaret,
Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliğine bağlı ilgili
Oda tarafından “Yerli Malı Belgesi” ile belgelendirilmesi şarttır. Belgelendirme
işlemi ilgili oda tarafından bu Kararda belirtilen kriterler çerçevesinde
yerine getirilir.
2- Sanayi ürünlerinin yerli malı kabul edilebilmesi için;
a) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenen Sanayi Sicil Belgesine
sahip firmalar tarafından üretilmesi,
b)Üretim sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli
görülen en son esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış olması,
şartları aranır.
Bu iki şartın bulunması halinde “Yerli Malı Belgesi”, sanayi ürününün
üretildiği yer Sanayi Odası veya Sanayi ve Ticaret Odası tarafından
düzenlenir.
3- Gıda ve tarımsal ürünlerin Yerli Malı olarak kabul edilebilmesi için;
a)Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca düzenlenen Gıda Sicil Belgesi ile
Gıda Üretim Sertifikasına sahip üretici tarafından üretilmesi,
b) Üretim sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli
görülen en son esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış olması,
şartları aranır.
Bu iki şartın bulunması halinde “Yerli Malı Belgesi”, gıda ve tarımsal
ürünü üreten üreticinin bulunduğu yer Sanayi Odası veya Sanayi ve Ticaret
Odası tarafından düzenlenir.
4- Türkiye’de toplanan bitkisel ürünler, Türkiye’de doğan ve yetiştirilen
canlı hayvanlar ve bunlardan elde edilen ürünler, Türkiye’de yetiştirilen
ve avlanan su ürünleri yerli malı kabul edilir. Bunların dışındaki ham
tarım ve hayvancılık ürünleri tümüyle Türkiye’de üretilmesi veya üretim
sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en
son esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış olması şartıyla yerli
malı kabul edilir.
Tarım ve hayvancılık ürünlerine ilişkin “Yerli Malı Belgesi”, ürünün
elde edildiği yerin Ticaret Borsası tarafından Ticaret Borsasının bulunmadığı
yerlerde ise Ticaret Odası veya Ticaret ve Sanayi Odaları tarafından
düzenlenir.
5- Esnaf ve sanatkarlarca üretilen ürünler, Türkiye’de çıkarılan madenler
ve madencilik ürünleri ile yukarıda belirtilen ürünler dışında kalan
ve bu kategorilerin hiçbirine girmeyen diğer ürünler; tümüyle Türkiye’de
üretilmesi veya üretim sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden
gerekli görülen en son esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış
olması şartıyla yerli malı kabul edilir.
Bu ürünlere ilişkin “Yerli Malı Belgesi”, üretildiği yerin Sanayi Odası
veya Ticaret ve Sanayi Odası tarafından düzenlenir.
VII- 4734 sayılı Kanunun 10 uncu Maddesine İlişkin Açıklamalar
A. İhalelerde İstenecek Yeterlik Belgelerinin ve Yeterlik Kriterlerinin
İhale ve Ön Yeterlik Dokümanları İle İhale İlan ve Davet Belgelerinde
Belirtilmesi
4734 sayılı Kanunun “İhaleye Katılımda Yeterlik Kuralları” başlıklı
10 uncu maddesinde, isteklinin ekonomik ve malî yeterliği ile mesleki
ve teknik yeterliğin belirlenmesi için istenecek belgeler saymak suretiyle
belirlenmiştir.
4734 sayılı Kanunun “İhale ve Ön Yeterlik Dokümanının İçeriği ve İdari
Şartnamede Yer Alması Zorunlu Hususlar”ı düzenleyen 27 nci maddesinde;
ihale dokümanında, isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler
ile yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik şartnameler, sözleşme
tasarısı ve gerekli diğer belge ve bilgilerin bulunacağı, ön yeterlik
dokümanında ise, adaylarda aranılan şartlara, ön yeterlik kriterlerine
ve gerekli diğer belge ve bilgilere yer verileceği,
Aynı maddenin (e) bendinde; isteklilerde aranılan şartlar, belgeler
ve yeterlik kriterlerinin, işin idari şartnamelerinde belirtilmesinin
zorunlu olduğu,
Düzenlenmiştir.
Ayrıca, “İhale İlânlarında Bulunması Zorunlu Hususlar” başlıklı 24 üncü
maddesinde;
İhaleye katılabilme şartları ve istenilen belgeler ile yeterlik değerlendirmesinde
uygulanacak kriterlerin, ihale ilânlarında belirtilmesinin zorunlu olduğu,
“Ön Yeterlik İlânlarında Bulunması Zorunlu Hususlar” başlıklı 25 inci
maddesinde;
Ön yeterliğe katılabilme şartları ve istenilen belgeler ile ön yeterlik
değerlendirmesinde uygulanacak kriterlerin, ön yeterlik ilânlarında
belirtilmesinin zorunlu olduğu,
Hüküm altına alınmıştır.
Uygulama Yönetmeliklerinin ilgili maddelerinde ise; idare tarafından
hazırlanacak olan ihale dokümanında; isteklilere talimatları da içeren
idari şartname ile sözleşme tasarısı, işin projesini de kapsayan teknik
şartname ve gerekli diğer belge ve bilgilerin bulunacağı, ön yeterlik
dokümanında adaylarda aranılan şartlara, ön yeterlik kriterlerine ve
gerekli diğer belge ve bilgilere yer verileceği, pazarlık usulü ile
ihale edilecek yapım işlerinde ise, ihale dokümanında isteklilerin yeterliğinin
tespiti için belirlenen değerlendirme kriterlerine yer verileceği ve
ihale konusu işin niteliğine göre, bu Yönetmelikte düzenlenen bilgi
ve/veya belgelerden yeterlik değerlendirmesi için isteneceklerin, ihale
veya ön yeterlik dokümanında ve ihale veya ön yeterliğe ilişkin ilan
veya davet belgelerinde belirtilmesinin zorunlu olduğu, hükümleri yer
almaktadır.
Anılan hükümler uyarınca, isteklinin ekonomik ve mali yeterliği ile
mesleki ve teknik yeterliğinin belirlenmesi amacıyla istenecek yeterlik
belgelerinin ve yeterlik belgelerinde idarece aranacak olan yeterlik
kriterlerinin ihale veya ön yeterlik dokümanı ile ihale ilan veya davet
belgelerinde belirtilmesi zorunludur. Bu belirlemenin ihale ilan veya
davet belgelerinde yapılmadığı durumlarda 4734 sayılı Kanunun 26 ncı
maddesi uyarınca ihale ilanı geçersiz olacağından düzeltme ilanı yapılmadan
ihaleye devam edilmesi mümkün değildir. Aynı şekilde bu belirlemenin
ihale veya ön yeterlik dokümanında belirtilmemesi durumunda da istenilen
yeterlik belgeleri ve belgelerin taşıması gereken kriterler belli olmadığından
ihalede yeterlik değerlendirmesi yapılması mümkün olamayacaktır.
Ayrıca ihalede istenecek yeterlik belgeleri ile bu belgelerin taşıması
gereken asgari kriterler, ilgili Uygulama Yönetmeliklerinde bu hususlara
ilişkin yapılan düzenlemeler dikkate alınarak belirlenmelidir.
B. İş Deneyimi Belgeleri
1- Hizmet Alımlarında İş Denetleme ve İş Yönetmeye İlişkin İş Deneyimi
4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında; yapım ve yapımla
ilgili hizmet işlerinde, denetleme veya yönetme görevi nedeniyle alınanlarda
gerçek kişinin mühendis veya mimar olma şartının aranacağı, Hizmet Alımı
İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 54 üncü maddesinin birinci fıkrasının
(c) bendinde; yapımla ilgili hizmet işlerinde mühendis veya mimar olmak
ve sözleşme bedelinin en az % 50’sinde fiilen görev yapmak kaydıyla;
1) Denetleme veya yönetme görevlerinde bulunan kamu görevlilerine iş
denetleme veya iş yönetme belgesi,
2) Yüklenici bünyesinde görev yapanlara iş denetleme belgesi,
3) Kamuya taahhütte bulunan özel sektör kuruluşlarında yönetilen işlerle
ilgili olarak, anonim şirketlerde genel müdür, murahhas müdür, yönetim
kurulu üyesi ve yönetim kurulu başkanı, limited şirketlerde müdür olarak
görevlerini aralıksız en az 5 yıl yaptıklarını Türk Ticaret Kanunu’na
göre tevsik edenlere iş yönetme belgesi,
Şeklinde, ilgilinin mesleki tecrübesini tevsik amacıyla düzenleneceği
belirtilmektedir.
Kanunun 10 uncu maddesi ve Yönetmeliğin 54 üncü maddesinde denetleme
veya yönetme görevi nedeniyle alınacak belgelerin yapımla ilgili hizmet
işleri için söz konusu olacağı, bu kişilerin mühendis veya mimar olması
gerektiği ve sözleşme bedelinin en az % 50’sinde fiilen görev yapılması
gerektiği düzenlenmiştir.
Bu çerçevede yapımla ilgili hizmetler dışında iş denetleme ve iş yönetme
belgesi verilemeyeceği, yapımla ilgili hizmet işlerinde ancak mühendis
veya mimar olanlar için iş denetleme veya iş yönetme belgesi düzenlenebileceği,
tekniker veya teknisyen olarak görev yapanlar yapımla ilgili hizmet
işinde denetleme veya yönetme faaliyetinde bulunsalar dahi iş denetleme
veya iş yönetme belgesinin söz konusu olamayacağı hususu dikkate alınmalıdır.
Hizmet alımlarında denetleme ve yönetmeye ilişkin iş deneyimi sadece
yapımla ilgili hizmet işleri için geçerli olduğu dikkate alınarak, yapımla
ilgili hizmet işleri dışındaki işlerin idari şartnamelerinde iş deneyimi
ile ilgili olarak denetleme ve yönetmeye ilişkin iş deneyimine yer verilmemesi
gerekmektedir.
2- Özel Sektöre Gerçekleştirilen Mal Tedariki ve Hizmet Sunumunda İş
Deneyimi
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 56 ncı maddesinde; özel
sektöre gerçekleştirilen işler ile kamu ve özel sektöre taahhütte bulunan
alt yüklenicilerin gerçekleştirdikleri işler için iş deneyiminin iş
bitirme veya iş durum belgesi yerine sözleşme ile tevsik edileceği düzenlenmiştir.
Anılan maddenin (a) fıkrasında; “Özel sektöre taahhüt edilen işlerin
yüklenicileri, iş deneyimini tevsik için; sözleşme, bu sözleşmeyle ilgili
olarak düzenlenen fatura veya serbest meslek makbuzu suretleri, varsa
sosyal sigorta prim ödemelerini gösteren belgeler ile ilgili sigorta
müdürlüğünden alınan işyeri bildirgesini,
(b) fıkrasında ise; kamu veya özel sektöre taahhüt edilen işlerin alt
yüklenicileri, iş deneyimini tevsik için; yükleniciye karşı gerçekleştirdikleri
işlere ait sözleşme, bu iş için yükleniciye düzenlediği fatura veya
serbest meslek makbuzu suretleri, varsa çalışanların vergi ve sosyal
sigorta prim ödemelerini gösterir belgeler ile ilgili sigorta müdürlüğünden
alınan işyeri bildirgesini,
Sunacakları belirtilmiş ve özel sektöre gerçekleştirilen işler ile kamu
veya özel sektöre taahhütte bulunanların alt yüklenicilerinin gerçekleştirecekleri
işler için iş bitirme veya iş durum belgesinden bahsedilmemiştir.
Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 35 inci maddesinde; “Bir
taahhüt kapsamında özel sektörde yerine getirilen mal tedariklerinde
ise iş deneyimini tevsik için yükleniciler, işe ait sözleşme ve bu sözleşmenin
uygulanmasına ilişkin düzenlenen fatura veya serbest meslek makbuzu
suretlerini, ihale veya ön yeterliğe başvuru belgelerine ekleyerek ihale
komisyonuna sunarlar.” hükmü yer almaktadır. Söz konusu hükümde, mal
alım ihalelerinde de hizmet alım ihalelerinde olduğu gibi özel sektörde
yerine getirilen mal tedariklerinde iş bitirme belgesinden bahsedilmemiş
sözleşme ve sözleşmenin uygulandığına ilişkin belgelerin isteneceği
belirtilmiştir.
Bu itibarla özel sektöre gerçekleştirilen hizmetler ile kamu veya özel
sektöre taahhütte bulunanların alt yüklenicileri tarafından gerçekleştirilen
hizmetler ve özel sektörde yerine getirilen mal tedariklerinde, iş bitirme
veya iş durum belgesi düzenlenmemesi, bu durumda bulunan isteklilerin
iş deneyimine ilişkin olarak sözleşme ve sözleşmenin uygulandığına dair
belgeleri sunmak suretiyle ihaleye katılmaları gerekmektedir.
C. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü veya Pazarlık Usulü ile Yapılan
İhalelerde Yeterlik Kriterlerinin Belirlenmesi
Uygulama Yönetmeliklerinin “Yeterlik Değerlendirmesi” başlıklı bölümünün
“Belli istekliler arasında ihale usulünde yeterlik” ve “Pazarlık usulünde
yeterlik” başlıklı maddelerinde; bankalardan temin edilecek belgeler
ile isteklinin iş hacmini gösteren belgeler ve iş deneyim belgeleri
üzerinden öngörülecek yeterlik kriterlerinin, idarece işin niteliğine
uygun ve yaklaşık maliyetle uyumlu biçimde, parasal tutar olarak belirleneceği
ve yeterlik kriterleri olarak isteneceği belirtilmektedir.
Bu çerçevede belli istekliler arasında ihale usulünde ön yeterlik ve
pazarlık usulünde yeterlik yapıldıktan sonra, yeterli sayılan başvuru
sahiplerinden teklifleri isteneceği için henüz teklif bedeli söz konusu
olmayan bu ihale usullerinde Uygulama Yönetmeliklerine göre belirlenen
yeterlik kriterleri çerçevesinde istenecek ;
- İsteklilerin bankalardan temin edeceği belgelerin,
- İsteklinin iş hacmini gösteren belgelerin,
- İş deneyim belgelerinin,
İşin niteliğine uygun ve yaklaşık maliyetle uyumlu biçimde uygulama
yönetmeliklerinde belirlenen oranlar da dikkate alınması suretiyle parasal
tutar olarak belirlenip yeterlik kriterleri olarak istenmesi ve bu tutarların
idari şartnamede gösterilmesi gerekmektedir.
Ayrıca bu yeterlik kriterlerinin tekliflerin alınması aşamasında ilgili
Uygulama Yönetmelikleri uyarınca idarelerce güncellenmesinin istenmesi
halinde, daha önce ön yeterlik aşamasında belirlenen yeterlik kriterleri
değiştirilmeden güncellenmenin istenmesi ve yeterlik değerlendirmesinin
bu kriterler üzerinden yapılması gerekmektedir.
D. İhaleden Önce Aslı İdareye Sunulan Belgelerin İdarelerce Onaylanması
Uygulama Yönetmeliklerinde idarelerin, belgelerin aslını veya aslına
uygunluğu noterce onaylanmış örneklerini isteyecekleri belirtilmiştir.
Adayların veya isteklilerin istenen belgelerin aslı yerine, ön yeterlik
veya ihaleden önce idare tarafından “aslı idarece görülmüştür” veya
bu anlama gelecek şerh düşülen ve aslı kendilerine iade edilen belgelerin
suretlerini teklif veya başvurularına eklemeleri mümkün olduğundan adaylar
ve istekliler tarafından yapılacak bu yöndeki taleplerin idarenin yetkili
personelince karşılanması zorunludur.
Noter onaylı belgelerin aslına uygun olduğunu belirtir bir şerh taşıması
zorunlu olduğundan sureti veya fotokopisi görülerek onaylanmış olanlar
ile “ibraz edilenin aynıdır” veya bu anlama gelecek bir şerh taşıyanların
geçerli kabul edilmemesi gerekmektedir.
Ancak teklif kapsamında sunulan iş deneyim belgelerinin noter onaylı
olanlarının asıllarının, ihale üzerinde kalan istekli tarafından sözleşme
imzalanmadan önce idareye ibraz edilmesi zorunludur.
E. Belgelerin Sunuluş Şekli
Uygulama Yönetmeliklerinde “Belgelerin sunuluş şekli” ile ilgili olarak;
“…Yerli veya yabancı isteklilerce sunulacak yabancı ülkelerden temin
edilen belgelerin, ait olduğu ülke mevzuatına göre düzenlenmesi ve alındığı
ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunca veya Türk Dışişleri Bakanlığınca
onaylı olması gerekir. Ancak idarelerce ihale dokümanında belirtilen
belgeler ile Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması
Sözleşmesine taraf ülkelerden sağlanan ve bu sözleşmenin 1 inci maddesi
kapsamındaki resmi belgeler, “apostille” kaşesi taşıması kaydıyla belgelerin
alındığı ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu veya Türk Dışişleri
Bakanlığı onay işleminden muaftır. Türkiye Cumhuriyeti ile diğer devlet
veya devletler arasında belgelerdeki imza, mühür veya damganın tasdik
işlemini belirli işlemlere bağlı tutan hükümler içeren bir anlaşma veya
sözleşme bulunduğu takdirde, bu ülkelerden sağlanan belgelerin onayı
bu anlaşma veya sözleşme hükümlerine göre yaptırılabilir. İdarelerce
belgelerin Türkçe tercümelerinin istenildiği hallerde ise, yurt dışından
sağlanan resmi belgeler ile idarece ihale dokümanında belirlenen belgelerin
tercümelerinin Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunca veya Türk Dışişleri
Bakanlığınca onaylı olması şarttır. Apostille kaşesi taşıyan belgelerin
tercümeleri ile Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunca veya Türk Dışişleri
Bakanlığınca onaylı olması şartı aranmayan belgelerden Türkçe tercümeleri
istenenlerin tercümelerinin yeminli mütercimlerce yapılması ve noter
onaylı olması zorunludur.
Uluslararası Akreditasyon Forumu Karşılıklı Tanınma Antlaşmasında yer
alan ulusal akreditasyon kurumlarınca akredite edilmiş belgelendirme
kuruluşları tarafından verilen belgeler ve bunların tercümeleri, bu
kuruluşların uluslararası kurallara uygun şekilde akredite edilmiş olduklarının
Türk Akreditasyon Kurumu’ndan alınacak bir yazı ile teyit edilmesi durumunda
belgelerin verildiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu veya
Türkiye’de Dışişleri Bakanlığı onay işleminden muaftır.”
hükümlerine yer verilmiştir
27.07.1984 tarih ve 84/8373 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan
Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi,
16.09.1984 tarih ve 18517 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Sözleşmenin
2 nci maddesi, sözleşmeye taraf akit devletlerin, sözleşmenin 1 inci
maddesinde sayılan resmi belgelerden kendi ülkesinde kullanılacak olan
belgeleri tasdik işleminden bağışık tutacağını hüküm altına almıştır.
Bu sözleşmenin amaçları bakımından, tasdik işleminden, yalnız, belgenin
kullanıldığı ülkenin diplomasi veya konsolosluk memurları tarafından
belgedeki imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla
imzaladığının veya gerekirse üzerindeki mühür veya damganın aslı ile
aynı olduğunun teyidi işlemi anlaşılacağı öngörülmüştür.
Anılan Sözleşmenin 5 inci maddesinde; tasdik şerhinin (apostille) belgede
imzası bulanan veya belgeyi getiren kişinin isteği üzerine verileceği
hüküm altına alınmıştır. İhaleye katılabilmek için gereken yurt dışından
temin edilen ve anılan sözleşmenin 1 inci maddesi kapsamında yer alan
belgelerin Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğuna/Türk Dışişleri Bakanlığına
onaylatılması veya tasdik şerhi (apostille) kaşesi taşımasına ilişin
belirleme isteklilerce yapılacaktır. Tasdik şerhi taşıyan belgeler ise
Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğu/Türk Dışişleri Bakanlığına onay işleminde
muaftır.
İdareler, idari şartnamelerin düzenlenmesi sırasında ihale işlemlerinin
etkin bir şekilde sürdürülebilmesi ve bürokratik işlemlerin azaltılması
için yabancı isteklilerce sunulacak veya yerli isteklilerce yurtdışından
temin edilen mallara ait teknik doküman, kişisel beyan gibi resmi makamlarca
düzenlenmeyen belgelerin Türkiye Cumhuriyeti Konsolosluğunca veya Türk
Dışişleri Bakanlığınca onaylı olmamasına ilişkin düzenlemeler yapabilirler.
Ancak, idari şartnamelerde apostille kaşesi taşıyan belgelerin ve Türk
Konsolosluğunca veya Türk Dışişleri Bakanlığınca onaylı olma şartı aranmayan
belgelerin tercümelerinin istenildiği durumlarda, tercümelerin yeminli
mütercimlerce yapılması ve noter onaylı olması zorunludur.
İdareler İdari Şartnamelerin “Tekliflerin dili” başlıklı maddesini ihalenin
niteliğini göz önünde bulundurarak uygun seçeneği esas alarak düzenleyeceklerdir.
Teklifi oluşturan bütün belgeler ve ekleri ile diğer dokümanların Türkçe
olacağı, yabancı dilde düzenlenen belgelerin Türkçe tercümesi ile birlikte
verilmesi halinde geçerli olacağına ilişkin bir düzenleme yapabilecekleri
gibi idareler belirli belgelerin yabancı dilde sunulmasına izin verebilirler.
İhale işlemlerin etkin ve sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi, hukuki
sorunların yaşanmaması için yabancı dilde sunulmasına izin verilen belgelerin
teknik dokümanlar, kişisel beyanlar gibi belgelerle sınırlı olmasının
uygun olacağı değerlendirilmektedir.
F. İhaleye Katılacak İsteklilerden 10 uncu Maddenin Son Fıkrası Uyarınca
İstenilen Belgeler ve Alınabileceği Merciler
4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının,
(a) bendinde; “İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından
yürütülen, konkordato ilan eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki
mevzuat hükümlerine göre benzer durumda olan,”
(b) bendinde; “İflası ilan edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara
karşı borçlarından dolayı mahkeme idaresi altında bulunan veya kendi
ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olan,”
(c) bendinde: “Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca
kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan,”
(d) bendinde; “Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca
kesinleşmiş vergi borcu olan”,
(e) bendinde; “İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden
dolayı yargı kararıyla hüküm giyen”
(f) bendinde; “İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan
idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde
bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen”,
(g) bendinde ise; “İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı
olduğu oda tarafından mesleki faaliyetten men edilmiş olan” isteklilerin
ihale dışı bırakılacağı hükme bağlanmıştır.
Buna göre;
1- 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının;
(a) ve (b) bendine ilişkin olarak ticaret sicil memurlukları,
(g) bendine ilişkin olarak ise, gerçek veya tüzel kişinin kayıtlı olduğu
odalar tarafından düzenlenen belgeler, başka bir kurum ya da kuruluştan
teyit alınmadan kabul edilebilecektir.
4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapılan ihalelerde ihale üzerinde
kalan isteklinin Kanunun 10 uncu maddesinin (a), (b) ve (g) bentlerinde
belirtilen durumlarda olmadığına ilişkin belgeleri sunması, saydamlık,
eşitlik ve güvenirlik ilkeleri gereği zorunlu olmakla birlikte, Türk
Hukuk Mevzuatı çerçevesinde belirlenen bu belgelerin yerli istekliler
tarafından temin edilebileceği, yabancı isteklilerin her birinin kendi
ülkesindeki mevzuatının farklı olduğu düşünüldüğünde, yabancı isteklilerin
uyruğunda bulundukları veya ticari faaliyetini sürdürdüğü şirket merkezinin
kayıtlı olduğu ülke mevzuatı uyarınca bu ülkelerin adli ve idari makamlarından
alacakları belgelerin, 4734 sayılı Kanunun (a), (b), ve (g) bentlerinde
ifade edilen belgelerin kendi ülkeleri mevzuatında paralellik taşıyan
belgeler niteliğinde olması halinde kabul edilebilecektir.
Yabancı isteklilerin uyruğunda bulundukları veya şirket merkezinin kayıtlı
olduğu ülke mevzuatına göre 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin (a),
(b) ve (g) bentlerinde belirtilen belgelerin düzenlenmesinin mümkün
olmaması halinde bu hususun veya ülke mevzuatı uyarınca düzenlenen belgelerin,
yabancı gerçek kişi isteklinin uyruğunda bulunduğu ya da yabancı tüzel
kişi isteklinin şirket merkezinin bulunduğu ülkenin Türkiye’deki misyon
şefliklerince veya bu ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti misyon şefliklerince
teyit edilmesi zorunludur.
2- 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (c) bendine
ilişkin olarak, isteklinin;
a) İlgili mevzuatına göre tahakkuk eden prim borçlarının süresi içinde
ödenmemesi halinde kesinleşmiş prim borcu olduğu,
b) Prim borcuna karşı dava açılmışsa bu dava kesin hükme (karar düzeltme
aşaması dahil) bağlanana kadar kesinleşmiş prim borcu olmadığı,
c) Vadesi geçtiği halde ödenmemiş ancak ilgili kurum tarafından belli
bir vadeye bağlanarak tecil edilmiş prim borçlarının, vadesindeki ödemeler
aksatılmadığı sürece, kesinleşmiş prim borcu olmadığı,
d) Prim borcunun 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun’a göre tahsili için ilgili kurum tarafından yapılan her türlü
işleme karşı dava açılması halinde açılan dava kesin hükme bağlanana
kadar (karar düzeltme aşaması dahil) kesinleşmiş prim borcu olmadığı,
kabul edilecektir.
Sosyal güvenlik prim borcunun bulunmaması isteklilerin işyeri sicil
numarası aldığı bütün işler için söz konusu olduğundan isteklilerin;
bu işlerin tamamı için, işyeri sicil numarasının kayıtlı olduğu ve işyerinin
kurulu olduğu yeri çevresine alan Kurum ünitesince (Sosyal Sigortalar
Kurumu Bölge, İl, İlçe Müdürlükleri/Başkanlıkları) verilen belgeleri
sunmaları gerekli olup, aynı isteklilerin başka yerlerdeki işyeri sicil
kayıtlarına ilişkin sosyal güvenlik prim borcu bulunduğunun idarelerce
tespit edilmesi halinde 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca
işlem yapılması gerekmektedir.
4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (c) bendinde yer
alan “Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş
sosyal güvenlik prim borcu olan” ifadesinden isteklinin tabi olduğu
ülke kanunları gereğince sosyal güvenlik prim borcuna kanunlarda belirtilen
süreler içinde itiraz edilmemesi veya dava açılmaması yahut dava açılmışsa
da kanun yollarından geçerek kesin hüküm ile son bulması suretiyle kesinleşmiş
olmasının anlaşılması gerekmektedir.
Sosyal güvenlik prim borcu olmadığına ilişkin olarak, gerçek kişi isteklilerin
Bağ-Kur prim borcu olmadığına, tüzel kişi isteklilerin ise Sosyal Sigortalar
Kurumuna borcu olmadığına dair belge vermeleri yeterli olacak, tüzel
kişi isteklilerin ortağı olan gerçek kişilerin Bağ-Kur prim borcuna
ilişkin belge istenmeyecektir.
Yabancı istekliler için Kanunun 10 uncu maddesinin (a), (b) ve (g) bentleri
için bu Tebliğde belirtilen açıklamalar çerçevesinde uygulama yapılacaktır.
3- 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (d) bendine
ilişkin olarak, isteklinin;
a) Beyan üzerine alınan veya maktu olarak belirlenip ödemesi belirli
tarihlerde yapılan vergilerde ödeme vadesi geçmiş olup ödeme yapılmamış
ise kesinleşmiş vergi borcu olduğu,
b) Resen, ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı dava açma
süresi geçirilmediği sürece, kesinleşmiş vergi borcu olmadığı,
c) Resen, ikmalen veya idarece yapılan tarhiyatlara karşı vergi yargısında
dava açılmışsa bu dava kesin hükme (karar düzeltme aşaması dahil) bağlanana
kadar kesinleşmiş vergi borcu olmadığı,
d) Vadesi geçtiği halde ödenmemiş ancak vergi idaresi tarafından taksitlendirilmiş
vergi borçlarının, vadesindeki ödemeler aksatılmadığı sürece, kesinleşmiş
vergi borcu olmadığı,
e) Vergi borcunun 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun’a göre tahsili için vergi idaresince yapılan her türlü işleme
karşı vergi yargısında dava açılması halinde açılan dava kesin hükme
bağlanana kadar (karar düzeltme aşaması dahil) kesinleşmiş vergi borcu
olmadığı,
kabul edilecektir.
Buna ilişkin belgelerin gerçek veya tüzelkişinin ticari faaliyetine
ilişkin vergi mükellefiyetinin kayıtlı bulunduğu vergi idarelerinden
alınması gerekmektedir.
Yabancı istekliler için Kanunun 10 uncu maddesinin (a), (b) ve (g) bentleri
için bu Tebliğde belirtilen açıklamalar çerçevesinde uygulama yapılacaktır.
4- 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (e) bendine
ilişkin olarak,
01.01.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin
son fıkrasının (e) bendinde yer alan ihale tarihinden önceki beş yıl
içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyen
isteklilerin ihale dışı bırakılacağı, 11 inci maddesinin birinci fıkrası
(a) bendinde; bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici
veya sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar
ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan ve
organize suçlardan dolayı hükümlü bulunanların doğrudan veya dolaylı
veya alt yüklenici olarak, kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde
ihalelere katılamayacakları hüküm altına alınmıştır.
a- Mesleki Faaliyete İlişkin Mahkumiyet Kararının Kapsamı:
Adalet Bakanlığı Adli Sicil İstatistik Genel Müdürlüğüne bağlı birimlerden
alınacak adli sicil istatistik bilgilerini içeren belgeden veya gerekçeli
mahkumiyet kararından, asli veya feri ceza olarak, Türk Ceza Kanununun
11, 25 ve 35 inci maddelerinde tanımlandığı şekliyle “muayyen bir meslek
ve sanatın tatili icrası” na ilişkin ceza ile süreli ya da süresiz mahkumiyet
hali, 10 uncu maddenin son fıkrasının (e) bendi kapsamında değerlendirilecektir.
İhale dışı bırakma, ancak yargı kararıyla “tatili icrasına hükmedilen
meslek ve sanat”la sınırlı olmak üzere uygulanabilir.
b- Süre:
2886 sayılı Devlet İhale Kanununda 4734 sayılı Kanunun anılan maddesine
paralel veya benzer bir hüküm bulunmadığından, 4734 sayılı Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten önce mesleki faaliyetlerinden dolayı hüküm giyen isteklilerin
ihale dışı bırakılıp bırakılmayacağı hususunda uygulamada tereddütler
oluştuğu görülmüştür.
Kanunlar açıkça bir düzenleme bulunmadığı sürece kural olarak yürürlüğe
girdikleri andan itibaren etkili olurlar.
İdarelerce isteklilerin haklarında mesleki faaliyetlerinden dolayı kesinleşmiş
mahkumiyet kararının bulunduğunun tespit edilmesi halinde, ihale tarihinden
önceki beş yıllık sürenin başlangıcı olarak Mahkemece verilen hükmün
kesinleştiği tarih esas alınacaktır.
Buna göre 01.01.2003 tarihinden önce kesinleşmiş olsa dahi 4734 sayılı
Kanunda belirtilen esas ve usullere göre yapılan ihalelere katılacak
istekliler hakkında ihale tarihinden önceki beş yıl içinde mesleki faaliyetlerinden
dolayı yargı merciilerince verilmiş mahkumiyet kararı bulunması halinde
bu durumdaki isteklilerin 10 uncu maddenin son fıkrasının (e ) bendi
uyarınca ihale dışı bırakılmaları gerekmektedir.
c- Belgelerin Temin Edileceği Yerler:
aa-Yerli İstekliler Yönünden:
İsteklinin gerçek kişi olması halinde; ihale tarihinden önceki beş yıl
içinde mesleki faaliyetleri ile ilgili mahkumiyet kararına ilişkin belgeler
Adalet Bakanlığı, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne bağlı
birimlerden alınacaktır.
İsteklinin tüzel kişi olması halinde; Türk Ticaret Kanunu hükümleri
uyarınca; anonim şirket ise yönetim kurulu üyelerinin, limited şirket
ise şirket müdürü, yoksa ortaklarının tamamının, kolektif şirket ise
ortakların tamamının, komandit şirkette komandite ortakların hepsinin,
komanditer ortaklardan kendilerine şirketi temsil yetkisi verilmiş olan
ortakların Adalet Bakanlığı, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne
bağlı birimlerden alacakları belgeler İdarelerce kabul edilecektir.
Öte yandan, sermaye şirketinde yönetim kurulu üyesi veya limited şirket
müdürü olmasa dahi şirketin idaresinde hakim etkisi bulunan ortak veya
ortakların da 10 uncu maddenin son fıkrasının (e) bendi uyarınca adli
sicil kaydını ibraz etmeleri gerekmektedir.
bb-Yabancı İstekliler Yönünden:
İsteklinin gerçek kişi olması halinde; 4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin
birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen organize suçlara ve 10 uncu
maddesinin son fıkrasının (e) bendine ilişkin adli sicil kayıtlarını,
aaa- T.C. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne
bağlı birimlerden,
bbb-Uyruğunda bulundukları ülke mevzuatı uyarınca bu ülkelerin yetkili
makamlarından,
Almaları gerekmektedir.
İsteklinin tüzel kişi olması halinde; tüzel kişiliğin kurulduğu ülke
mevzuatı uyarınca şirket müdürleri ile şirket yönetimi veya denetimine
ya da şirketi temsile yetkili olanların 4734 sayılı Kanunun 10 uncu
maddesinin son fıkrasının (e) bendi ile 11 inci maddesinin birinci fıkrasının
(a) bendinde belirtilen organize suçlara ilişkin adli sicil kayıtlarını,
aaa- T.C. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne
bağlı birimlerden,
bbb- ayrıca tüzelkişiliğin kurulduğu veya sayılanların uyruğunda bulundukları
ülke yetkili makamlarından,
Almaları gerekmektedir.
Söz konusu belgeler, 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi son fıkrası
(e) bendinde ve 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen
ceza ve mahkumiyet kararlarına ilişkin ve ülkeleri mevzuatında paralellik
taşıyan belge niteliğinde olması halinde kabul edilecektir.
Diğer taraftan; adli sicil kaydına ilişkin belgelerin düzenlenmesinin
mümkün olmaması halinde bu hususun veya ülke mevzuatı uyarınca düzenlenen
belgelerin, yabancı gerçek kişi isteklinin uyruğunda bulunduğu ya da
yabancı tüzel kişi isteklinin kurulduğu ülkenin Türkiye’deki misyon
şefliklerince veya bu ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti misyon şefliklerince
teyit edilmesi zorunludur.
d-Yerli ve Yabancı İstekliler Adına İhaleye Katılacakların Adli Sicil
Belgeleri:
4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yerli veya yabancı istekliler
adına veya nam ve hesabına (temsilci, vekil, vasi veya veli) olarak
ihalelere katılanların da 4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci
fıkrasının (a) bendi uyarınca adli sicil kayıtlarına ilişkin belgeleri
sunmaları gerekmektedir. Bu bakımdan yabancı firmaların Türkiye mümessili
aracılığıyla 4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapılacak bir
ihaleye katılmaları halinde, Türkiye mümessilinin de Kanunun 11 inci
maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen durumda olmadığına
ilişkin adli sicil kaydı sunması zorunludur.
5- 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (f) bendine
ilişkin olarak; idareye karşı yüklenilen işin yapımı sırasında gerçekleşen
yasak fiil ve davranışlar dolayısıyla meslek ve iş ahlakına aykırı davranışların
4734 sayılı Kanun’un 17 inci maddesinde belirtilen fiil ve davranışların
dışında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Ancak 4735 sayılı Kanunun 25 inci maddesinde sayılmış olan yasak fiil
ve davranışlar ile bu fiil veya davranışlar içine girmemekle birlikte,
sözleşme hükümlerine aykırı veya idareye zarar verecek fiil ve davranışlar
ya da yüklenicilerin iş veya mesleklerinden dolayı yürürlükteki kanunların
yüklediği mükellefiyetlere aykırı davranışlar iş veya meslek ahlakına
aykırı faaliyet kapsamında değerlendirilecektir.
Sonuç itibarıyla 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere yaptığı işler
sırasında yüklenilen işin ait olduğu idarece iş veya meslek ahlakına
aykırı faaliyetlerde bulunduğu tespit edilen isteklilerin, bu idare
tarafından yapılacak ihalelerde; ihale türüne bakılmaksızın 4734 sayılı
Kanunun 10 uncu maddesinin son fıkrasının (f) bendi uyarınca ihale dışı
bırakılması gerekmektedir.
G. Hizmet Alımlarında Çalıştırılacak Personele İlişkin Maliyetlerin
Brüt Tutarları ile Sigorta Prim Oranının İdari Şartnamede Açıkça Gösterilmesi
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 9 uncu maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendi ile, Açık İhale Usulü İle İhale Edilen Hizmet Alımlarında
Uygulanacak Tip İdari Şartnamenin 26.3 maddesinin dipnotunun (a) bendi
hükümleri gereğince, idareler, ihale konusu hizmette çalıştırılacak
personelin yemek, yol ve giyecek gibi maliyetlerinin istekli tarafından
karşılanmasını istedikleri takdirde; yaklaşık maliyete yol, yemek ve
giyecek gibi maliyetlerin brüt tutarları da eklenerek işçilik maliyeti
hesaplanacak ve bu yemek, yol ve giyecek bedellerinin her birinin idari
şartnamede açıkça gösterilmesi gerekecektir. İhale yapılıp sözleşme
imzalandıktan sonra da hizmetin gerçekleştirilmesi aşamasında idarelerin,
söz konusu bedellerin yüklenici tarafından çalışanlara ödenmesi için
gerekli tedbirleri almaları gerekmektedir.
İdarelerin ihale konusu hizmette çalıştırılacak personelin yemek, yol
ve giyecek gibi maliyetlerinin herhangi birinin ya da tamamının istekli
tarafından karşılanmasını istemeleri zorunlu olmadığından, idarelerin
böyle bir öngörüleri yoksa yaklaşık maliyete bu giderler dahil edilmeden
hesaplama yapılacak ve idari şartnamenin ilgili maddesi boş bırakılacaktır.
Diğer taraftan iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası prim oranlarının
gerçekleştirilecek işin niteliğine göre % 1,5 ile 7 arasında belirleniyor
olması nedeniyle personel çalıştırılacak işlerde yaklaşık maliyet hesaplanırken,
uygulanması gerekecek prim oranının, işin niteliği ayrıntılı olarak
belirtilerek ilgili sigorta müdürlüğünden alınacak yazı ile tespit edilmesi
ve yaklaşık maliyet hesabının buna göre yapılması, ayrıca iş kazaları
ile meslek hastalıkları sigortası prim oranının idari şartnamede gösterilmesi
gerekmektedir.
H. İdarenin Ortağı Olduğu Şirketler ve İdarede Görev Yapanların Aynı
İdarenin İhalelerine Katılıp Katılamayacakları
a- İdarenin Ortağı Olduğu Şirketler:
15.08.2003 tarihli ve 4964 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanunla değişik 4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin üçüncü
fıkrasında, ihaleyi yapan idare bünyesinde bulunan veya idare ile ilgili
her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek, birlik, sandık gibi
kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak oldukları şirketlerin, bu idarelerin
ihalelerine katılamayacakları hüküm altına alınmıştır. Ancak uygulamada
anılan maddenin uygulanmasında tereddütler oluştuğu anlaşıldığından
idarelerin kurucusu ve ortağı olduğu şirketlerin o idarelerin yapacakları
ihalelere katılıp katılamayacakları hususunun açıklığa kavuşturulması
gerekmiştir.
15.08.2003 tarih, 25200 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4964 sayılı
Kanunun 8 inci maddesi ile değişik 4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin
üçüncü fıkrasında, “İhaleyi yapan idare bünyesinde bulunan veya idare
ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek, birlik,
sandık gibi kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak oldukları şirketler
bu idarelerin ihalelerine katılamazlar.” hükmü yer almaktadır.
4964 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle 4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin
üçüncü fıkrasına getirilen değişikliğin gerekçesinde; bazı şirketlerin
salt kurucusunun statüsünden dolayı sonsuza kadar sürecek bir yasaklama
ile karşı karşıya kalmalarının doğuracağı haksızlığın giderilmesi açısından
“vakıf, dernek, birlik, sandık gibi” kuruluşlar tarafından kurulduğu
halde daha sonra bu kuruluşların bünyesinde bulundukları veya ilgili
oldukları idarelerin ihalelerine katılabilmelerine imkan tanındığı,
katılma yasağının yalnız “ortaklık ilişkisinin” varlığı ile sınırlandığı,
“bunların” sözcüğü yerine “bu kuruluşların” ifadesi konularak, söz konusu
yasaklamanın “vakıf, dernek, birlik ve sandık gibi kuruluşlar” tarafından
ortak olunan şirketleri kapsadığı hususunun açıklığa kavuşturulduğu
belirtilmiştir.
4964 sayılı Kanunla getirilen hüküm, idarelerin kurdukları şirketlerin
o idarelerin ihalelerine girebileceği biçimde açık düzenleme içermemekle
birlikte; bu değişiklik daha önceki yasağın kaldırılmasını amaçlamaktadır.
4734 sayılı Kanunda yapılan söz konusu değişikliğe paralel olarak Uygulama
Yönetmeliklerinin ilgili maddeleri, “İhaleyi yapan idare bünyesinde
bulunan veya idare ile ilgili her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf,
dernek, birlik, sandık gibi kuruluşlar ile bu kuruluşların ortak oldukları
şirketler bu idarelerin ihalelerine katılamazlar” şeklinde değiştirilmiştir.
Buna göre, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin ortak oldukları
şirketlerin, sermaye paylarına bakılmaksızın idarelerin ihalelerine
katılması mümkündür.
Ancak, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin bünyelerinde bulunan
veya idare ile her ne amaçla kurulmuş olursa olsun vakıf, dernek, birlik
ve sandık gibi kuruluşlar, bünyelerinde bulundukları veya her ne amaçla
kurulmuş olursa olsun ilgili oldukları idarelerin ihalelerine katılamayacakları
gibi, bu statüdeki vakıf, dernek, birlik ve sandık gibi kuruluşların
ortak oldukları şirketler de söz konusu idarelerin ihalelerine katılamayacaktır.
Sonuç İtibariyle, 4734 sayılı Kanunun 4964 sayılı Kanunla değişik 11
inci maddesinin (c), (d), (e), (f) bentlerinde belirtilen haller dışında,
idarelerin kurdukları veya ortak oldukları şirketler o idarelerin ihalelerine
katılabilecektir.
b- İdarede Görev Yapan Kamu Görevlileri:
4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ihaleyi
yapan idarelerin ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda
görevli kişiler, ihaleyi yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her
türlü ihale işlemlerini hazırlamak yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla
görevli olanlar, (c ) ve (d) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri
ve üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayın hısımları
ile evlatlıkları ve evlat edinenler ve (c) , (d) ve (e) bentlerinde
belirtilenlerin ortakları ile şirketlerinin görev yaptıkları idarelerin
ihalelerine katılamayacakları hükme bağlanmıştır.
Ancak, (c ), (d) ve (e ) bentlerinde belirtilen kişilerin yönetim kurullarında
görevli bulunmadıkları veya sermayesinin % 10’undan fazlasına sahip
olmadıkları anonim şirketler bu idarelerin ihalelerine katılabileceklerdir.
(Ek: 16/10/2004 – 25486 R.G. / 1 md.)
I. İş Deneyim Belgesinin Başka Bir Tüzel Kişiye Kullandırılmayacağına
İlişkin Taahhütname ile İsteklilerin Ortaklık ve/veya Hisseleri İçin
Verecekleri Beyanname
a) 4734 sayılı Kanunun "İhaleye Katılımda Yeterlik Kuralları"
başlıklı 10 uncu maddesinde, iş deneyim belgelerinin, belge sahibi kişi
veya kuruluşların dışındaki istekliler tarafından kullanılamayacağı,
bu belgelerin devredilemeyeceği, kiraya verilemeyeceği ve satılamayacağı
hükme bağlanmıştır.
Anılan madde hükmünde, bu belge sahiplerinin kuracakları veya ortak
olacakları tüzel kişiliklerin ihaleye katılımlarında, belge sahiplerinin
tüzel kişiliğin yarısından fazla hissesine sahip olmaları, her ihalede
bu oranın aranması ve teminat süresince bu oranın muhafaza edilmesi
koşulları aranmış, aynı koşullara uygulama yönetmeliklerinde de yer
verilmiştir.
Aynı şekilde uygulama yönetmeliklerinde, bu belge sahiplerinin kuracakları
veya ortak olacakları tüzel kişiliklerin ihaleye girebilmesi hususuna
ilişkin olarak, belge sahibi gerçek veya tüzel kişilerin, birden fazla
tüzel kişiliğin sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulunmaları
halinde, sahip oldukları iş deneyim belgelerini bu tüzel kişilerin sadece
birine kullandırabilecekleri ifade edilmiştir. Bu çerçevede 4734 sayılı
Kanunun yukarıda açıklanan 10 uncu maddesindeki amir hükmünün uygulanmasını
sağlamak amacıyla, tüzel kişiliğin yarıdan fazla hissesine sahip gerçek
veya tüzel kişi ortak adına düzenlenmiş iş deneyim belgesini sunmak
suretiyle ihaleye katılan tüzel kişiliği haiz aday veya isteklilerin,
teklifleri kapsamında, "İş Deneyim Belgelerinin Başka Bir Tüzel
Kişiye Kullandırılmayacağına İlişkin Taahhütname"yi sunacakları
hükme bağlanmış ve buna ilişkin olarak bir standart form oluşturulmuştur.
(Standart Form — KİK027.2/….)
Söz konusu standart form; ihaleye katılımda, tüzel kişiliğin yarıdan
fazla hissesine sahip ortağın birden fazla tüzel kişiliğin sermayesinin
yarısından fazlasına sahip bulunması ve bu ortağa ait iş deneyim belgesinin
tüzel kişilikçe kullanılması halinde, ortağın hisse oranının teminat
süresince (kesin kabule kadar) muhafaza edileceğinin ve belge sahibinin
adına düzenlenmiş bütün iş deneyim belgelerinin, bu tüzel kişilikte
söz konusu hisse oranı muhafaza edildiği sürece, sadece aynı tüzel kişiye
kullandırılacağının, ihalelere katılabilmelerini sağlamak amacıyla başka
tüzel kişilere de ayrıca kullandırılmayacağının taahhüdüne yöneliktir.
Dolayısıyla ihaleye katılan tüzel kişinin, gerek yarıdan fazla hissesine
sahip ortağının gerekse diğer ortaklarının tüzel kişilikteki hisse oranlarının
standart form kapsamında ayrıca beyan edilmesi gerekmemektedir.
Anılan mevzuat hükümleri dikkate alındığında, "İş Deneyim Belgelerinin
Başka Bir Tüzel Kişiye Kullandırılmayacağına İlişkin Taahhütname"nin
sadece, ihaleye girerken sunulan iş deneyim belgesinin ihaleye katılan
tüzel kişiliğin yarıdan fazla hissesine sahip gerçek veya tüzel kişi
ortak tarafından bu tüzel kişiye ihaleye girmesi amacıyla kullandırılması
durumunda verilmesi gerekmekte olup ihaleye katılan isteklinin gerçek
kişi olması veya sunulan iş deneyim belgesinin bizzat ihaleye giren
tüzel kişi adına düzenlenmiş olması durumunda, aday veya isteklilerin
bu taahhütnameyi sunmalarına gerek bulunmamaktadır.
Bu standart form, ihaleye katılan tüzel kişiye kullandırılan iş deneyim
belgesi bir gerçek kişiye ait ise bu gerçek kişi ile ihaleye katılan
tüzel kişi tarafından, bu iş deneyim belgesinin bir tüzel kişiye ait
olması halinde ise bu tüzel kişinin yetkili temsilcisi ile ihaleye katılan
tüzel kişi tarafından ayrı ayrı imzalanacaktır.
Söz konusu standart formun noterden onaylı olması gerekmekte olup, Türkiye
Noterler Birliği’nin 2004/36 Sayılı Genelgesinde de belirtildiği üzere
bu onay işlemine ilişkin noter harcı olarak maktu harç alınacaktır.
b) Uygulama yönetmeliklerinde ve idari şartnamelerde ihaleye katılanların
"gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre, ortağı olduğu şahıs
şirketleri ile sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu sermaye
şirketlerine ilişkin beyannameyi (standart form KİK027.3/….) vermeleri
zorunlu tutulmuştur. Anılan hüküm gereği söz konusu beyannamenin ihaleye
katılan bütün isteklilerce verilmesi zorunlu olduğundan, isteklilerin
herhan gi bir ortaklık ve/veya hissesi bulunmasa dahi beyannamenin 1
numaralı dipnotu gereği "Beyanı gereken bir ortaklık ve/veya hisse
mevcut bulunmamaktadır. Bu durumda değişiklik olması halinde bildirmeyi
kabul ve taahhüt [ediyorum/ediyoruz]" bölümünü doldurmak suretiyle
beyannameyi düzenlemeleri ve sunmaları gerekmektedir.
(Ek: 09/01/2005 – 25695 R.G. / 1 md.)
J. Koruma ve Güvenlik Hizmet Alımları
Kamu güvenliğini tamamlayıcı mahiyetteki özel güvenlik hizmetlerinin
yerine getirilmesine ilişkin esas ve usuller, 10/6/2004 tarihli ve 5188
sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ile düzenlenmiştir. Özel
Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik
ise 7/10/2004 tarihli ve 25606 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe
girmiştir. 5188 sayılı Kanun, özel güvenlik izninin verilmesine, bu
hizmeti yerine getirecek kişi ve kuruluşların ruhsatlandırılmasına ve
denetlenmesine ilişkin hususları kapsamaktadır.
4734 sayılı Kanun kapsamında yapılacak koruma ve güvenlik hizmeti alımı
ihalelerinde, 5188 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik hükümleri dikkate
alınarak işlem yapılması zorunlu olduğundan, ilgili mevzuatın öngördüğü
hususlar yerine getirilmeden ihaleye çıkılmaması gerekmektedir. Bu nedenle
idarelerce, 5188 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmeliğin koruma ve güvenlik
hizmetleri için öngördüğü özel güvenlik izni, faaliyet izni ve özel
güvenlik görevlisi çalışma izni gibi hususlar ile Hizmet Alımı İhaleleri
Uygulama Yönetmeliğine eklenen Geçici 1 inci madde esas alınarak ihale
dokümanı hazırlanacaktır. Bu çerçevede 1/1/2006 tarihine kadar yapılacak
koruma ve güvenlik hizmet alımı ihalelerinde isteklilerden ekonomik
ve mali yeterliğe ilişkin belgeler, iş deneyim belgesi ve anılan Yönetmeliğin
43 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen 4 aya ait
prim bordrosu ile anahtar teknik personele ilişkin belgeler istenmeyecektir.
Özel güvenlik hizmeti niteliği taşımaması kaydıyla, hasta ve/veya ziyaretçilerin
danışma ve yönlendirilmesi gibi hizmet alımlarının, 5188 sayılı Kanun
ve ilgili Yönetmelik , hükümlerine tabi olmadan 4734 sayılı Kanun ve
ikincil mevzuat hükümleri çerçevesinde ihale edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Bu durumda söz konusu hizmet alımına ilişkin ihale dokümanında yer alan
hususların, 5188 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik hükümleri kapsamına
girmeyecek şekilde düzenlenmesi ve uygulanması zorunluluğu bulunmaktadır.
VIII- Teknik Şartnameler
4734 sayılı Kanunun 12 nci maddesinde; ihale konusu işlerin teknik kriterlerine
ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verileceği;
belirlenecek teknik kriterlerin verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya
yönelik olacağı, rekabeti engelleyici hususlar içermeyeceği ve bütün
istekliler için fırsat eşitliği sağlayacağı hüküm altına alınmıştır.
İdarelerce hazırlanacak teknik şartnamelerde, belli bir marka, model,
patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemeyecek ve belirli bir marka
veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilemeyecektir. Ancak,
ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik
özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde "veya dengi"
ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilecektir.
Özellikle yedek parça alımlarında bu konuda tereddütler yaşandığı anlaşılmakta
olup, yedek parça alımlarında, ihale konusu işin tanımının yapılabilmesi
için, yedek parçasına ihtiyaç duyulan ana malın marka ve modeli belirtilerek
teknik şartname düzenlenebilecektir.
Teknik şartnamelerin hazırlanması sırasında, TSE tarafından Türk Standardı
belirlenmişse bu standartlardan faydalanabilecektir. Belirlenecek teknik
kriterler, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacak,
rekabeti engelleyici hususlar içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat
eşitliği sağlayacaktır. Teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası
teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılabilecektir.
Şartnamelerde aynı ürüne ilişkin TSE Belgesi ve Kalite Uygunluk Belgesi
(TSEK) sunulmasına ilişkin düzenlemeler yapılmaktadır. Türk Standartlarına
Uygunluk Belgesi, Türk Standardı bulunan konularda, İmalatta Yeterlilik
Belgesi almaya hak kazanmış firmaların söz konusu ürünlerinin ilgili
Türk Standartlarına uygunluğunu belirten ve akdedilen sözleşme ile TSE
Markası kullanma hakkı veren, üretici firma adına düzenlenen ve geçerlilik
süresi bir yıl olan belgedir. TSE markası; üzerine veya ambalajına konulduğu
malların ilgili Türk Standardına uygun olarak imal edilip, piyasaya
arz edildiklerini ve mamülle alakalı bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eden, TSE
ile yapılacak bir sözleşme çerçevesinde kullanılabilen beş ayrı tipte
tescil edilen markadır. Kalite Uygunluk Belgesi (TSEK) ise Türk Standardı
bulunmayan konularda, İmalatta Yeterlilik Belgesi almaya hak kazanmış
firmaların söz konusu ürünlerinin ilgili uluslararası veya ilgili ülkelerin
Standardlarına veya TSE tarafından kabul edilmiş teknik özelliklere
uygunluğunu belirten ve TSEK Markası kullanma hakkı verilen firma adına
düzenlenen geçerlilik süresi bir yıl olan belgedir. TSEK Markası, henüz
Türk Standardı hazırlanmamış malların üzerine veya ambalajına konulan
ve bunların ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standartlarına
veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olarak
imal edilip piyasaya arz edildiklerini ve mamülle alakalı bir problem
ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında
olduğunu ifade eden. TSE ile yapılacak bir sözleşme çerçevesinde kullanılabilen
ve dört ayrı tipte tescil edilen markadır.
İdarelerce hazırlanan idari ve teknik şartnamelerde, ihaleye katılacak
isteklilerden ihale konusu alımla ilgili ulusal ve/veya uluslararası
standartlara ve/veya normlara uygunluk belgesinin istenmesi amacıyla
bazı hükümlere yer verildiği görülmektedir. Ancak, bu standartların/belgelerin
statüleri ve kullanılma yerleri konusunda yeterli bilgiye sahip olunmadan
söz konusu hükümlerin düzenlenmesi nedeniyle, gerek ihaleye katılım
aşamasında gerekse tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında idareler
ile istekliler arasında sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Mevcut uygulamada ihale dokümanında; amaca uygun herhangi bir ayrım
yapmaksızın birbiri yerine kullanılması mümkün olmayan ürün standardına
yönelik belgeler ile üretici firmanın kalite yönetim sistemine ilişkin
belgelerin birlikte istenildiği, herhangi bir standart belirlemesi veya
belgelendirme yapması söz konusu olmayan yabancı ülke kuruluşları da
dahil olmak üzere, ulusal veya uluslararası standart belirleyen kuruluşlar,
kalite/standarda uygunluk belgesi düzenleyen kuruluşlar ile ihale konusu
ürünle ilgisi bulunmayan standardın/kuruluşun birlikte sayıldığı, bazen
de sadece yabancı bir ülkede geçerli olan ulusal standartların arandığı
ve hangi belgenin diğerinin yerine kabul edileceğinin (eşdeğer belgelerin
)veya bir diğerinin yerine kullanılması öngörülmeyen belge/işaretin
hangileri olduğunun açıkça belirtilmediği görülmektedir.
Hangi belgelerin bulunması halinde teklifin yeterli görüleceği hususundaki
belirsizlik nedeniyle, ihale komisyonunca tekliflerin değerlendirilmesi
aşamasında sunulan tekliflerin değerlendirilerek ihalenin sonuçlandırılabilmesi
de mümkün bulunmamaktadır.
Bu nedenle, idarelerce ihale dokümanının hazırlanması aşamasında ihale
konusu malın piyasaya arzına ilişkin diğer mevzuat hükümleri de dikkate
alınarak; istenilmesi zorunlu belge, işaret ve benzeri isteklerin tespit
edilmesi ve bunlara ihale dokümanında yer verilmesi gerekmektedir. Bunun
yanında ihale dokümanında belirtilmek kaydıyla Uygulama Yönetmeliklerindeki
hükümlere uygun olarak kalite veya kalite sistem belgeleri veya işaretleri
istenebilir. Ancak, öncelikle istenilecek belgenin ne olduğunun ve hangi
şartları taşıması gerektiğinin gerektiğinde ilgili kuruluşlardan da
görüş almak suretiyle belirlenmesi ve daha sonra ihale dokümanlarında
bu hususa yer verilmesi gerekmektedir.
Yine 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde mesleki ve teknik yeterliğin
belirlenmesi için; ihale konusu işin ihale dokümanında belirtilen standartlara
uygunluğunu gösteren, uluslar arası kurallara uygun şekilde akredite
edilmiş kalite kontrol kuruluşları tarafından verilen sertifikaların
istenebileceği hüküm altına alınmıştır.
Uygulama Yönetmeliklerinde ayrıca;
“İdareler, ihale konusu mallara ilişkin olarak alımın niteliğini göz
önünde bulundurarak imalatta yeterlik belgesi, ürün belgeleri, kalite
uygunluk belgesi, kalite yönetim sistem belgesi, laboratuar yeterlilik
belgesi, çevre yönetim sistem belgesi, personel belgelendirilmesine
ilişkin olarak sertifika ve belge isteyebilir. Bu belge ve sertifikaların,
Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edilen belgelendirme kuruluşları
veya Uluslararası Akreditasyon Forumu Karşılıklı Tanınma Antlaşmasında
yer alan ulusal akreditasyon kurumlarınca akredite edilmiş belgelendirme
kuruluşları tarafından düzenlenmesi zorunludur.Bu belgelendirme ve kalite
kontrol kuruluşlarının Uluslararası Akreditasyon Forumu Karşılıklı Tanınma
Antlaşmasında yer alan ulusal akreditasyon kurumlarınca akredite edilmiş
belgelendirme kuruluşu olduklarının Türk Akreditasyon Kurumu’ndan alınacak
bir yazı ile teyit edilmesi gerekir. Türk Akreditasyon Kurumu tarafından
akredite edildiği duyurulan belgelendirme kuruluşları tarafından verilen
belge ve sertifikalar için Türk Akreditasyon Kurumu’ndan teyit alınması
zorunlu değildir…” hükmüne yer verilmiştir.
Bazı idarelerce ihale dokümanında Uygulama Yönetmeliklerinin ilgili
maddelerine aykırı olarak kalite ile ilgili belge ve sertifikaların
belirli bir belgelendirme kuruluşunun ismi belirtilerek istenildiği
görülmektedir. İhale dokümanında kalite belgelerine ilişkin bir düzenleme
yapıldığında herhangi bir belgelendirme kuruluşunun isminin belirtilmemesi
gerekmektedir. İsteklilerce sunulan kalite ile ilgili belge ve sertifikaların
değerlendirilmesi, bu belgelerin Uygulama Yönetmeliklerindeki düzenlemeye
uygun belgelendirme kuruluşlarınca düzenlenmiş olup olmadığı çerçevesinde
yapılmalıdır.
IX- İhale İlanı ve İhale Dokümanına İlişkin Açıklamalar
A. İhale İlanının Yapılış Şekline İlişkin Hususlar
4734 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine
göre eşik değerin altındaki ihaleler için ihale ile işin yapılacağı
yerin farklı olduğu durumlarda ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan
gazetelerin en az ikisinde en az birer defa ilan edilme zorunluluğu
bulunmaktadır.
Ancak işin yapılacağı yerin birden fazla olduğu durumlarda, işin yapılacağı
her yerde ilan yapılma zorunluluğu bulunmayıp, işin ağırlıklı olarak
yapılacağı bir yerde ilan yapılması yeterli olacaktır.
İşin veya ihalenin yapılacağı yerde gazete çıkmaması halinde ilân, aynı
süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilân
tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılır.
Bu işlemler bir tutanakla belgelenir.
İşin veya ihalenin yapılacağı yer belirlenirken, büyükşehirlerde büyükşehir
belediye sınırları, diğer yerlerde belediye sınırları, işin veya ihalenin
yapılacağı yerin belediye sınırları dışında olduğu durumlarda ise mülki
sınırlar dikkate alınarak ilan yapılacaktır.
B. İhale İlanlarındaki Hatalı Hususların Düzeltilmesi
4734 sayılı Kanunun “İlânın Uygun Olmaması” başlıklı 26 ncı maddesinde;
“13, 24 ve 25 inci maddelerdeki hükümlere uygun olmayan ilânlar geçersizdir.
Bu durumda, ilân bu maddelere uygun bir şekilde yenilenmedikçe ihale
veya ön yeterlik yapılamaz.
Ancak, 13 üncü maddede belirtilen ilânın yapılmaması veya ilân sürelerine
uyulmaması halleri hariç, yapılan ilânlarda 24 ve 25 inci madde hükümlerine
uygun olmayan hatalar bulunması durumunda, idarelerce ilânların yayımlanmasını
takibeden on gün içinde hatalı hususlar için düzeltme ilânı yapılmak
suretiyle ihale veya ön yeterlik gerçekleştirilebilir.” Hükmü yer almaktadır.
Anılan hüküm uyarınca, 4734 sayılı Kanunun 13, 24 ve 25 inci maddelerdeki
hükümlere uygun olarak yapılmayan ilanlar geçersizdir. Bu durumlarda,
hatalı olarak yayımlanan ilanlar Kanunun 13, 24 ve 25 inci maddelerdeki
hükümlere uygun olarak yeniden yapılmadıkça, ihale veya ön yeterlik
gerçekleştirilemez.
Ancak, bu genel kuralın istisnası olarak, yapılan ilânlarda 4734 sayılı
Kanunun 24 ve 25 inci madde hükümlerine uygun olmayan hatalar bulunması
durumunda, ilan yeniden yapılmadan, idarelerce hatalı ilânın yayımlanmasını
takibeden on gün içinde hatalı hususlar için düzeltme ilânı yapılmak
suretiyle ihale veya ön yeterlik gerçekleştirilebilir.
İdarelerce, ilanlarda yer alan hatalı hususlar için düzeltme ilanı yapılmak
suretiyle ihale ve ön yeterliğe devam edilmesi konusunda dikkat edilmesi
gereken en önemli husus, 4734 sayılı Kanunun “İhale ilan süreleri ve
kuralları” nı belirleyen 13 üncü maddesinde belirlenen yerlerde ve belirlenen
zamanlarda yapılmayan ilanların düzeltilemeyeceğidir. Hatalı ilanların
düzeltilmesine imkan tanıyan 26 ncı maddenin ikinci fıkrasında, 13 üncü
maddede belirtilen ilânın yapılmaması veya ilân sürelerine uyulmaması
halleri hariç, denilmek suretiyle, Kanunun 13 üncü maddesinde belirlenen
yerde ve belirlenen zamanlarda yapılmayan ilanların, düzeltme ilanı
yapılmak suretiyle düzeltilemeyeceği ve bu ilanlara dayalı olarak ihale
ve ön yeterliğim gerçekleştirilemeyeceği ifade edilmiştir. Bu durumda
yapılan ilanlar geçersiz kılınarak, 4734 sayılı Kanunun13, 24 ve 25
inci maddelerdeki hükümlerine uygun bir şekilde ilanların yeniden yapıldıktan
sonra ihale veya ön yeterliğin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
İlanlarda yer alan hatalı hususlar için düzeltme ilanı yapılmak suretiyle
ihale ve ön yeterliğe devam edilmesi konusunda bir başka dikkat edilecek
husus, hatalı hususların düzeltilmesi için tanınan azami 10 günlük sürenin
aşılmaması gereğidir. Kanunun 24 ve 25 inci maddelerine ilişkin olarak
yapılan hataların düzeltilme ilanı yayınlamak suretiyle düzeltilmesi
için Kanunun 26 ıncı maddesi ile tanınan azami süre, hatalı ilânın yayımlanmasını
takip eden on gün olarak sınırlandırılmıştır. Hatalı hususlara ilişkin
yapılacak düzeltme ilanını geçerli olabilmesi için, düzeltme ilanının,
hatalı ilânın yayımlandığı yerde, hatalı ilânın yayımlanmasını takip
eden on gün içinde yayımlanması gerekmektedir. Bu şekilde yapılmayan
düzeltme ilanları geçerli olmadığından ve hatalı hususların bulunduğu
ihale ilanları ile de ihale ve ön yeterliğe devam edilmesi mümkün olmadığında,
bu durumda ihale veya ön yeterlik ilanları yenilenmedikçe ihale veya
ön yeterlik yapılamayacaktır.
C. Zeyilname İle İhale Dokümanında Değişiklik Yapılması
4734 sayılı Kanunun “İhale Dokümanında Değişiklik veya Açıklama Yapılması”
başlıklı 29 uncu maddesinde;
“İlân yapıldıktan sonra ihale dokümanında değişiklik yapılmaması esastır.
Değişiklik yapılması zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve zorunluluklar
bir tutanakla tespit edilerek önceki ilânlar geçersiz sayılır ve iş
yeniden aynı şekilde ilân olunur.
Ancak, ilân yapıldıktan sonra, tekliflerin hazırlanmasını veya işin
gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi veya teknik hatalar veya
eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya isteklilerce yazılı olarak
bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler yapılabilir. Yapılan
bu değişikliklere ilişkin ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan
zeyilname, son teklif verme gününden en az on gün öncesinde bilgi sahibi
olmalarını temin edecek şekilde ihale dokümanı alanların tamamına gönderilir.
Zeyilname ile yapılan değişiklikler nedeniyle tekliflerin hazırlanabilmesi
için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde, ihale tarihi bir defaya mahsus
olmak üzere en fazla yirmi gün zeyilname ile ertelenebilir. Zeyilname
düzenlenmesi halinde, teklifini bu düzenlemeden önce vermiş olan isteklilere
tekliflerini geri çekerek, yeniden teklif verme imkanı sağlanır.” Hükmü
yer almaktadır.
Anılan hüküm gereğince, ilân yapıldıktan sonra ihale dokümanında değişiklik
yapılmaması esastır. İlan yapıldıktan sonra, ihale dokümanında ihalenin
devamını engelleyecek bir durumun ortaya çıkması sonucu dokümanda değişiklik
yapılması zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve zorunluluklar bir
tutanakla tespit edilerek önceki ilânlar geçersiz sayılır ve iş yeniden
aynı şekilde ilân olunur.
Bu genel ilkenin bir istisnası olarak, ilân yapıldıktan sonra, tekliflerin
hazırlanmasını veya işin gerçekleştirilmesini etkileyebilecek maddi
veya teknik hatalar veya eksikliklerin idarece tespit edilmesi veya
isteklilerce yazılı olarak bildirilmesi halinde, ihale dokümanında değişiklikler
yapılabilmesi mümkündür. Bu durumda, yapılan değişikliklere ilişkin
ihale dokümanının bağlayıcı bir parçası olan zeyilname düzenlenir ve
düzenlenen zeyilnamelerin son teklif verme gününden en az on gün öncesinde
bilgi sahibi olmalarını temin edecek şekilde ihale dokümanı alanların
tamamına gönderilmesi gerekir.
Ayrıca zeyilname ile ihale dokümanında değişiklikler yapılması nedeniyle
tekliflerin hazırlanabilmesi için ek süreye ihtiyaç duyulması halinde,
bir defaya mahsus olmak üzere ihale tarihinin de en fazla yirmi gün
süreyle aynı zeyilname ile ertelenebilmesi de mümkündür. Bu durumda
ihale günü değişikliğinden ibaret olan ilan yayımlanması gerekmemektedir.
Ancak ilanda yapılacak değişiklikler sadece 4734 sayılı Kanunun 26 ncı
maddesinde belirtilen hallerle sınırlı olarak ilanın yayımlanmasını
takip eden 10 gün içinde yapılabileceğinden ilana yansıyan hükümlerle
ilgili olarak zeyilname düzenlenmesi mümkün bulunmamaktadır.
D. CD Ortamında Hazırlanan İhale Dokümanının Güvenliğinin Sağlanması
ve Buna İlişkin Esaslar
Uygulama Yönetmeliklerinin ihale ve/veya ön yeterlik dokümanının hazırlanması
ve satılmasına ilişkin hükümleri uyarınca, gerekli güvenlik önlemlerinin
alınması kaydıyla, ihale ve/veya ön yeterlik dokümanlarının “compact
disc (CD)” ortamında hazırlanarak aday ve isteklilere satılması mümkün
bulunmaktadır.
Bu hükümler uyarınca, ihale ve/veya ön yeterlik dokümanlarını “compact
disc (CD)” ortamında hazırlayarak aday veya isteklilere satmak isteyen
idarelerin, bu ortamda satılan ihale ve/veya ön yeterlik dokümanlarında
sonradan değişiklik yapılabilmesinin engellenmesi amacıyla, aşağıda
belirtilen güvenlik önlemlerini almaları zorunludur.
İhale ve/veya ön yeterlik dokümanını “compact disc (CD)” ortamında hazırlamak
ve satmak isteyen idarelerce hazırlanan CD’ lerin;
1- Kalıcı bir kalemle numaralandırılması, üzerlerine hangi ihaleye ait
olduğunun yazılması ve tarih atılarak idare yetkilisince paraflanması,
2- İçinde yer alan dokümanları ve formatlarını belirten bir içindekiler
listesinin CD içindeki bir dosyaya işlenmesi,
3- Bir defa yazılabilir nitelikte (CD-R) türünde olması, yazılabilir-değiştirilebilir
nitelikte olan (CD-RW) türünde CD’lerin kullanılmaması,
4- Yazıldıktan sonra tekrar yazılmasını ve değiştirilmesini engellemek
amacıyla yazma oturumu (session)’ nun kapatılması,
5- 0272-1E6E şeklindeki CD Birim Seri Numarası ve varsa diğer ayırt
edici numaralarının ihale dokümanı satın alma belgesine işlenmesi,
Gerekmektedir.
Aday ve/veya istekliler tarafından CD ortamında satın alınan ihale ve/veya
ön yeterlik dokümanında yer alan bilgilerle, idarece hazırlanan asıl
dokümanda yer alan bilgiler arasında maddi veya teknik hatalar ile eksiklikler
olması halinde, ihale ve/veya ön yeterlik şartnamelerinde yer alan,
“İstekli, ihale dokümanını oluşturan belgelerin aslına uygunluğunu ve
belgelerin tamam olup olmadığını kontrol eder. İdare bu incelemeden
sonra isteklinin, ihale dokümanını oluşturan belgelerin tamamını aslına
uygun olarak teslim aldığına dair, dizi pusulası üzerine yazılarak imzalanmış
beyanını alır,” hükmü uyarınca işlem yapılacaktır.
Bunun yanında, “compact disc (CD)” ortamında hazırlanan ihale ve/veya
ön yeterlik dokümanında değişiklik veya açıklama yapılmasına ihtiyaç
duyulması halinde 4734 sayılı Kanunun 29 uncu maddesi çerçevesinde gerekli
değişiklik ve açıklamalar yazılı olarak veya yukarıdaki esaslar çerçevesinde
CD ortamında yapılabilecektir.
X- Doğrudan Temine İlişkin Açıklamalar
15.08.2003 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4964
sayılı Kanun ile 4734 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde yapılan değişiklikle
“doğrudan temin” ihale usulleri arasından çıkarılmış ve anılan Kanunun
22 nci maddesi ise aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
“Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilan yapılmaksızın ve teminat
alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabilir:
a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin
tespit edilmesi,
b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir
hakka sahip olması,
c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun
sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı
olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle
ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması,
d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin on beş
milyar, diğer idarelerin beş milyar Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçları
ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat
ve iaşeye ilişkin alımlar,
e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması,
f) Özelliğinden dolayı stoklama imkanı bulunmayan ve acil durumlarda
kullanılacak olan ilaç, tıbbi sarf malzemeleri ile test ve tetkik sarf
malzemesi alımları,
g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla
ilgili davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere
Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından
yapılacak hizmet alımları.
Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu
maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın,
ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada
fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir.”
İdarelerin yapacakları bu alımlar için Kanunun uygulanmasına yönelik
olmak üzere aşağıdaki hususların açıklanması gerekli görülmüştür.
A. Genel Olarak
Yukarıda belirtilen hükümler uyarınca 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde
belirtilen hallerde ihtiyaçların; Kanunun 18 inci maddesinde sayılan
ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan,
teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu maddesinde
sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale
yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada
fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Söz konusu hükümler uyarınca anılan maddede belirtilen nitelikteki ihtiyaçların
karşılanmasında kolaylık sağlanması amaçlanmış olmakla birlikte, ihtiyacın
niteliğine göre, ilan yapılması, teminat alınması, ihale komisyonu kurulması,
isteklilerde belirli yeterlik kriterlerinin aranması ile şartname ve
sözleşme düzenlenmesi gibi hususlar idarelerin takdirindedir.
Bu madde kapsamında alımı yapılacak malın teslimi veya hizmetin ya da
yapım işinin belli bir süreyi gerektirmesi durumunda, alımın bir sözleşmeye
bağlanması zorunlu olup bir defada yapılacak alımlarda sözleşme yapılması
idarelerin takdirindedir.
Ancak, söz konusu maddeye göre ihtiyaçların karşılanmasında onay belgesi
düzenlenmesi, onayı takiben ihale yetkilisince görevlendirilen kişi
veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılması ve buna
ilişkin belgelerin dayanakları ile birlikte onay belgesine eklenmesi
zorunludur. İdarelerce gerekli görülmesi halinde, fiyat araştırmaları,
ilgili uygulama yönetmeliklerinde yaklaşık maliyetin belirlenmesine
ilişkin esas ve usuller çerçevesinde yapılabilir.
B. İhtiyacın Gerçek veya Tüzel Tek Kişiden Temini
İdareler, 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (a) bendinin uygulamasında,
ihtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceği
hususunu belge ile tevsik etmek durumundadır.
Mal alımlarında bu hususun, özel bir düzenleme olan ve 08.06.1983 tarih,
18701 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ticaret ve Sanayi Odaları, Sanayi
Odaları, Deniz Ticaret Odaları Muamelat Yönetmeliğinin 50 nci maddesinde
tanımlanan ve adına belge düzenlenen kişinin muayyen bir tarihte, muayyen
bir malın Türkiye’de fiilen ve münhasıran bir tacirin elinde bulunduğunu
gösteren “yed-i vahit belgesi” ile tevsik edilmesi gerekmektedir.
Ancak, ihtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceği
hususunun genel kabul görmüş bir belge ile tevsik edilmesinin mümkün
olmadığı durumlarda ise, bu tespitin ne şekilde yapıldığına dair bir
tutanak düzenlenerek onay belgesi ekine konulacaktır.
Ayrıca, bir taahhüt kapsamında; taahhüt konusu sözleşme veya şartnamede
yer alan hükümler nedeniyle belli bir marka veya modelli malın alınmasının
zorunlu olduğu hallerde, 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (a) bendinin
uygulanması mümkün bulunmaktadır.
C. İhtiyacın Özel Bir Hakka Sahip Gerçek veya Tüzel Tek Kişiden Temini
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (b) bendi sadece gerçek veya tüzel
tek kişinin ihtiyaç ile ilgili bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal
v.b. nedenlerle özel bir hakka sahip olmasını ifade etmektedir.
Bu nedenle, ihale konusu mal alımı, hizmet alımı veya yapım işi; bilimsel,
teknik, fikri veya sanatsal v.b. nedenlerle ve münhasır hakların korunması
nedeniyle sadece belirli bir mal tedarikçisi, hizmet sunucusu veya yapım
müteahhidi tarafından gerçekleştirilebiliyorsa, ilan yapılmaksızın anılan
madde hükmüne göre doğrudan temin yoluyla ihtiyaçların karşılanması
mümkün bulunmaktadır. Örneğin idarelerin diğer usullerle temini mümkün
olmayan bilimsel yayın, fikir ve sanat eseri, belirli bir akademik kişiden
eğitim v.b. mal veya hizmet alımları bu bent kapsamında temin edilebilecektir.
D. 4734 sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (c) bendi Uyarınca Mal ve Hizmetlerin
İlk Alım Yapılan Gerçek veya Tüzel Kişiden Temini
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (c) bendi uyarınca, mevcut mal,
ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması
için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak
düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk
alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması mümkün bulunmaktadır.
Bu kapsamda yapılacak alımlarda, Kanunun 5 inci maddesindeki rekabet,
saydamlık, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve
kaynakların verimli kullanılması ilkeleri ile Kanunun temel alım usullerinin
gereği olarak; daha önce sözleşmeye bağlanmış asıl işin kapsam ve miktarının,
idarenin ihtiyacını karşılayacak şekilde tespit edilmesi; toplam süreleri
üç yılı geçmemek üzere asıl sözleşmeye dayalı olarak yapılacak alımların
ise, ihtiyaca ilişkin asıl sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımıyla
ilgili olarak önceden öngörülmemekle birlikte ihtiyacın gereği olarak
ortaya çıkması ve tamamlayıcı nitelikte bir alım olmasına dikkat edilmesi
gerekmektedir.Temine konu olacak mal ve hizmet alımları arasında kabul
edilebilir doğal bir bağlantı bulunmalıdır.
Bu saptamaların idarelerin teknik birimlerince yapılması esas olmakla
birlikte konu ile ilgili kuruluşlardan teknik yardım alınması da mümkün
bulunmaktadır. İdareler ihtiyaçlarının temin edilmesinde saydamlığı,
kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını
ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlamakla yükümlüdür.
Bu zorunlulukların idarece saptanması durumunda, yapılacak alımlarda;
ihale komisyonu kurma ve 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan
yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince
görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması
yapılarak ihtiyaçlar temin edilebilecektir. İdare ile yüklenici (ilk
alım yapılan gerçek ve tüzel kişi) arasında asıl sözleşmeye dayalı olarak
düzenlenecek sözleşmenin toplam süresi üç yılı geçmeyecektir.
İhtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması, kamu kaynaklarının
verimli şekilde kullanması için 4734 sayılı Kanun hükümlerine uygun
olarak ihale usulünün belirlenmesine ve ihale dokümanında yapılacak
düzenlemelere ilişkin yetki ve sorumluluk idarelerin takdirinde bulunduğundan;
ihtiyaçların 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (c) bendi kapsamında
temini için, alımı gerçekleştirilecek mal ve hizmetin, mevcut mal, ekipman,
teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanmasının
zorunlu olduğunun idarelerin teknik birimlerince ya da ilgili kuruluşlardan
teknik yardım alınarak saptanması gerekmektedir.
Yukarıdaki esaslar çerçevesinde; alınacak mal veya hizmetin mevcut ekipman,
teknoloji veya hizmetlerle uyum ve standardizasyonunun sağlanmasının
zorunlu olduğu idarelerin teknik birimlerince ya da ilgili kuruluşlardan
teknik yardım alınarak saptanması halinde, bu mal ve hizmetler ilk alım
yapılan gerçek ya da tüzel kişiden 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin
(c) bendi kapsamında alınabilir.
E. 4734 sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (d) Bendi Gereğince İhtiyaçların
Temini
İdarelerin 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendinde belirtilen
ve Kamu İhale Kurumunca güncellenen tutarı aşmayan mal ve hizmet alımları
ve yapım işleri ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak
konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin mal ve hizmetlerin temin edilmesi
mümkün bulunmaktadır. İşin niteliğine göre idareler bu bende göre yapacakları
günlük ve küçük ölçekli alımlar için genel bir onay belgesi düzenleyebilecekleri
gibi, her bir alım için de onay belgesi düzenleyebilirler. Ayrıca ilgili
mevzuatı çerçevesinde düzenlenmesi gerekli olan harcama belgeleri onay
belgesine eklenir.
Ancak bu bent kapsamında gerçekleştirilecek yapım işlerinde fiyat araştırmasının,
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde belirlenen yaklaşık maliyetin
hesaplanmasına ilişkin esas ve usullere göre yapılması zorunludur.
Bu bentte belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç
teminlerinde, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen
parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanunun
ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca, 4734 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine göre açık ihale usulü
ile temini gereken ihtiyacın, Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendi için
öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya
aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları
ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı
Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun
temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların
sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.
Ayrıca, anılan bent kapsamında ihtiyaçların karşılanabilmesi için iki
ayrı limit öngörülmüştür. Bu limitler; büyükşehir belediyesi sınırları
dahilinde bulunan idareler için on beş milyar Türk Lirası (Yirmibirmilyaryediyüzkırkdokuzmilyon
Türk Lirası), diğer idareler için beş milyar Türk Lirası (Yedimilyarikiyüzkırkdokuzmilyon
Türk Lirası)’dır. İdarelerin bu bent kapsamında temin edeceği ihtiyaçlarını,
söz konusu parasal limitlerden hangisini esas almak suretiyle karşılayabileceğinin,
ihtiyacı karşılayacak idarenin büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde
bulunup bulunmadığına göre belirlenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla,
ihtiyacı karşılayacak idare büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde
ise, on beş milyar Türk Lirasını (Yirmibirmilyaryediyüzkırkdokuzmilyon
Türk Lirası) aşmayan ihtiyaçlarını bu bent kapsamında karşılayabilecek,
aksi halde bu kapsamda karşılanacak ihtiyaçların beş milyar Türk Lirasını
(Yedimilyarikiyüzkırkdokuzmilyon Türk Lirası) aşmaması gerekecektir.
F. Taşınmaz Mal Alımı ve Kiralanması
Genel bütçeye dahil idareler ile katma bütçeli idarelerin taşınmaz mal
kiralamalarına ilişkin olarak; daha önce kiralanmış bulunan taşınmaz
malların kira artış oranları, bugüne kadar olduğu gibi bütçe harcamalarına
ilişkin yetki ve görevi çerçevesinde Maliye Bakanlığı’nın belirleyeceği
esaslar doğrultusunda yapılacaktır. 4734 sayılı Kanun kapsamındaki diğer
idarelerin kira bedellerinin ise, sözleşmelerinde belirtilen oranlarda
artırılması mümkün görülmektedir.
Bundan böyle yapılacak taşınmaz mal alımı ve kiralanmalarında; alım
veya kiralamaya ihtiyaç duyulmasına ilişkin gerekçenin belirtilmesi,
alınması veya kiralanması düşünülen taşınmazın yeri ve sahip olması
gereken özelliklerin belirlenmesi, alım veya kiralamaya ilişkin rayiçlerin
tespit edilmesi, bu konudaki bilgilerin alıma veya kiralamaya ilişkin
onay belgesine eklenmesi, ayrıca tabi olunan mevzuatının öngördüğü diğer
zorunlulukların da yerine getirilmesi gerekmektedir. Bunun yanında,
düzenlenecek sözleşmelerde kira bedelinde artış yapılmasının öngörülmesi
halinde; genel bütçeye dahil idareler ile katma bütçeli idarelerce artış
oranının Maliye Bakanlığı’nın her yıl yayımladığı kira artış oranlarını
geçmeyeceği yönünde hüküm konulması, diğer idarelerce ise genel uygulamalar
dikkate alınmak suretiyle belirlenecek oranlarda artış yapılacağı yönünde
hüküm konulması zorunludur.
G. İlaç, Tıbbi Sarf Malzemeleri ile Test ve Tetkik Sarf Malzemesi Alımları
İdarelerin ilaç, tıbbi sarf malzemeleri ile test ve tetkik sarf malzemesi
gibi ihtiyaçlarını önceden planlayarak Kanunda sayılan temel ihale usulleri
ile temin etmeleri esastır. Ancak Kanunun 22 inci maddesine (f) bendi
olarak eklenen hüküm çerçevesinde; özelliğinden dolayı stoklama imkanı
bulunmayan ve acil durumlarda kullanılacak olan ilaç, tıbbi sarf malzemesi
ile test ve tetkik sarf malzemesi alımlarının doğrudan temin yoluyla
karşılanması mümkün bulunmaktadır. Bu bende göre yapılacak alımların,
doğası gereği stoklanamayan ve acil durumlar gereği kullanılması zorunlu
olan ilaç, tıbbi sarf malzemeleri ile test ve tetkik sarf malzemesi
alımlarıyla sınırlı tutulması gerekli olup bu durumlar dışında idarelerin
Kanunun genel hükümlerine göre ihtiyaçlarını temin etmeleri zorunludur.
İdareler, bu tür alımlarının acil bir durum sebebiyle gerçekleştirildiğine
ve alım konusu ihtiyacın stoklanmasının mümkün olmadığına ilişkin tevsik
edici belgeleri harcama belgelerine eklerler.
H. Milletlerarası Tahkim Davaları İçin Alınacak Hizmetler
4964 sayılı Kanunun 15 inci maddesi ile 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesine
(g) bendi olarak eklenen hüküm çerçevesinde, milletlerarası tahkim yoluyla
çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda, Kanun kapsamındaki
idareleri temsil etmek ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan
ya da avukatlık ortaklıklarından doğrudan temin yoluyla hizmet alınması
mümkün hale gelmiştir. Ancak; bu kapsamda yapılacak hizmet alımları
milletlerarası tahkim yoluyla çözülecek anlaşmazlıklara münhasır olduğundan,
anlaşmazlıkların milletlerarası tahkim dışındaki çözümü yollarında idarelerin
Kanunun genel hükümlerine göre hareket etmeleri gerekmektedir.
I. Danışmanlık Hizmet Alımlarının Pazarlık Usulü veya Doğrudan Teminle
Karşılanabilmesi
4964 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi ile 4734 sayılı Kanunun 48 inci
maddesinde danışmanlık hizmet alımı olarak ihale edilecek hizmetler
yeniden düzenlenmiştir. Yeni haliyle maddede belirtilen danışmanlık
hizmetlerinin Kanunun 21 ve 22 nci maddelerinde sayılan hallerin gerçekleştiği
durumlarda nasıl temin edileceği konusunda aşağıdaki hususların belirtilmesine
gerek duyulmuştur:
4734 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde; ihalelerde açık ihale usulü ve
belli istekliler arasında ihale usulünün temel ihale usulü olduğu belirtilmiş,
48 inci maddesinde ise danışmanlık hizmetlerinin belli istekliler arasında
ihale usulü ile ihale edileceği hüküm altına alınmıştır.
Ancak idarelerin danışmanlık hizmet alımlarının belli istekliler arasında
ihale usulü ile karşılanmasının mümkün olmadığı durumlar ortaya çıkabilmektedir.
Kanunda özel durumlarda ihtiyaçların temel ihale usulleri ile karşılanmasının
mümkün olmadığı haller dikkate alınarak, ihtiyaçların teminindeki gecikmelerin
önlenmesi amacıyla idarelerin duruma uygun hareket edebilme konusunda
yetkilendirilmesi anlayışı benimsenmiş, 21 ve 22 nci maddelerde sayılan
hallerin gerçekleştiği durumlarda pazarlık usulü ve doğrudan temin uygulanarak
alım yapılabilme imkanı sağlanmıştır.
Belirtilen temel yaklaşıma uygun biçimde, Kanunun 21 ve 22 nci maddesinde
belirtilen hallerin gerçekleştiği durumlarda danışmanlık hizmet alımları
da pazarlık usulüyle veya doğrudan teminle Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama
Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yapılabilecektir.
Ancak, danışmanlık hizmet alımının Kanunun 21 inci maddesinde belirtilen
hallerin gerçekleştiği durumlarda pazarlık usulü ile ihale edilmesinde;
adayların yeterliklerinin tespiti için Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri
Uygulama Yönetmeliğinin "ihaleye katılımda yeterlik" başlıklı
İkinci Kısmının birinci bölümünde belirtilen belgelerin istenilmesi,
istenen bu belgelerin taşıması gereken asgari kriterlerin idareler tarafından
aynı Yönetmeliğin İkinci Kısmının 2 nci ve 3 üncü bölümlerinde belirtilen
hükümlere uygun olarak belirlenmesi, adayların sunduğu belgelerin asgari
yeterlik koşulları üzerinden değerlendirilmesi gereklidir. Bu yeterlik
değerlendirmesinde, puanlama yapılması ve kısa liste oluşturulması söz
konusu olmayıp, asgari koşulları sağlayan adaylar yeterli kabul edilecek
ve bu aşamadan sonraki ihale işlemleri, Kanunun 21 inci maddesinin ilgili
hükümlerine göre gerçekleştirilerek ihale sonuçlandırılacaktır.
Bu ihalelerde, Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
ekinde yer alan Danışmanlık Hizmet Alımları Tip Sözleşmesi ile 19.12.2002
tarihli ve 24968 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Danışmanlık Hizmet
Alımları Muayene ve Kabul Yönetmeliğinin kullanılması zorunludur.
XI- Tekliflerin Alınması ve Değerlendirilmesi
A. Belgelerin İdarelerce Teyit Ettirilmesi
İsteklilerce sunulan belgelerin içeriğine ya da geçerliğine ilişkin
herhangi bir tereddüt ortaya çıkması halinde, ihalelerin sağlıklı bir
şekilde sonuçlandırılabilmesi için komisyonların bu konudaki kararı
üzerine idarelerce belgeyi düzenleyen gerçek veya tüzel kişilerle, ilgili
kurum ve kuruluşlardan bu hususlarda teyit alınması mümkün bulunmaktadır.
B. Yaklaşık Maliyetin Üzerindeki Teklifler
İdarelerce tespit edilen yaklaşık maliyeti aşan tekliflerin kabul edilip
edilemeyeceği hususunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır.
İhale komisyonu;
a) Yaklaşık maliyet tespit edilirken değerlendirilmeyen her hangi bir
husus olup olmadığını,
b) Yaklaşık maliyeti güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru
yapılıp yapılmadığını,
c) verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,
Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder
ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak verilen teklif fiyatlarını
uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi belirleyerek
işin ihalesine veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde
ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir hakkına sahiptir.
Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir
nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili
mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler
kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebilir.
C. Alternatif Teklifler
Kanunun 27 nci maddesinin (h) bendinde alternatif teklif verilmesi ve
verilebilecekse alternatif tekliflerin nasıl değerlendirileceği hususu
mal alımları ile ilişkilendirilmiş olduğundan idari şartnamelerde alternatif
tekliflere ilişkin düzenlemeye sadece mal alımlarında yer verilebilecektir.İhale
dokümanında alternatif teklif verilmesine ilişkin hüküm yer almayan
mal alımlarında alternatif teklif verilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Süre ve teslim şekli gibi hususlar idarece daha önceden idari şartname
ve tip sözleşme tasarısında yer verilen hususlar olduğundan aynı mal
farklı süre ve farklı teslim şekilleri ile alternatif olarak teklif
edilemeyecektir.
Alternatif teklif verilmesi halinde teklif mektupları teklif edilecek
her bir ürün için “asıl teklif” ve “alternatif teklif” şeklinde istekli
tarafından belirlenmek suretiyle düzenlenerek teklif belgeleri içinde
verilecektir.
Malın garanti belgesi, standardına ilişkin belge gibi doğrudan malla
ilgili belgeler hariç teminat dahil olmak üzere katılıma ilişkin belgeler,
ekonomik ve mali yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin aranan
belgelerin bedeli yüksek olan teklif esas alınmak suretiyle hazırlanması
ve değerlendirmelerin bu husus dikkate alınmak suretiyle yapılması gerekmektedir.
D. Teklif Zarflarının Yapıştırılan Yerinin Mühürlenmesi
4734 sayılı Kanunun "Tekliflerin Hazırlanması ve Sunulması"
başlıklı 30 uncu maddesinin birinci fıkrasındaki "Teklif mektubu
ve geçici teminat da dahil olmak üzere ihaleye katılabilme şartı olarak
istenilen bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin
adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin
hangi işe ait olduğu ve ihaleyi yapan idarenin açık adresi yazılır.
Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir."
hükmünde yer alan "zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından
mühürlenir" ifadesinden ne anlaşılması gerektiği konusunda tereddütler
olduğu görülmüştür.
4734 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan "zarfın
yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir" hükmünün,
zarfın yapıştırılan yerinin ihaleye katılan istekli tarafından imzalanıp,
kaşesinin veya mührünün basılması şeklinde uygulanması gerekmektedir.
Yine idarelerin ve isteklilerin önceki uygulamalardan gelen alışkanlıkları
çerçevesinde mali tekliflerini ayrı bir zarf içerisinde ve önceki uygulamada
bilinen adıyla iç zarf- dış zarf şeklinde sundukları veya bazı şartnamelere
bu yönde hüküm konulduğu görüldüğünden bu konuya da açıklık getirilmesi
ihtiyacı doğmuştur.
4734 sayılı Kanun çerçevesinde teklif zarfları hazırlanırken (pazarlık
usulü ihale ile danışmanlık hizmet alım ihalelerindeki özel durumlar
dışında) mali teklifleri de içeren tek bir teklif zarfının sunulması
ve idari şartnamelerin de bu paralelde düzenlenmesi gerekmektedir.
E. Tekliflerin Son Verilme Tarih ve Saati
4734 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında; “Teklifler
ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar sıra numaralı alındılar
karşılığında idareye verilir. Bu saatten sonra verilen teklifler kabul
edilmez ve açılmaksızın iade edilir.” hükmü yer almaktadır. Anılan fıkrada
tekliflerin ihale saatine kadar verilebileceği açıkça belirtildiğinden,
tekliflerin ihale saatine kadar idarelerce kabul edilmesi ve bu saatten
sonra verilen tekliflerin kabul edilmemesi ve açılmadan iade edilmesi
gerekecektir. Son teklif verme saati ile ihale saatinin aynı olması
yasal bir zorunluluk olduğundan son teklif verme tarih ve saati ile
ihale tarih ve saati farklı belirlenmemelidir.
F. Aşırı Düşük Teklif Değerlendirmesi
a) Yapım İşleri İhalelerinde
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 38 inci maddesinde,
“İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten
sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete
göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden
önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu
tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin yapım işinin yerine getirilmesinde
kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları
dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme
sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan
isteklilerin teklifleri reddedilir.” hükmü,
40 ıncı maddesinin birinci fıkrasında ise, “37 ve 38 inci maddelere
göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı
teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.” hükmü,
Yer almaktadır.
Ayrıca Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 65 inci ve 67
nci maddelerinde benzer hükümler bulunmaktadır.
4734 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde, ihalenin ekonomik açıdan en
avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılacağı, 38 inci maddesinde
ise, aşırı düşük tekliflerin, ihale komisyonlarınca önce tespit edileceği,
daha sonra ise bunlar hakkında yazılı açıklama isteneceği ve değerlendirme
yapılacağı öngörülmüş iken, uygulamada ihale komisyonlarınca Kanunun
öngördüğü aşırı düşük teklif tespit çalışması hiç yapılmayarak ihale
doğrudan en düşük teklif sahibine bırakılmakta veya aşırı düşük teklif
tespit ve değerlendirme çalışmaları komisyonlar tarafından teklifte
önemli olduğu tespit edilen bileşenlerle ilgili ayrıntılar hakkında
yazılı açıklama istenmeden veyahut yazılı açıklama istenmiş olsa dahi,
Kanunun öngördüğü, “Yapım yönteminin ekonomik olması”, “Seçilen teknik
çözümler ve teklif sahibinin yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı
avantajlı koşullar” ile “Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü” hususlarında
her hangi bir değerlendirme yapılmaksızın ihalelerin sonuçlandırıldığı
tespit edilmiştir.
Bu şekildeki uygulamaların önüne geçilebilmesi için aşırı düşük teklifin
tespitinde ve değerlendirilmesinde esas alınacak bazı kıstasların getirilmesine
gerek görülmüştür.
İhale komisyonu; bir yapım işinin ihalesinde geçerli teklifleri tespit
ettikten sonra;
a) Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki,
yani yaklaşık maliyeti = 100 olan bir ihalede, 120 nin üzerindeki tekliflerle
40 ın altındaki teklifleri dikkate almaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik
ortalamasını bulur ve bu değeri yaklaşık maliyete bölmek suretiyle (C)
değerini elde eder.
b) Ekteki tablodan (C) değerine karşılık gelen (K) değerini bulur.
c) Bu (K) değerini yaklaşık maliyetle çarpmak suretiyle sınır değeri
tespit eder ve bu sınır değerin altındaki (yaklaşık maliyetin % 40’ının
altındakilerde dahil) tekliflerin sahiplerinden, teklifte önemli olduğunu
tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
Bileşenler, teklifin maliyet bileşenlerini, ayrıntılar ise bunlara ait
fiyat analizlerini ifade ettiğinden,
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflin maliyet bileşenlerini ve/veya
bunlara ait fiyat analizlerini;
a) Yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler veya yapım işinde kullanılacak avantajlı
şartlar,
c) Teklif edilen yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında istekliler tarafından belgelere dayalı olarak yapılan yazılı
açıklamaları dikkate almak suretiyle değerlendirir ve ihaleyi sonuçlandırır.
A
Tort : Geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması
YM : İdarece tespit edilen yaklaşık maliyet
C : Tort / YM
SD (Sınır değer) : K x YM
C=Tort/YM K
1,20 0,800
1,19 0,800
1,18 0,800
1,17 0,800
1,16 0,800
1,15 0,800
1,14 0,800
1,13 0,800
1,12 0,800
1,11 0,800
1,10 0,800
1,09 0,800
1,08 0,800
1,07 0,800
1,06 0,800
1,05 0,800
1,04 0,800
1,03 0,800
1,02 0,800
1,01 0,800
1,00 0,800
0,99 0,797
0,98 0,794
0,97 0,791
0,96 0,787
0,95 0,784
0,94 0,781
0,93 0,777
0,92 0,773
0,91 0,770
0,90 0,766
0,89 0,762
0,88 0,758
0,87 0,754
0,86 0,750
0,85 0,746
0,84 0,741
0,83 0,737
0,82 0,732
0,81 0,728
0,80 0,723
0,79 0,718
0,78 0,714
0,77 0,709
0,76 0,704
0,75 0,698
0,74 0,693
0,73 0,688
0,72 0,682
0,71 0,677
0,70 0,671
0,69 0,666
0,68 0,660
0,67 0,654
0,66 0,648
0,65 0,642
0,64 0,635
0,63 0,629
0,62 0,623
0,61 0,616
0,60 0,610
0,59 0,603
0,58 0,596
0,57 0,589
0,56 0,582
0,55 0,575
0,54 0,568
0,53 0,560
0,52 0,553
0,51 0,545
0,50 0,538
0,49 0,530
0,48 0,522
0,47 0,514
0,46 0,506
0,45 0,497
0,44 0,489
0,43 0,481
0,42 0,472
0,41 0,463
0,40 0,454
(Aşırı düşük teklif sınır değerinin tespitine ilişkin örnek: EK 20)AN
b) Hizmet Alımı İhalelerinde
(Değişik: 16/10/2004 – 25615 R.G. / 2 md.)* 1- Yemek ve yol bedelinin
nakdi olarak ödeneceği öngörülen hizmet alımı ihalelerinde idari şartnamelerde
yemek ve yol bedelinin brüt tutarları yazılacak, bu brüt tutarların
nakdi olarak ödeneceği ve ücret bordrosunda gösterileceği açıkça belirtilecektir.
Bu çerçevede idari şartnamelerde, bu bedellerin net olarak ödeneceğine
dair düzenleme yapılmayacaktır.
Çalışacak personelin yemek ve yol ihtiyaçlarının isteklilerce ayni olarak
karşılanmasının öngörüldüğü işlerde, bu ihtiyaçların isteklilerce ayni
olarak karşılanacağı idari şartnamelerin ilgili maddesinde belirtilecek
ancak buna ilişkin bir bedel öngörülmeyecek, personelin bu ihtiyaçlarının
karşılanmasına ilişkin kriterler ve asgari standartlar ( yemek çeşidi,
kalori vb.) ise ihale dokümanının ilgili bölümünde belirlenecektir.
Bu şekilde verilen tekliflerin değerlendirilmesinde ise tekliflerin
söz konusu ayni ödemeleri de içerdiği kabul edilerek değerlendirmeler
buna göre yapılacaktır.
Yemek ve yol ihtiyaçlarının isteklilerce karşılanmasının öngörülmediği
durumlarda ise idari şartnamelerde yemek ve yol bedeli için herhangi
bir düzenleme yapılmayacak ve sözleşmenin uygulanması sırasında yükleniciden
çalışanların yemek ve yol giderlerinin karşılanması gibi bir talepte
bulunulmayacaktır.
2- Ağırlıklı olarak personel çalıştırılmasına dayanan hizmetlerden;
temizlik, koruma ve güvenlik, sayaç okuma ve kesme-açma, hasta ve ziyaretçi
yönlendirme, otomasyon sisteminin işletimi hizmetleri ile sınırlı olmak
üzere, verilmiş olan tekliflerin değerlendirilmesinde sözleşme giderlerine
ilişkin damga vergileri, Kamu İhale Kurumu payı, noter masrafları gibi
giderler için asgari işçilik maliyeti üzerinden % 2 sözleşme gideri
hesaplanacaktır.
Tekliflerin değerlendirilmesinde işçilik, malzeme, makine-ekipman amortismanı
ve diğer maliyet kalemleri dikkate alınmak suretiyle değerlendirme yapılarak
4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca aşırı düşük görülen teklif
sahiplerinden açıklama istenecek, işin niteliğine göre teklif bileşenleri
ile ilgili açıklamalar değerlendirilerek karar verilecektir. Ancak bu
değerlendirmelerde, ücret ile idari şartnamede öngörülmesi halinde,
nakdi olarak ödenecek yemek, yol ve giyecek kalemlerinden oluşan asgari
işçilik maliyeti ve bu maliyet üzerinden hesaplanan % 2 sözleşme giderini
dahi karşılamayan teklifler, yapılan sorgulamadan sonra reddedilecektir.
Bu çerçevede, söz konusu asgari işçilik maliyeti ve bu maliyet üzerinden
hesaplanan %2 oranındaki sözleşme giderini karşılayan teklifler, idari
şartnamede belirtilen diğer maliyet kalemleri de dikkate alınmak suretiyle
değerlendirilerek ihale sonuçlandırılacaktır.
Söz konusu ihalelere ait malzeme ve ekipmana ilişkin sözleşme giderleri,
asgari işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan % 2 oranındaki sözleşme
giderlerinin içinde yer aldığı kabul edildiğinden, malzeme ve ekipman
için ayrıca sözleşme gideri hesaplanmayacaktır.
3- Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde Kurumca, ilgililerin faydalanmasına
dönük olarak hazırlanan "işçilik hesaplama modülü"ne www.ihale.gov.tr
adresinden ulaşılabilecektir.
G. Mal ve Hizmet Alımlarında Kısmi Teklif
İhalelerde, ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, kısmi teklif verilebilmesi
mümkün bulunmaktadır. Ancak, kısmi teklif verilebilen ihalelerde isteklilerce
işin tamamına teklif verilebileceği gibi, ihale dokümanında belirtilen
kısımlara da teklif verilebilmektedir.
Kısmı tekliflere açık ihalelerde, idarelerce ihale dokümanı hazırlanması
aşamasında yeterlik kriterleri ve diğer ihale işlemlerinin ihale konusu
işin tamamının yaklaşık maliyeti esas alınarak belirlenmesi gerekmektedir.
Tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında ise ihale konusu işin bir kısmına
teklif veren isteklilerin yeterlikleri değerlendirilirken teminat mektubu,
iş deneyim belgesi ve bilançonun gerekli görülen bölümleri gibi sadece
parasal değer içeren konularda isteklinin teklif mektubunda yer alan
her bir mal kaleminin/kısmının teklif bedellerinin tamamı esas alınmak
suretiyle yeterlik değerlendirmesi yapılması gerekmektedir.
Birden fazla kısma, kaleme teklif verilmesi halinde de teklif kaç kalemden
ibaret ise isteklinin bu kalemlerin toplamından oluşan tek bir teklifi
mevcuttur. Dolayısıyla idarece teklif edilen bedel üzerinden verilmesi
istenilen belgelerde, istekli her ne kadar birkaç kalemi teklif ediyor
ise de teklif tek olduğundan, teklif ettiği kalemlerin/kısımların toplam
bedeli üzerinden istenilen belge ve geçici teminatı sunacaktır. İsteklinin
teklifi birden fazla kalem ya da kısımdan oluşsa bile teklif tek olduğundan
istekli ile tek bir sözleşme imzalanacaktır.
H. Aritmetik Hata
4734 sayılı Kanun 37 nci maddesinin son fıkrası hükmü ile (Kanunun 36
ncı maddesinde öngörülmüş olan teklifi oluşturan belgelerin düzeltilemeyeceği
kuralına istisna getirilmiş ve bu istisna ile) teklif edilen fiyatları
gösteren teklif mektubu eki cetvelde çarpım ve toplamlarda aritmetik
hata bulunması halinde, isteklilerce teklif edilen birim fiyatlar esas
alınmak kaydıyla, aritmetik hataların ihale komisyonu tarafından re’sen
düzeltilmesi ile, yapılan bu düzeltme sonucu bulunan teklifin isteklinin
esas teklifi olarak kabulü esası getirilmiştir.
İstekliler tarafından sunulan Birim Fiyat Teklif Mektubunun Kamu İhale
Kurumunca çıkarılan Uygulama Yönetmeliklerinin ekinde yer alan Standart
Forma uygun olarak hazırlanması gerekmektedir.
4734 sayılı Kanuna göre birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde,
birim fiyat teklif mektubundaki teklif bedelinin, birim fiyat eki cetvelde
toplamı gösteren rakamla uyumlu olması ve teklif bedelinin hem yazı
hem de rakamla yazılması zorunludur.
Kanunun aktarılan hükmüne göre, birim fiyat üzerinden teklif alınan
ihalelerde teklif mektubu eki cetveldeki çarpım ve toplamdaki hatalar
sonucunda, toplam teklif bedelinin değişip değişmediğine bakılmaksızın
hataların düzeltilmesi gerekmektedir
Buna göre;
1- İhale komisyonları tarafından re’sen düzeltilen teklifin istekli
tarafından kabul edilmesine bağlı olarak isteklinin sunmuş olduğu geçici
teminat tutarının teklif bedelinin % 3’ünün altına düşmesi halinde teminat
tutarının, düzeltilmiş teklif bedeline uygun olarak bu orana tamamlattırılması
ve gerektiği takdirde düzeltilmiş teklife uygun olarak teklif edilen
bedele bağlı belgelerin yenilenmesi halinde teklifin değerlendirilmesi
mümkün bulunmaktadır.
2- Birim fiyat teklif mektubu eki cetveldeki çarpım ve toplamda bulunan
hataların toplam teklif fiyatını değiştirmemesi halinde dahi cetveldeki
aritmetik hataların düzeltilmesi gerekmektedir.
I. İdarelerce, Eksik Belge ve Bilgilerin Tamamlatılması
İhale dokümanında başvuru veya teklif zarfı içinde sunulması istenilen
belgeler ve bu belgelere ilgili mevzuat gereğince eklenmesi zorunlu
olan eklerinden herhangi birinin, aday veya isteklilerce sunulmaması
halinde, bu eksik belgeler ve ekleri idarelerce tamamlatılmayacaktır.
Ancak,
a) Geçici teminat ve teklif mektuplarının Kanunen taşıması zorunlu hususlar
hariç olmak üzere, sunulan belgelerde ihale sonucu açısından teklifin
esasını değiştirecek nitelikte olmayan bilgi eksikliklerinin bulunması
halinde, bu tür bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin belgeler,
b) Aday ve isteklilerce sunulan ve başka kurum, kuruluş ve kişilerce
düzenlenen belgelerde, belgenin taşıması zorunlu asli unsurlar dışında,
belgenin içeriğine ilişkin tereddüt yaratacak nitelikte olan ve belgeyi
düzenleyen kurum, kuruluş veya kişilerden kaynaklanan bilgi eksikliklerinin
giderilmesine ilişkin belgeler,
İdarelerce tamamlatılacaktır.
Bu çerçevede, tamamlatılması istenen bilgi eksikliklerinin giderilmesine
ilişkin belgelerin niteliği dikkate alınarak idarelerce aday veya isteklilere
makul bir tamamlama süresi verilecektir.
İdarelerce bilgi eksikliklerinin tamamlatılmasına ilişkin olarak verilen
süre içinde aday veya isteklilerce sunulan belgelerin, başvuru veya
ihale tarihinden sonraki bir tarihte düzenlenmesi halinde, bu belgeler,
aday veya isteklinin başvuru veya ihale tarihi itibarıyla ihaleye katılım
şartlarını sağladığını tevsik etmesi halinde kabul edilecektir.
Bu hükümler çerçevesinde bilgi eksikliklerinin giderilmesine ilişkin
belgelerin yazılı olarak istenilmesi ve isteklilerce bir dilekçe ekinde
sunulması gerekmektedir.
İlgili mevzuatına göre ihaleye katılma şartı olarak istenmesi gereken
belge veya bilgilerin idarece istenmediği ve bu durumun tekliflerin
değerlendirilmesi aşamasında tespit edildiği hallerde, idarelerce bu
tür belge veya bilgiler tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında isteklilerden
talep edilemeyecek ve tamamlatılamayacaktır.
XII- Teminatlar
A. Teminat Mektuplarının Şekli
4734 sayılı Kanunun 35 inci maddesi çerçevesinde teminat mektuplarının
kapsam ve şekli belirlenerek uygulama yönetmeliklerinin 1 nolu eki olan
“standart formlar” arasında yer almıştır. Teminat mektuplarına ilişkin
standart formlarda limit bilgilerine yer verilmediği halde bazı mektupların
“limit içi” ve limit dışı” ifadelerini taşıması nedeniyle idarelerin
bu teminat mektuplarını değerlendirmeye almakta tereddüt ettikleri görülmüştür.
İlgili kuruluşlarla yapılan değerlendirme ve Kamu İhale Kurulunca karara
bağlanan uyuşmazlıklarda, teminat mektuplarında yer alan “limit içi”
ve limit dışı” ibarelerinin, mektubun geçerliliği ve kapsamı ile teminat
mektuplarında öngörülen riskin gerçekleşmesi halinde idarenin alacağının
tahsiline ilişkin bir etkisinin olmadığı ayrıca 4734 sayılı Kanun ve
İhale Uygulama Yönetmeliklerinin ilgili hükümlerine de aykırılık teşkil
etmediği anlaşıldığından “limit içi” ve limit dışı” ibaresi taşıyan
teminat mektuplarının kabul edilmesi gerekmektedir.
Gerek görüldüğünde teminat mektuplarının ilgili bankanın veya özel finans
kurumunun genel müdürlüğünden veya şubesinden teyidi idarelerce yapılır.
Faks ile yapılan teyitler, en az iki yetkilinin imzasını taşıması gerekir.
Teminat mektuplarının tazmini halinde geri ödemenin, teminatın verildiği
para biriminden bankaca ödenmesi esas olup yabancı para cinsinden teminat
idarece kabul edilmekle birlikte idarenin mali mevzuatı gereği tahsilatın
sadece Türk Lirası üzerinden yapılabildiği durumlarda ise idareler,
teminat mektubunun tazmini halinde tazmin tarihinde geçerli Merkez Bankası
döviz satış kuru esas alınarak Türk Lirası cinsinden ödemenin yapılması
gerektiği hususunu ihale dokümanı ekinde yer alan standart teminat mektubu
formlarının ödemeye ilişkin bölümünde belirteceklerdir.
B. Geçici Teminat Mektuplarının Süresi
4734 sayılı Kanunun 35 inci maddesindeki; "Bu Kanun kapsamında
bankalarca verilecek teminat mektuplarının kapsam ve şeklini tespite
Kamu İhale Kurumu yetkilidir.
32 nci maddeye göre belirlenen tekliflerin geçerlilik süresinden en
az otuz gün fazla süreli olmak kaydıyla, geçici teminat mektuplarında
süre belirtilir. Teklif geçerlilik süresinin uzatılması halinde, geçici
teminat mektuplarının süresi de aynı süre ile uzatılır." hükmü
ile ilgili olarak, geçici teminat mektuplarındaki sürenin idareler tarafından,
teklif geçerlik süresinden itibaren 30 günden daha uzun süreli olarak
belirlenip belirlenemeyeceği konusunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır.
Kanunun 35 inci maddesi incelendiğinde, geçici teminat mektuplarında
belirtilmesi gereken süre hakkında idarelere belirleme yetkisinin verilmediği,
bu sürenin istekliler tarafından, teklif geçerlik süresinden en az otuz
(30) gün fazla olmak üzere belirlenerek geçici teminat mektuplarına
yazılması gerektiği anlaşılmaktadır. Nitekim Kurumumuz tarafından çıkarılan
uygulama yönetmelikleri ile bunların ekindeki tip idari şartnamelerin
geçici teminatlara ilişkin maddelerinde ve Geçici Teminat Mektubu Standart
Formlarında, bu sürenin teklif geçerlik süresinden en az otuz (30) gün
fazla olması hususu belirtilerek, bu konudaki belirleme yetkisi isteklilere
tanınmış olduğundan idareler 30 günden fazla süreli geçici teminat verme
zorunluluğu getiren hükümlere idari şartnamelerinde yer vermeyeceklerdir.
Dolayısıyla teklif geçerlik süresini şartnamede belirleyen idarelerin,
geçici teminat mektuplarında belirtilecek süre ile ilgili ayrı bir belirleme
yapmamaları ve tip idari şartnamelerin geçici teminata ilişkin maddelerindeki
"Geçici teminat olarak sunulacak teklif mektuplarında süre belirtilmelidir.
Bu sürenin, tekliflerin geçerlik süresinden itibaren en az otuz (30)
gün fazla olması gerekir." hükmüne uygun olarak asgari süreyi karşılayan
veya isteklilerce sunulan ve asgari sürelerden daha uzun süreleri içerir
geçici teminat mektuplarını geçerli kabul etmeleri gerekmektedir. Bu
bağlamda süresiz geçici teminat mektupları da kabul edilecektir.
C. Teminat Olarak Alınacak Değerler
Kanunun “Teminat Olarak Kabul Edilecek Değerler” başlığını taşıyan 34
üncü maddesinin (a) bendinde nakit olarak sadece “tedavüldeki Türk Parası”
nın sayılması nedeniyle yabancı para birimi üzerinden teklif alınsa
dahi teminatların teklif bedeli esas alınmak suretiyle verileceğinden
yabancı para birimi cinsinden nakit teminat alınması mümkün değildir.
Yine ihalede isteklilerce teklif edilen bedel hangi para birimi ise
teminat olarak sunulacak değerinde o para birimi cinsinden olması gerektiğinden,
teklif edilen bedel ile teminat olarak getirilecek bedelin farklı para
birimi olarak sunulması mümkün değildir.Dolayısıyla, idari şartnamenin
“teklif ve ödemelerde geçerli para birimi” başlıklı maddesinde yabancı
para birimi veya yabancı para birimleri cinsinden teklife izin verilmesi
durumunda; istekliler, teminat mektuplarını tekliflerine esas para birimi
üzerinden düzenleyeceklerdir.
XIII- İhalelere Katılmaktan Yasaklamaya İlişkin Açıklamalar
A. İhalelere Katılmaktan Yasaklama Kararı Verilirken Uyulacak Hususlar
1. Yasaklama Kararı Vermeye Yetkili Makamlar ve İdarelerce Yapılması
Zorunlu Hususlar
4734 sayılı Kanunun 58 inci ve 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddelerinde,
bu Kanunlarda sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit
edilen gerçek veya tüzel kişiler ile birlikte bu maddelerde sayılan
ortakları veya ortaklıkları hakkında, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili
veya bağlı bulunulan bakanlık tarafından, ihalelere katılmaktan yasaklama
kararı verileceği hüküm altına alınmıştır. Yasaklama kararlarının, herhangi
bir bakanlığın bağlı veya ilgili kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin
yetkilileri, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı birlik,
müessese ve işletmelerde ise İçişleri Bakanlığı tarafından verileceği
düzenlenmiştir.
İdarelerin ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmesi gereken
yasak fiil veya davranışları tespit etmeleri durumunda gereğinin yapılması
için ilgili veya bağlı bulunulan bakanlığa veya herhangi bir bakanlığın
bağlı veya ilgili kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin yetkililerine
başvurmaları zorunludur. İlgili veya bağlı bakanlık veya herhangi bir
bakanlığın bağlı veya ilgili kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin
ihale yetkilisi Kanunda öngörülen süre içinde ihalelere katılmaktan
yasaklama kararını vermek zorundadır.
Bu nedenle ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verecek Bakanlık veya
kamu kurum ve kuruluşlarının;
a) İhale sürecinde, sözleşmelerin düzenlenmesi ve uygulanması aşamalarında
bu kararları zamanında verebilmek ve 4734 sayılı Kanunun 58 inci ve
4735 sayılı Kanunun 26 ncı madde hükümlerinin gereğini yerine getirebilmek
için gereken özeni göstermeleri ve tedbirleri almaları,
b) İhalelere katılanlar hakkında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı
verilmesi halinde 4734 sayılı Kanunun 58 ve 4735 sayılı Kanunun 26 ncı
maddelerinin 2 nci fıkraları uyarınca;
1- ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs
şirketi olması halinde şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye
şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan
gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında
2- Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması
durumuna göre; Ayrıca
a) Bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi hakkında
da
b) Sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından
fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da
4734 sayılı Kanunun 58 ve 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddelerinde belirtilen
usulde ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilmesi gerekmektedir.
İdarece,bu konuda ayrıca haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama
kararı verilenlerce beyan edilenin dışında varsa bunların ortaklarının
ve/veya ortaklıklarının tespit edilmesi amacıyla ilgili kamu kurum ve
kuruluşları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile gerekli
koordinasyonun sağlanıp, araştırmaların yapılması da önem taşımaktadır.
c) 4734 sayılı Kanun ve 4735 sayılı Kanun uyarınca verilecek ihalelere
katılmaktan yasaklama kararlarına karşı yargı yoluna başvurulması halinde,
yargı mercilerince verilecek her türlü kararın bir örneğinin bilgi için
Kamu İhale Kurumuna gönderilmesi,
d) 4734 sayılı Kanunun 59 uncu ve 4735 sayılı Kanunun 27 nci maddelerinde,
ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektiren ve suç teşkil eden fiil
veya davranışlarda bulunanlar hakkında Cumhuriyet Savcılıklarına suç
duyurusunda bulunmaları,
e) Mahkeme kararı uyarınca veya idari bir işlemle, ihalelere katılmaktan
yasaklama kararlarının kaldırılması halinde karar, Resmi Gazete’de yayımlanması
ile geçerlik kazanacağından Resmi Gazete'de yayımlatılması,
f) 4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinde haklarında ihalelere katılmaktan
yasaklama kararı verilenlerin sicillerini tutma görevi Kamu İhale Kurumuna
verildiğinden, bu görevin etkin olarak yerine getirilebilmesi amacıyla,
ihalelere katılmaktan yasaklamaya ilişkin kararları, ekteki formlarda
(EK: 2 ve EK: 3) yer alan bilgileri içerecek şekilde düzenleyerek Resmi
Gazete’de yayımlatmaları,
Gerekmektedir.
2. Yasaklama Kararlarının Kapsam ve İçeriği
2886 sayılı Devlet İhale Kanununa ve ilgili mevzuata göre verilen ihalelere
katılmaktan yasaklama kararları ve 4734 sayılı Kanunun yürürlüğe gireceği
01.01.2003 tarihinden sonraki uygulama ile ilgili olarak;
a) 4734 sayılı Kanunun 58 inci ve 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddelerine
göre, haklarında yasaklama kararı verilen gerçek veya tüzel kişiler,
4734 sayılı Kanun kapsamındaki tüm ihalelere katılmaktan yasaklanacaktır.
b) 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 84 üncü maddesine göre verilen
ve Resmi Gazetede yayımlanan ihalelere katılmaktan geçici olarak yasaklamaya
ilişkin kararlar, kararı veren kurum veya kuruluşun ihalelerine ya da
bu Kanuna göre yapılan tüm ihalelere katılmaktan yasaklama şeklinde
olmaktadır.
4734 sayılı Kanunun 68 inci maddesinde 2886 sayılı Kanunun bu Kanuna
aykırı hükümlerinin uygulanmayacağı ifade edilmektedir. 4734 sayılı
Kanun 2886 sayılı Kanuna ve diğer mevzuata göre verilen cezaları kaldırmadığından
ve suç ve cezaların kanuniliği ilkesi gereği daha evvel verilen yasaklama
kararları geçerliliğini koruyacaktır. Bu nedenle, 2886 sayılı Kanunun
84 ve 85 inci maddeleri uyarınca verilen ve kesinleşen yasaklama kararlarının,
4734 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra da uygulanmasına devam
edilecektir.
c) 2886 sayılı Kanuna göre idarelerce verilen ve yasaklama süresi 01.01.2003
tarihinden sonra sona erecek olan yasaklama kararları, Resmi Gazete’de
yayımlandığı kapsam ve içeriğe göre uygulanacaktır. Buna göre:
i- İdareler, hangi tür ihalelere katılmaktan yasaklama kararı vermişler
ise, yasaklama sadece bu tür ihaleler bakımından söz konusu olacaktır.
ii- İdareler, kendi bünyelerindeki ihalelere katılmaktan yasaklama kararı
vermişler ise; yasaklama kararı yalnızca bu idarenin yapacağı ihaleler
bakımından geçerli olacaktır.
iii- İhalelere katılmaktan yasaklama kararlarının 2886 sayılı Kanuna
göre yapılan tüm ihaleleri kapsaması halinde ise, bu yasaklama kararı
tüm idareler bakımından geçerli olacaktır.
d) i- 2886 sayılı Kanuna tâbi olmayan kamu kurum ve kuruluşları bu Kanun
kapsamında verilen ihalelerden yasaklama kararlarını uyguluyor iseler,
01.01.2003 tarihinden itibaren de uygulamaya devam edeceklerdir.
ii- 2886 sayılı Kanuna tâbi olmayan ancak 4734 sayılı Kanunla kapsama
alınan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde, önceki kendi
ihale mevzuatlarına göre verilen yasaklama kararları, kararda belirtilen
kapsam, nitelik ve sürelerde devam edecektir. Bu yasaklama kararları
ancak kararı veren idarelerin kendi ihalelerinde geçerli olacaktır.
e) 2886 sayılı Kanunun 85 inci maddesine göre mahkemelerce verilen yasaklama
kararları da yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde değerlendirilecektir.
f) 2886 sayılı Devlet İhale Kanuna ve diğer ilgili Kanun ve diğer mevzuata
göre verilen yasaklama kararlarının da bu Tebliğ ekindeki EK 2 veya
EK 3 no’lu formlarda yer alan bilgileri içerecek şekilde düzenlenerek
Resmi Gazete’de yayımlatılmaları gerekmektedir.
B. Doğrudan Temin Usulünde Yasaklama Kararı
Doğrudan temin, 15.08.2003 tarihli ve 4964 sayılı Kanunla 4734 sayılı
Kanunun 18 inci maddesinde yapılan değişiklikle ihale usulü olmaktan
çıkarılmıştır.
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde belirtilen hallerde ihtiyaçların,
Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen ihale usulleri için tespit edilen
kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan ve teminat alınmadan, ihale
komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik
kriterlerini arama zorunluluğu bulunmadan, ihale yetkilisince görevlendirilecek
kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin
edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Doğrudan teminin ihale usulü olmaktan çıkarılması sebebiyle 4734 sayılı
Kanunun “İhaleye Katılımda Yeterlik Kuralları” başlıklı 10 uncu maddesi
ile “İhaleye Katılamayacak Olanlar” başlıklı 11 inci maddesinin uygulanması
zorunlu olmaktan çıkarılmıştır.
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesi uyarınca doğrudan temin yoluyla alım
yapılması halinde alım yapılacak kişi ya da firmanın ihalelere katılmaktan
yasaklı olup olmadığının teyit ettirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.
Doğrudan temin yoluyla yapılan alımlarda 4734 sayılı Kanunun 10 uncu,
11 inci ve 40 ıncı maddelerinin uygulanması zorunlu olmadığından, Kanunun
58 inci maddesine göre ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilebilmesi
mümkün değildir.
Doğrudan teminin ihale usulü olmaktan çıkarılması ve doğrudan temin
yoluyla yapılan alımlar için sözleşme düzenleme zorunluluğu bulunmadığı
dikkate alındığında, 4735 sayılı Kanunun 25 inci maddesi ile sözleşmenin
uygulanması sırasında ortaya çıkan yasak fiil veya davranışlar düzenlendiğinden;
aynı Kanunun 26 ncı maddesinde öngörülen müeyyidelerin doğrudan temin
için uygulanması mümkün bulunmamaktadır.
Bununla birlikte; doğrudan temin usulüyle yapılan alımlarda ortaya çıkan
4734 sayılı Kanunun 17 inci ve 4735 sayılı Kanunun 25 inci maddesinde
belirtilen yasak fiil veya davranışların Türk Ceza Kanununa göre suç
teşkil etmesi; bu fiil veya davranışlar için ceza sorumluluğuna ilişkin
hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmez.
C. Yasaklama Kararının Verilmesi Gereken Sürenin Başlangıcı
4734 sayılı Kanunun 58 ve 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddelerinde; yasaklama
kararlarının ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan
bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı kuruluşu sayılmayan
idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve belediyeler
ile bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde ise İçişleri Bakanlığı
tarafından verileceği, ihaleyi yapan idarelerin, ihalelere katılmaktan
yasaklamayı gerektirir bir durumla karşılaştıkları takdirde, gereğinin
yapılması için bu durumu ilgili veya bağlı bulunulan bakanlığa bildirmekle
yükümlü oldukları, yasaklama kararlarının, yasaklamayı gerektiren fiil
veya davranışın tespit edildiği tarihi izleyen en geç kırkbeş gün içinde
verilmesi gerektiği hükümleri yer almaktadır.
Söz konusu maddelerde geçen kırkbeş günlük sürenin başlangıcı olarak,
yasaklamaya esas bilgi ve belgelerin yasaklama kararını verecek mercie
ulaştığı tarihin değil, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışın
idarece tespit edildiği tarihin esas alınması gerekecektir.
D. Yasaklamaya İlişkin Sürenin Hukuki Niteliği
4734 sayılı Kanunun “Yasaklar ve Ceza Sorumluluğu” başlıklı Dördüncü
Bölümünde yer alan “İhalelere katılmaktan yasaklama” kenar başlıklı
58 inci maddesinin 4 üncü fıkrasında; “Yasaklama kararları, yasaklamayı
gerektiren fiil veya davranışın tespit edildiği tarihi izleyen en geç
kırkbeş gün içinde verilir. Verilen bu karar Resmi Gazetede yayımlanmak
üzere en geç onbeş gün içinde gönderilir ve yayımı tarihinde yürürlüğe
girer” hükmü yer almıştır. Söz konusu madde hükmünde “en geç” şeklinde
ifade edilen sürelerle ilgili olarak uygulamada tereddütler oluştuğu
görüldüğünden aşağıdaki hususların açıklanmasına ihtiyaç duyulmuştur.
4964 sayılı Kanunla değişik 4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin gerekçesinde
ihalelere katılmaktan yasaklama kararlarının bağlı veya ilgili bulunulan
bakanlıklar tarafından verildiği durumlarda, taşradaki ihalelere ilişkin
yazışma ve karar verme sürecinin uzunluğu ve gecikmeler nedeniyle sürenin
dolması halinde ceza verilemeyeceği göz önünde bulundurularak azami
otuz günlük sürenin kırkbeş güne çıkarıldığı belirtilmiştir.
Anayasa ile teminat altına alınan çalışma ve sözleşme özgürlüğü gibi
temel hak ve hürriyetlerin korunmasına ilişkin düzenlemeler ile 4734
sayılı Kanunun 58 inci maddesinin sözü edilen gerekçesi birlikte değerlendirildiğinde,
58 inci maddenin 4 üncü fıkrasında yer alan sürelerin disipliner niteliği
aşan ve yetki süresini belirleyen nitelikte olduğu anlaşılmaktadır.
Buna göre, yasaklamayı gerektiren fiil veya davranışların tespit edildiği
tarihi izleyen en geç 45 günlük süre içinde yasaklama kararı verilmesi
zorunlu olmaktadır. Bu süre geçirildikten sonra yasaklama kararı verilmesi
mümkün bulunmamaktadır. İdarelerin yasaklama kararı verilmesini gerektiren
bir fiil veya davranışı tespit ettikleri tarihten itibaren en geç 45
gün içinde yetkili merci tarafından yasaklama kararı verilebilmesi için
gerekli düzenleme ve işlemleri yapmaları ve yasaklama kararı almaları
gerekmektedir.
Yasaklama işlemlerinin 45 günlük sürede tamamlanamaması ve yürürlüğe
girmemesi halinde ilgili ve görevli kamu görevlileri hakkında disiplin
ve ceza sorumluluğuna ilişkin hükümler uygulanabilecektir.
E. Yasaklı Firmanın Ürününün Yetkili Bayi Ya da Başka Bir Satıcı Tarafından
Teklif Edilmesi
4734 sayılı Kanunun “İhaleye katılamayacak olanlar” başlıklı 11 inci
maddesi ile “İhalelere katılmaktan yasaklama” başlıklı 58 inci maddesinde
ihaleye katılım ve ihaleden yasaklamaya ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.
Anılan maddelerde, Kamu ihalelerine katılmaktan yasaklı olmayan ancak
yetkili satıcı ya da üretici firmanın kamu ihalelerine katılmaktan yasaklı
bulunması halinde üretici firma garantisinde olan bazı belgelerin ve
satışa dair yetki verilen mal veya malların teklif edilmesini yasaklayan
bir hüküm mevcut olmadığından malların ihalelere katılmaktan yasaklanması
gibi bir yorum yapmak mümkün olmayıp idarelerin işlemlerinde bu hususa
dikkat etmeleri gerekmektedir.
F. İş Ortaklığını Oluşturan Ortaklardan Birinin Yasak Fiil ve Davranışlarda
Bulunduğunun Ortaya Çıkması Halinde İzlenecek Yöntem
İş ortaklığını oluşturan ortaklardan birinin yasak fiil ve davranışlarda
bulunduğunun ortaya çıkması halinde izlenecek yöntem konusunda üçlü
bir ayrım yapmak gerekmektedir:
1- Yasak fiil veya davranış İhale süreci içinde, sözleşme imzalanmadan
önce gerçekleşmiş ise: iş ortaklarından bir veya birden fazla ortağın
yasak fiil veya davranışına iştirak etmesi halinde yasak fiil veya davranışı
işleyen ve iştirak eden ortaklar hakkında 4734 sayılı Kanunun 58 inci
maddesi hükümleri uygulanacak, yasak fiil veya davranışa iştirakin bulunmaması
halinde yalnızca fiil veya davranışı işleyen ortak veya ortaklar hakkında
58 inci madde hükümleri uygulanacaktır.
2- Yasak fiil ve davranış sözleşme imzalandıktan sonra, sözleşmenin
uygulanması sırasında gerçekleşmiş veya tespit edilmiş ise:
a) İhale sürecinde gerçekleştirilen 4734 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde
sayılan yasak fiil veya davranışlar nedeniyle bu fiil ve davranışta
bulunan veya iştirak eden ortaklar hakkında yasaklama kararı verilecek
ve 4735 sayılı Kanunun 21 inci maddesi gereğince sözleşme feshedilecektir.
b) Sözleşmenin imzalanmasından sonra 4735 sayılı Kanunun 25 inci maddesinde
sayılan yasak fiil veya davranışlar nedeniyle bu fiil ve davranışta
bulunan veya iştirak eden ortaklar hakkında yasaklama kararı verilecek
ve sözleşmenin 4735 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde yapılan düzenlemeye
paralel olarak feshedilmesi gerekecektir.
3- 4734 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde ve 4735 sayılı Kanunun 25 inci
maddesinde belirtilen yasak fiil veya davranışta bulunanın pilot ortak
olması halinde bu ortak, iş ortaklığı adına hareket ettiğinden pilot
ortağın yasak fiil veya davranışı nedeniyle iş ortaklığı hakkında 4734
sayılı Kanunun 58 inci maddesi ile 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi
hükümleri uygulanacaktır.
G. Yasaklama Halinde Teminatların Gelir Kaydedilmesi
İhaleye katılım aşamasında haklarında yasaklama kararı bulunan isteklilerin;
1- İhaleye katılmaları halinde ihale dışı bırakılmaları ve geçici teminatlarının
gelir kaydedilmesi,
2- Bu durumlarının tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında tespit edilememesi
nedeniyle bunlardan biri üzerinde ihale yapılmış ancak ihale kararı
ihale yetkilisince onaylanmamış olması durumunda, bu isteklilerin tekliflerinin
değerlendirme dışı bırakılması ve geçici teminatlarının gelir kaydedilmesi,
3- Bu durumlarının ihale kararı onaylandıktan sonra sözleşmenin imzalanmasına
kadar geçen süre içinde anlaşılması durumunda ihale kararının iptali
ile duruma göre kesin teminatın veya geçici teminatın gelir kaydedilmesi,
4- Bu durumlarının sözleşme yapıldıktan sonra anlaşılması halinde, sözleşmenin
4735 sayılı Kanunun 21 inci maddesi hükmü uyarınca feshedilmesi ve hesabın
genel hükümlere göre tasfiyesi ile kesin teminatın ve varsa ek kesin
teminatların gelir kaydedilmesi,
gerekmektedir.
İhaleye katılım aşamasında haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama
kararı bulunmayan istekliler hakkında, başka bir idare tarafından yasaklama
kararı verilmesi durumunda yasaklama kararının Resmi Gazete’de yayım
tarihinden önce teklif vermiş olan istekliler açısından yukarıdaki hükümlerin
uygulanmasına imkan bulunmamaktadır. Bu durumda olan isteklilerin teklifleri
değerlendirme dışı bırakılarak geçici teminatları iade edilecektir.
İhale sürecine göre, ihale komisyonu kararı veya ihale yetkilisinin
onayı iptal edilecek ve usulüne uygun olarak verilmiş diğer teklifler
değerlendirilmeye tabi tutularak ihale süreci tamamlanacaktır. Bu durumdan
usulüne uygun şekilde teklif vermiş olan diğer isteklilere yazılı olarak
bilgi verilecektir.
H. Haklarında Yasaklama Kararı Verilen Şirket Ortak veya Ortaklarının
Durumu
4734 sayılı Kanunun 17. maddesinde sayılan yasak fiil veya davranışlarda
bulunması sebebiyle aynı Yasanın 58. maddesinin 1. ve 2. fıkraları gereğince
haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilen şirket ortak
veya ortaklarının ;
1) Ortağı olduğu şahıs şirketi,
2) Sermayesinin yarısından fazlasına sahip olması veya sermayesinin
yarısından fazlasına sahip olmamakla birlikte idare ve temsile yetkili
yönetim kurulu üyesi veya müdürü olması koşuluyla ortağı olduğu sermaye
şirketi ,
ortak hakkında verilmiş olan yasaklılık kararı devam ettiği süre içinde
4734 sayılı Kanunun 11. maddesi uyarınca anılan Kanun kapsamındaki idarelerin
ihalelerine katılamayacaktır.
Ayrıca, haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilen şirket
ortak veya ortaklarının bu şirketlerden ayrılarak başka şirketlere ortak
olması halinde, ortak oldukları şirketler de, ortak hakkında verilmiş
olan yasaklılık kararı devam ettiği süre içinde yukarıda 1 ve 2 nci
maddelerde belirtilen esaslar gereğince anılan Kanun kapsamındaki idarelerin
ihalelerine katılamayacaktır.
I. Haklarında Kamu Davası Açılmasına Karar Verilenler
4734 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi ve 4735 sayılı Kanunun 27 nci maddesinin
uygulanmasıyla ilgili açıklama yapılması gerekmiştir.
1-01.01.2003 tarihinde yürürlüğü giren 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu
ile Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşların yapacakları ihalelerde
uygulanacak esas ve usuller belirlenmiş, Kanunun 59 uncu maddesinin
1 inci fıkrasında; taahhüt tamamlandıktan ve kabul işlemi yapıldıktan
sonra tespit edilmiş olsa dahi, 17 nci maddede belirtilen fiil veya
davranışlardan Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil eden fiil veya davranışlarda
bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile o işteki ortak veya vekilleri
hakkında Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre ceza kovuşturması yapılmak
üzere yetkili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulacağı, hükmolunacak
cezanın yanısıra, idarece 58 inci maddeye göre verilen yasaklama kararının
bitiş tarihini izleyen günden itibaren uygulanmak şartıyla bir yıldan
az olmamak üzere üç yıla kadar bu Kanun kapsamında yer alan bütün kamu
kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan mahkeme kararıyla 58
inci maddenin ikinci fıkrasında sayılanlarla birlikte yasaklanacakları,
2 nci fıkrasında ise; bu Kanun kapsamında yapılan ihalelerden dolayı
haklarında birinci fıkra gereğince ceza kovuşturması yapılarak kamu
davası açılmasına karar verilenler ve 58 inci maddenin ikinci fıkrasında
sayılanların yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kamu kurum
ve kuruluşlarının ihalelerine katılamayacakları, haklarında kamu davası
açılmasına karar verilenlerin, Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine
işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirileceği hükme bağlanmıştır.
4734 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin 1 inci fıkrasının göndermede
bulunduğu aynı Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci fıkrasında da haklarında
yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde
şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde
ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi
ortaklar hakkında birinci fıkra hükmüne göre yasaklama kararı verileceği,
haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması
durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu
şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde
ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye
şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verileceği hüküm altına
alınmıştır.
4734 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde belirtilen yasak fiil ve davranışlarda
bulunması sebebi ile aynı kanunun 59 uncu maddesi 2 nci fıkrası gereğince
haklarında kamu davası açılmasına karar verilen;
a) Gerçek kişiler,
b) Tüzel kişiler,
c) Gerçek ve tüzel kişilerin o işteki ortakları,
d) Gerçek ve tüzel kişilerin o işteki vekilleri,
Yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında yer alan kurum ve kuruluşların
ihalelerine katılamayacaktır.
4734 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin 2 nci fıkrasında yapılan gönderme
dolayısıyla;
Türk Ceza Kanununda tüzel kişiler hakkında ceza davası açılmasının öngörüldüğü
durumlarda haklarında kamu davası açılan tüzel kişilik şahıs şirketi
ise bu şirketin ortaklarının tamamı; sermaye şirketi ise, sermayesinin
yarısından fazlasına sahip olan gerçek ve tüzel kişi ortaklar da yargılama
sonuna kadar 4734 sayılı Kanun kapsamında yer alan Kurum ve kuruluşların
ihalelerine anılan Kanunun 58 inci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca
katılamayacaklardır.
Aynı nedenle;
Yukarıda belirtilen şekilde yargılama sonuna kadar ihalelere katılamayacak
olanların ortağı olduğu şahıs şirketleri ile sermayesinin yarısından
fazlasına sahip oldukları sermaye şirketleri de yargılama sonuna kadar
Kanun kapsamında yer alan kurum ve kuruluşların ihalelerine katılamayacaklardır.
4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin son fıkrası uyarınca 4734 sayılı
Kanunda belirtilen usul ve esaslardan istisna edilen mal ve hizmet alımları
ile yapım işlerinde de yukarıda açıklanan esasların uygulanması gerekmektedir.
2-4734 sayılı Kanunla Kamu İhale Kurumuna verilmiş olan ihalelere katılmaktan
yasaklananlara ilişkin “sicil tutma” görevinin Kanuna uygun olarak yerine
getirilebilmesi için;
- Cumhuriyet Savcılarınca 4734 sayılı Kanun uyarınca haklarında kamu
davası açılmış kişiler ile haklarında cezaya veya kamu ihalelerinden
yasaklanmaya hükmolunmuş kişilerin,
- Haklarında 4734 ve 4735 sayılı Kanunlarda belirtilen yasak fiil ve
davranışları nedeniyle mükerrer ceza hükmolunanlar ile bu kişilerin
sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu sermaye şirketleri veya
bu kişilerin ortağı olduğu şahıs şirketleri hakkında verilen sürekli
olarak Kamu ihalelerine katılmaktan yasaklama kararlarının Kamu İhale
Kurumuna bildirilmesi gereklidir.
Kamu İhale Kurumunca 4734 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin son fıkrası
hükmü gereği üzerinde ihale bırakılan gerçek veya tüzel kişinin ihalelere
katılmaktan geçici veya sürekli olarak yasaklılığının bulunup bulunmadığının
teyidinin yapılabilmesi için, haklarında kamu davası açılanlar ile mahkemece
haklarında kamu ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilenlerin
Cumhuriyet Savcılıklarınca Kamu İhale Kurumuna ivedilikle bildirilmesi
ve ayrıca kamu davasına ilişkin iddianame ile mahkeme kararının bir
örneğinin de gönderilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
(Ek: 18/12/2004 – 25674 R.G. / 2 md.)
3 - 4734 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin 2 nci fıkrası gereğince bu
Kanun kapsamında yapılan bir ihaleden dolayı haklarında kamu davası
açılanlar, kamu davası açıldığı tarihte 58 inci maddenin 2 nci fıkrasında
sayılanlarla birlikte ihalelere katılamayacaktır. 58 inci maddenin 2
nci fıkrasında sayılan ve ihalelere katılamayacak olan ortak/ortaklıklar
belirlenirken, kamu davası açıldığı tarihteki durum dikkate alınacaktır.
İdareler, hakkında kamu davası açılan isteklinin 58 inci maddenin
2 nci fıkrasında sayılan ortak/ortaklıklarını, ihaleye katılım aşamasında
sunulan belgeleri dikkate alarak ve gerektiğinde yapacağı araştırmalar
neticesinde tespit edecektir.
(Değişik: 18/12/2004 – 25674 R.G. / 3 md.)
J. Haklarında Kamu Davası Açılanlara İlişkin Gerçekleştirilen Teyit
İşlemleri
4734 sayılı Kanunun "İsteklilerin ceza sorumluluğu" başlıklı
59 uncu maddesinin ikinci fıkrasında; "Bu Kanun kapsamında yapılan
ihalelerden dolayı haklarında birinci fıkra gereğince ceza kovuşturması
yapılarak kamu davası açılmasına karar verilenler ve 58 inci maddenin
ikinci fıkrasında sayılanlar yargılama sonuna kadar Kanun kapsamında
yer alan kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılamaz. Haklarında
kamu davası açılmasına karar verilenler, Cumhuriyet Savcılıklarınca
sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna bildirilir" hükmü
yer almaktadır.
Cumhuriyet Savcılıklarınca, haklarında kamu davası açılanlara ilişkin
olarak Kamu İhale Kurumuna gönderilen bilgiler doğrultusunda bir liste
oluşturulmuştur. Haklarında kamu davası açılanlar, Cumhuriyet Savcılığının
kamu davası açıldığına dair yazısının Kamu İhale Kurumuna ulaştığı tarih
esas alınmak suretiyle listeye işlenmektedir. Cumhuriyet Savcılıklarınca
kamu davası açılmasına ilişkin kararların Kamu İhale Kurumuna gönderildiği
tarihe kadar geçen süre içinde gerçekleştirilen teyit işlemleri nedeniyle
uyuşmazlıklara sebebiyet vermemek açısından bilgilerin en kısa sürede
Kamu İhale Kurumuna iletilmesi önem taşımaktadır.
İhale üzerinde kalan isteklilerin ihalelere katılmaktan yasaklı olup
olmadığının İhale Bilgi Sisteminden teyit ettirilmesi esasları çerçevesinde,
haklarında kamu davası açılması nedeniyle ihalelere katılamayacak olanlar
için de teyit işlemi gerçekleştirilecektir.
XIV- Birden Fazla Yılı Kapsayan ve Yatırım Niteliğinde Olan İşlere
Ait İhalelerin Yapılma Zamanı
4734 sayılı Kanunun “İdarelerce Uyulması Gereken Diğer Kurallar” başlıklı
62 nci maddesinin (b) bendinde; “Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına
imkan verecek süre dikkate alınarak, idarelerce ihalelerin zamanında
yapılması, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan işlerde
(doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) ise yılın ilk dokuz
ayında ihalenin sonuçlandırılması esastır.” hükmü yer almaktadır.
Kanunun anılan maddesinde yer alan düzenlemeyle, ihale konusu işin öngörülen
sürede bitirilmesi ve bu iş için öngörülen ödeneklerin zamanında kullanılması
amaçlanmaktadır. Bu nedenle, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği
olan işlerde (doğal afetler nedeniyle yapılması gerekenler hariç) yılın
ilk dokuz ayında ihalenin sonuçlandırılmasının esas olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu itibarla doğal afetler nedeniyle yapılması gereken işler hariç olmak
üzere birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliğinde olan işlere
ait ihalelerin yılın ilk dokuz ayında sonuçlanması gerekmektedir. Ancak,
bu ilke doğrultusunda hareket edilmesi asıl olmakla birlikte, hukuken
geçerli nedenler bulunması halinde, anılan düzenleme mutlak uyulması
gereken bir zorunluluk taşımamaktadır.
Dolayısıyla, birden fazla yılı kapsayan ve yatırım niteliği olan işlere
ilişkin ihalelerin, idarelerin hukuken geçerli nedenleri bulunması halinde,
yılın ilk dokuz ayında sonuçlandırılması yasal bir zorunluluk olarak
değerlendirilmemelidir.
XV- Süreklilik Arz Eden Mal ve Hizmet Alımlarının Kesintiye Uğratılmadan
Temini
4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (b) bendinde ertesi mali yılda
gerçekleştirilecek süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir
önceki mali yıl sona ermeden ihaleye çıkılabileceği düzenlenmiştir.
Böylece ihale ile ilgili ilan süresi ve ihale sürecinin belirli bir
zaman alacağı da dikkate alınarak ertesi yılda gerçekleştirilecek bu
tür mal ve hizmet alımı ihalelerine mali yıl sona ermeden çıkılabilmesine
imkan tanınmıştır.
Ancak yılın sonunda ya da ertesi yılın başında çıkılan ihalelerde önceden
öngörülemeyen nedenlerle ihale sürecinin uzadığı durumlarda süreklilik
arz eden bu alımların kesintiye uğratılmamasını teminen, ihale sonuçlandırılıncaya
kadar geçecek süre içindeki ihtiyaçların 4734 sayılı Kanunun 21 inci
maddesinin (b) bendindeki “idare tarafından önceden öngörülemeyen olaylar”
kapsamında değerlendirilerek, anılan madde hükmüne veya 62 nci maddenin
(ı) bendinde yer alan esaslar da dikkate alınarak aynı Kanunun 21 inci
maddesinin (f) bendi ya da 22 nci maddesinin (d) bendinde belirtilen
tutarlara kadar olanların bu maddelere göre temin edilebilmesi mümkün
bulunmaktadır.
(Değişik: 02/01/2005 – 25688 R.G. / 1 md.)
XVI- 4734 sayılı Kanunun 62 nci Maddesinin (ı) Bendinin Uygulanmasına
İlişkin Açıklamalar
4964 sayılı Kanunla değişik 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (ı)
bendinde “Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde
yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla
konulacak ödeneklerin % 10 unu Kamu İhale Kurulu’nun uygun görüşü olmadıkça
aşamaz.” hükmü yer almaktadır.
4734 sayılı Kanuna göre açık ihale usulü ile belli istekliler arasında
ihale usulü, temel ihale usulleridir. Ancak temel ihale usullerinden
biri ile alım yapılamadığı hallerde diğer usul ve yöntemlerle alım yapılması
öngörülmüştür.
4964 sayılı Kanunla 4734 sayılı Kanuna eklenen 62 nci maddenin (ı) bendi
ile 21/f ve 22/d maddelerine göre yapılacak alımlara sınırlama getirilmiştir.
Sözkonusu madde ile, genel ve katma bütçeli idareler ile bunların dışında
kalan ve Kanun kapsamında bulunan diğer kurum ve kuruluşların Kanunun
21 ve 22 nci maddelerinde belirtilen parasal limitler dahilinde yapacakları
harcamaların yıllık toplamının idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak
ödeneklerin % 10 unu aşamayacağı öngörülmüştür. Bu düzenleme ile, Kanun
kapsamındaki kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacak mal ve hizmet
alımları ile yapım işlerine ilişkin harcamaların, 4734 sayılı Kanunda
belirtilen temel ilkelere ve usullere uygun bir şekilde yapılması amaçlanmıştır.
Buna göre, 4734 sayılı Kanunun 62 inci maddesinin (ı) bendine göre Kanun
kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, gerek 21 inci maddesinin (f) bendi,
gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama,
seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22 nci maddesinin (d) bendi
kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin
% 10 unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşamayacaklardır.
4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin (f) bendi ve 22 nci maddesinin
(d) bendine göre ihtiyaçların temininde kurum ve kuruluşlar, yıllık
bütçelerinde belirlenen toplam ödenek miktarını dikkate alacaklardır.
Kurum ve kuruluşlar, mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için
bütçelerine konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı
ayrı % 10 oranı hesaplayacaklardır. Burada önemli olan husus, ilgili
veya bağlı birimlerin değil kurum veya kuruluşun toplam ödeneklerinin
%10 unun aşılıp aşılmamasıdır.
Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, ihale ve harcama yapmaya yetkili
birimlerinin 4734 sayılı Kanunun 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında yaptıkları
harcamalarının, toplam ödeneklerinin % 10 oranını aşıp aşmadıklarını
takip edeceklerdir. Kurum ve kuruluşlar ilgili veya bağlı birimlerine
mal ve hizmet alımı ile yapım işleri ödeneklerinin aktarılması ile ilgili
işlemleri yaparken veya bunların harcamalarını belirlerken bu durumu
göz önünde bulunduracaklardır.
İlgili veya bağlı birimler % 10 oranının aşılması zorunluluğu doğması
durumunda buna ilişkin başvurularını, ilgili veya bağlı bulundukları
kurum ve kuruluşlara yapacaklardır. Kurum ve kuruluşlarca gelen taleplerin
incelenmesi ve değerlendirilmesi sonucu, 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında
yapacakları harcamaların yıllık bütçelerinde mal ve hizmet alımı ile
yapım işleri için ayrılan ödenekleri toplamının % 10 oranını aşacağının
anlaşılması halinde, 62 nci maddenin (ı) bendi uyarınca başvurular,
genel ve katma bütçeli kurum ve kuruluşlarda birinci derece ita amirleri,
diğer kurum ve kuruluşlarda ise harcama yetkisine sahip kişi ya da kurullar
tarafından uygun görüş için Kamu İhale Kuruluna yapılacaktır. Bu konuda
yetki devredilmiş olsa bile yetki devredilenlerin başvuruları kabul
edilmeyecektir.
Başvurularda, 21 inci maddenin (f) bendi gereğince alınması öngörülen
mal veya hizmet alımları ile 22 nci maddenin (d) bendi gereğince temin
edilecek mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin tanımı, içeriğinin
ne olduğu ve Kanunda belirtilen temel ihale usulleriyle ve 21 inci maddenin
(f) ve 22 nci maddenin (d) bendi dışındaki bu maddelerin diğer bentlerinde
sayılan alım ve temin yöntemlerine göre temin edilememe gerekçeleri
ayrıntılı bir şekilde belirtilerek ekteki formda (EK:4) istenilen bilgiler
ve konuyla ilgili belgeler gönderilecektir.
Kamu İhale Kurulunca uygun görüş talepleri değerlendirilirken, kurum
ve kuruluşların ihale ve doğrudan temin yoluyla yaptıkları alım ve işlere
ilişkin olarak Kuruma gönderdikleri bilgiler de dikkate alınacaktır.
Kamu kurum ve kuruluşların bütçelerinde öngörülen ödenek tutarının,
mal ve hizmet alımları için Kanunun 21 inci maddesinin (f) bendi ile
22 nci maddesinin (d) bendinde yer alan parasal limitlerin toplamını,
yapım işlerinde ise 22 nci maddesinin (d) bendinde yer alan parasal
limiti geçmemesi halinde % 10 oranının aşılması için Kamu İhale Kurulundan
uygun görüş alınması şartı aranmayacaktır.
Kamu kurum ve kuruluşlarının bütçelerinde mal ve hizmet alımları için
öngörülen ödenek tutarının % 10’unun, Kanunun 21 nci maddesinin (f)
bendi ve 22 nci maddesinin (d) bentlerinde yer alan parasal limitlerin
toplamının altında kalması halinde bu maddelerde belirtilen parasal
limitlerin toplamı kadar, yapım işleri için bütçelerinde öngörülen ödenek
tutarının % 10’unun 22 nci maddenin (d) bendinde yer alan parasal limitin
altında kalması halinde ise bu parasal limite kadar olan harcamalar
için de Kamu İhale Kurulundan uygun görüş alma şartı aranmayacaktır.
Kanunun 21 inci maddesinin (f) bendi ile 22 nci maddesinin (d) bendinde
yer alan parasal limitlerin toplamı dikkate alınırken mal ve hizmet
alımları ile yapım işleri için ayrılan ödenek tutarları ayrı ayrı değerlendirilecektir.
Kamu İhale Kurulu tarafından verilen uygun görüş, verildiği yıl için
geçerli ve talepte bulunulan hususlar ile sınırlı olacaktır.
Yukarıda öngörülen esaslara ve ekteki forma (EK:4) uygun olarak yapılmayan
başvurular değerlendirmeye alınmayacaktır.
İKİNCİ BÖLÜM
4735 SAYILI KAMU İHALE SÖZLEŞMELERİ KANUNU
I. Mutad Sözleşme
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 5 inci maddesinin 2 inci
fıkrasına 4964 sayılı Kanunla eklenen “Mal ve hizmet alımlarında, Tip
Sözleşme esaslarına aykırı olmamak ve Kurumun uygun görüşü alınmak kaydıyla
istekliler tarafından matbu olarak hazırlanması mutat olan sözleşmeler
kullanılabilir” düzenlemesinde yer alan ‘mutad olan sözleşmeler’ ifadesiyle
her idarenin 4734 sayılı Kanunda belirtilen ihale usullerinden uygun
olanını seçmek suretiyle yapmış olduğu ihalelere ilişkin kullanmak zorunda
olduğu tip sözleşmelerin yerine geçmek üzere kendi özel matbu sözleşmelerini
hazırlaması değil, finansal kiralama, kiralama, abonelik, bakım, onarım,
danışmanlık gibi alanlarda ilgili mevzuatlar uyarınca şeklen matbu olarak
tarif edilmeyen fakat bu hizmetleri sunan gerek idarelerce gerekse özel
hukuk kişileri tarafından hazırlanan ve uzun süre boyunca uygulamada
kullanılmaları neticesinde matbu olarak kabul gören sözleşmeler kastedilmektedir.
Yukarıda benzer örnekleri sayılan türde mutad sözleşmelerin kullanılabilmesi
Kanunda açıkça ifade edildiği üzere Kamu İhale Kurumundan uygun görüş
alınması suretiyle mümkün bulunmaktadır. Bu nedenle ilgili idarelerin
bu sözleşmelere ilişkin olarak ihaleye ilişkin tüm bilgileri ve sözleşmenin
bir örneğini de eklemek suretiyle Kamu İhale Kurumundan uygun görüş
almaları ve uygun görülen mutad sözleşmeleri kullanmaları gerekmektedir.
Bu mutad sözleşmelere ilişkin Kurum’dan alınacak uygun görüşün ihale
dokümanı hazırlanmadan önce alınması ve uygun görüş alınan mutad sözleşme
örneğinin de Tip Sözleşme Tasarısı yerine ihale dokümanı içerisinde
isteklilere sunulması gerekmektedir.
Ayrıca Kamu İhale Kurumu’nun düzenleyici kararları ile duyurulan mutad
sözleşme örneklerinin aynen kullanılması halinde Kurumdan tekrar uygun
görüş alınmasına gerek bulunmamaktadır.
II. Yapım İşleri ile Mal veya Hizmet Alımlarının Denetim ve Kontrollük
İş ve İşlemleri
4734 sayılı Kanun kapsamında ihale edilerek 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanununa göre sözleşmeye bağlanan yapım işlerinin, idarece görevlendirilecek
Yapı Denetim Görevlisi tarafından denetleneceği Yapım İşleri Genel Şartnamesinin
15 inci maddesinde hükme bağlanmış ve Yapı Denetim Görevlisinin işin
idare adına denetimiyle ilgili görev ve yetkileri kapsamında yüklenici
ile karşılıklı sorumluluk ve yetki münasebetleri bu maddede düzenlenmiştir.
4734 sayılı Kanunun 27 nci maddesinin (y) bendinde “Denetim, muayene
ve kabul işlemlerine ilişkin şartlar” idari şartnamede bulunması zorunlu
hususlardan sayılmış, bu hükme paralel şekilde 4735 sayılı Kanunun 7
nci maddesinin (p) bendinde de “Denetim, muayene ve kabul işlemlerine
ilişkin şartlar” sözleşmede yer alması zorunlu husus olarak zikredilmiştir.
4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesine dayanılarak Kurumumuzca çıkarılan
“Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği” eki Tip İdari Şartnamede
ve Tip Sözleşmede söz konusu zorunluluk hükümleri Yapım İşleri Genel
Şartnamesine atıf yapılmak suretiyle düzenlenmiştir.
Benzer düzenlemeler Hizmet İşleriyle ilgili “Hizmet Alımı İhaleleri
Uygulama Yönetmeliği” eki olarak Tip İdari Şartnamelerde, Tip Sözleşmelerde
ve Genel Şartnamede de yer almaktadır.
Yukarıda ifade edilen hususlar tümüyle idare adına denetim görevini
yürüten denetim görevlisi ile yüklenici arasındaki işin yürütülmesi
ile ilgili yetki ve sorumluluk ilişkisini düzenlemekte, idarenin denetim
görevlisini belirleme şekli, denetim görevlisinin nitelikleri ve idare
ile ilişkisi konusu belirtilen düzenlemelerin dışında kalmaktadır.
Söz konusu açıklamalar çerçevesinde;
a) Yapım işleri ile mal veya hizmet alımlarının denetim ve kontrol iş
ve işlemlerinin 4734 sayılı Kanun, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanunu ile Kamu İhale Kurumunca çıkarılan diğer mevzuata uygun yapılması,
b) İdarelerin denetim ve kontrollük iş ve işlemlerini düzenleyen mevcut
mevzuatının, yukarıda belirtilen Kanun ve diğer mevzuat hükümlerine
aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilmesi,
gerekmektedir.
III- İhale Usullerine Tabi Olmadan İhtiyaçların Kamu Kuruluşlarından
Karşılanması Yöntemiyle 01.01.2003 Tarihinden Önce Protokole Bağlanmış
veya Protokol Çalışmalarına Başlanmış Olan İşler
4734 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinde;
“Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ihale edileceği yazılı olarak
duyurulmuş veya ilân edilmiş olan işler ilgili olduğu kanun ve usullere
göre sonuçlandırılır.” hükmü yer almaktadır.
4734 sayılı Kanun kapsamına dahil kurum ve kuruluşların 01.01.2003 tarihinden
itibaren yapacakları mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde
anılan Kanun hükümlerinin uygulanması gerektiği, kapsama dahil kurum
ve kuruluşların birbirlerinden 4734 sayılı Kanun hükümleri dışında alım
yapmalarına ilişkin istisna hükmünün sadece Kanunun 3 üncü maddesinin
(e) bendinde sayılanlarla sınırlı olduğu hususu açık olmakla birlikte,
idarelerin, ihale usullerine tabi olmadan ihtiyaçların kamu kuruluşlarından
karşılanması yöntemiyle 01.01.2003 tarihinden önce protokole bağladıkları
veya protokol çalışmalarına başladıkları işlerin geçici 2 nci madde
hükmü çerçevesinde değerlendirilmesinde;
a) 01.01.2003 tarihinden önce protokole bağlanan işler, bu protokol
ve ait olduğu mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılacak,
b) 01.01.2003 tarihinden önce protokole bağlanmamış, ancak protokol
öncesi hazırlık çalışmaları kapsamında kurumlar arası yazışmaları yapılmış
olan işler ise, 4734 sayılı Kanuna göre ihale edilmek suretiyle gerçekleştirilecektir.
IV- Süreklilik Arz Eden Hizmet Alımlarında İşe Başlama tarihi
Açık İhale Usulü İle İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Tip
İdari Şartnamenin 49 uncu maddesinde sözleşmenin imzalandığı tarihten
itibaren kaç gün içinde işe başlanacağının idari şartnamede gösterileceği
ve işin süresinin de takvim günü olarak belirtileceği öngörülmüştür.
Yine Hizmet Alımları Tip Sözleşmesinin 10 uncu maddesinde; sözleşmenin
süresinin işe başlama tarihinden itibaren kaç gün olacağı ve işin başlama
ve bitiş tarihleri kesin ise bu tarihlerin belirtilebileceği düzenlenmiştir.
İdari şartname ve sözleşme tasarısında sözleşme imzalandıktan itibaren
kaç gün içinde işe başlanacağı belirtilmekle birlikte yeterlik değerlendirmesi,
yeterli tekliflerden aşırı düşük olanların sorgulanması ve açıklama
istenmesi, tekliflerin değerlendirilmesi, isteklilerin 15 gün içerisinde
şikayette bulunma hakkı ve idarenin bu şikayete 30 gün içinde cevap
verme zorunluluğu ile Kurumun 45 günlük inceleme süresi, ihale sürecinin
uzamasına sebep olabilmekte ve bu süreler önceden öngörülemediği için
de işe başlama tarihi öngörülen tarihten daha ileri bir tarihte gerçekleşebilmektedir.
Diğer taraftan yukarıda belirtilen süreçlerin daha kısa sürede gerçekleştiği
veya şikayetin bulunmadığı hallerde idarenin Kanunda öngörülen sürelerde
sözleşme yapma zorunluluğu nedeniyle, sözleşme imzalandığı tarihten
belli bir gün sonra işe başlanacağı belirtildiğinden idarece öngörülen
tarihten daha önce işe başlanması gereği de ortaya çıkabilmektedir.
Özellikle süreklilik arz eden hizmet alımlarında; ihale sürecinin uzaması
nedeniyle başlangıçta öngörülen sürede sözleşmenin imzalanamadığı ve
işin bitiş tarihinin de yılın son günü olması nedeniyle işin süresinin
fiilen kısaldığı dikkate alınarak buna göre işlem yapılması, yine sözleşmenin
öngörülen süreden daha önce imzalandığı durumlarda sözleşmenin imzalandığı
tarihten belli bir süre sonra işe başlanacağı sözleşme tasarısında belirtilmişse
de, işin öngörülen başlangıç tarihinde başlatılması gerekmektedir.
V- Ağaçlandırma, Erozyon Kontrolü ve Fidan Dikim İşlerine İlişkin Kamu
İhale Kurumu Tarafından Belirlenen Mücbir Sebep Halleri
4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun “Mücbir Sebepler” başlıklı
10 uncu maddesinde; “Mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller aşağıda
belirtilmiştir:
a) Doğal afetler.
b) Kanuni grev.
c) Genel salgın hastalık.
d) Kısmi veya genel seferberlik ilanı.
e) Gerektiğinde Kurum tarafından belirlenecek benzeri diğer haller.
Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dahil olmak
üzere, idare tarafından yukarıda belirtilen hallerin mücbir sebep olarak
kabul edilebilmesi için; yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri
gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması,
yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması,
mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin
idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından
belgelendirilmesi zorunludur.” hükmü yer almaktadır.
Ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve fidan dikim işlerinde, yağış ve kuraklık
gibi iklim hallerinin yaygın biçimde seyrettiği durumlarda, işin yapılmasını
etkileyen ve geciktiren sonuçların ortaya çıkabileceği ve bu hallerin
mücbir sebep olarak kabulüne ilişkin yukarıda belirtilen kanuni şartları
taşıyabileceği değerlendirilmektedir.
Bu nedenle ağaçlandırma, erozyon kontrolü ve fidan dikim işlerinde,
işin gerçekleştirilmesini teknik yönden imkansız kılacak ve toprağın
tav halini bozan aşırı don ve kuraklık ile çalışmayı engelleyecek şiddet
ve miktarda yağmur ve kar yağışı, bu durumun meydana geldiği tarihi
izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde
bulunması ve yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi kaydıyla
mücbir sebep hali olarak kabul edilecektir.
VI- Sözleşme Konusu Hazır Halde Alınıp Satılan Bir Mal Olan İhalelerde
Kesin Teminat ve Ek Kesin Teminatın Geri Verilmesi
4735 sayılı Kanunun “Kesin Teminat ve Ek Kesin Teminatların Geri Verilmesi”
başlığını taşıyan 13 üncü maddesi ile Mal Alımları Uygulama yönetmeliğinin
5 nolu ekinde yer alan tip sözleşme tasarısının 12.4 nolu maddesinde
Kesin teminat ile ek kesin teminatların verilmesinde izlenecek yöntem
belirlenmiştir. Kanunun 13 üncü maddesi ;
“Taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine
getirildiği ve yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun
olmadığı tespit edildikten sonra alınmış olan kesin teminat ve varsa
ek kesin teminatların;
a) Yapım işlerinde; varsa eksik ve kusurların giderilerek geçici kabul
tutanağının onaylanmasından sonra yarısı, Sosyal Sigortalar Kurumundan
ilişiksiz belgesi getirilmesi ve kesin kabul tutanağının onaylanmasından
sonra kalanı,
b) Yapım işleri dışındaki işlerde Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz
belgesinin getirildiği saptandıktan sonra; alınan mal veya yapılan iş
için bir garanti süresi öngörülmesi halinde yarısı, garanti süresi dolduktan
sonra kalanı, garanti süresi öngörülmeyen hallerde ise tamamı,
Yükleniciye iade edilir.
Yüklenicinin bu iş nedeniyle idareye ve Sosyal Sigortalar Kurumuna olan
borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanunî vergi
kesintilerinin yapım işlerinde kesin kabul tarihine, diğer işlerde kabul
tarihine veya varsa garanti süresinin bitimine kadar ödenmemesi halinde,
protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatlar
paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edilir, varsa kalanı yükleniciye
geri verilir.
İşin konusunun piyasadan hazır halde alınıp satılan mal alımı olması
halinde, Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesi getirilmesi
şartı aranmaz.”
hükmüne amirdir.
Yine tip sözleşme tasarısının 21 nolu dip notu da tereddüte yer vermeyecek
şekilde açık olmakla birlikte, konusu hazır halde alınıp satılan bir
mal olan bazı ihalelerde yüklenicilerden teminatın iade edilebilmesi
için Kanunda “Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesi getirilmesi
şartı aranmaz.” düzenlemesinin aksine bu belgenin istendiği görülmektedir.
Kanun idarelere bir takdir hakkı tanımadığından idarelerce işin konusunun
piyasadan hazır halde alınıp satılan mal alımı olması halinde, Sosyal
Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesi getirilmesi şartına sözleşme
metinlerde yer verilmeyecek ve aranmayacaktır.”
VII- Sözleşmenin Uygulanmasına İlişkin Hususlar
A. İdare İle Yüklenici Arasında Sözleşmenin Karşılıklı Olarak Feshedilmesi
ve Kesin Teminatın İade Edilmesi
Teknik şartnamede belirtilen nitelikteki mal temininin fiilen imkansız
olması durumunda; sözleşmenin feshi ile bu durumda kesin teminat ve
varsa ek kesin teminatın iadesi hali, sözleşme tatbikatı ile ilgili
bir sorun olup, anılan sorunun, 4735 sayılı Kanun ve genel hükümlere
göre çözümlenmesi gerekmektedir.
B. İhalenin Kurul Kararı ile İptalinin Hukuki Sonuçları
4734 sayılı Kanunun 55 inci maddesinde belirtilen hallerde ve sürede
Kuruma yapılan itirazen şikayet başvuruları üzerine yapılan inceleme
sonucunda; anılan Kanunun 56 ncı maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi
gereğince ihale işlemleri Kurul tarafından iptal edilen ihalelerde,
iptal kararı öncesi imzalanan sözleşmelerin 4735 sayılı Kanun ve genel
hükümlere göre tasfiye edilmesi gerekmektedir.
VIII- Mal ve Hizmet Alımlarında İş Artışı
4735 sayılı Kanunun, 4964 sayılı Kanunun 46 ncı maddesi ile değişik
24 üncü maddesinde birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal
ve hizmet alımları sözleşmelerinde;
a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik
olarak mümkün olmaması,
Şartlarıyla sözleşme bedelinin % 20'sine kadar oran dahilinde, süre
hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye
yaptırılabileceği belirtildiğinden; sözleşme bedelinin % 20’sine kadar
iş artışı, birim fiyat üzerinden sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımları
için söz konusu olabilecektir. Dolayısıyla götürü bedel üzerinden sözleşmeye
bağlanan mal ve hizmet alımlarında iş artışı söz konusu olmayacaktır.
IX- 01.01.2003 Tarihinden Önce İhale Edilmiş ve Devam Etmekte Olan
Yapım İşlerinde Meydana Gelen İş Artışlarının Durumu
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 63 üncü maddesinin 1 ve 2 nci fıkralarında;
“Yapım işlerine ait bir sözleşmenin uygulanması sırasında keşif ve sözleşmede
öngörülmeyen iş artışı veya eksilişi zorunlu hale gelirse, müteahhit,
keşif bedelinin % 30 oranına kadar olan değişikliği, süre hariç, sözleşme
ve şartnamesindeki hükümler dairesinde yapmakla yükümlüdür.
Keşif bedeli artışının % 30'u geçmesi halinde sözleşme feshedilir. Ancak,
bu durumda müteahhit işin keşif bedeli ve % 30 keşif artışının karşılığı
işleri sözleşme ve şartnamesindeki hükümler çerçevesinde yapmaya zorunludur.
Taahhüdün % 30 keşif artışı ile bitmemesi ve tasfiye edilmesi halinde
müteahhit, idareden hiçbir masraf ve tazminat isteyemez. % 30 oranından
fazla artış; temel, tünel ve benzeri işler ile tabii afetler gibi nedenlerden
ileri gelmiş ise; idarenin isteği, müteahhidin kabulü ve ilgili bakanın
onayı ile süre hariç, aynı sözleşme ve şartname hükümleri içinde % 30'u
geçen işler de aynı müteahhide yaptırılabilir.“
Denilmekte, 2886 sayılı Kanun kapsamında yer almayan idarelerin 4734
sayılı Kanundan önce tabi oldukları kendi ihale mevzuatlarında da benzer
düzenlemeler bulunmaktadır.
Diğer taraftan 4734 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinde;
“Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ihale edileceği yazılı olarak
duyurulmuş veya ilân edilmiş olan işler ilgili olduğu kanun ve usullere
göre sonuçlandırılır.”
hükmü yer almaktadır.
Anılan hükümler uyarınca, bu nitelikteki işlerin ilgili oldukları mevzuatta,
yeniden ihale yapılmaksızın işin tamamlattırılmasına yönelik düzenlemelerin
bulunması halinde idarelerce bu düzenlemelere göre işlem yapılabilecektir.
Yukarıda belirtilen uygulamanın yapılması halinde, bu işlere ilişkin
danışmanlık hizmet alımı işlerinde de, ilgili mevzuatta yeniden ihale
yapılmaksızın işin tamamlattırılmasına yönelik düzenlemelerin bulunması
durumunda idarelerce bu hükümlere göre işlem yapılması mümkündür.
X- Sözleşmenin Devrine İlişkin Açıklamalar
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 16 ncı maddesinde sözleşmenin
devrine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre:
1. Sözleşmenin devrine ilişkin işlemlerde;
a) Sözleşmenin devrini gerektiren zorunlu bir halin bulunması,
b) İhale yetkilisinin yazılı izninin bulunması,
c) Devir alacaklarda ilk ihaledeki şartların bulunması,
zorunludur.
2. İsim ve statü değişikliği gereği yapılan devirler, sözleşmenin devri
olarak kabul edilmez. İsim veya statü değişikliğinden;
a) Ticarî işletmenin adı veya unvanındaki değişiklik,
b) İşletmenin nev’inde meydana gelen değişiklik,
anlaşılır.
3. Sözleşmenin devredildiği tarihi takip eden üç yıl içinde, aynı yüklenici
tarafından başka bir sözleşme devredilemez veya devir alınamaz. Devir
tarihi, devir sözleşmesinin noterce onaylandığı tarihtir.
4. a) İhale yetkilisinin izni olmadan sözleşmenin devredilmesi veya
devir alınması,
b) Sözleşmenin devredildiği tarihi takip eden üç yıl içinde başka bir
sözleşmenin
devredilmesi veya devir alınması,
hallerinde sözleşme feshedilir ve devreden ve devir alanlar hakkında
4735 sayılı Kanunun 20, 22 ve 26 ıncı maddeleri uygulanır.
5. Sözleşmenin 4735 sayılı Kanuna aykırı şekilde devredilmesi veya devir
alınması halinde tespit tarihi itibariyle sözleşme feshedilmiş sayılır.
Bu tarihleri izleyen yedi gün içinde idare tarafından fesih kararı alınır.
Bu karar, karar tarihini izleyen beş gün içinde yükleniciye bildirilir.
4735 sayılı Kanunun 20 nci maddesi uyarınca, ayrıca protesto çekmeye
gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar gelir kaydedilir
ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir.
6. 4735 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde, kesin teminat ve varsa ek
kesin teminatların alındığı tarihten gelir kaydedileceği tarihe kadar
Devlet İstatistik Enstitüsünce yayımlanan aylık toptan eşya fiyat endeksine
göre güncelleneceği, güncellenen tutar ile kesin teminat ve varsa ek
kesin teminatların tutarı arasındaki farkın yükleniciden tahsil edileceği,
hakedişlerden kesinti yapılmak suretiyle teminat alınan hallerde, alıkonulan
tutarın gelir kaydedileceği ve sözleşmenin feshedildiği tarihten sonra
yapılmayan iş miktarına isabet eden teminat tutarının da aynı şekilde
güncellenerek yükleniciden tahsil edileceği belirtilmiştir.
7. İzinsiz devretme veya devir alma ile üç yıllık süre içinde başka
bir sözleşmenin devredilmesi veya devir alınması hallerinde ayrıca bu
gerçek veya tüzel kişiler hakkında 4735 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi
uyarınca haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir.
8. Kamu İhale Kurumunun görevlerini etkin ve sağlıklı bir şekilde yerine
getirebilmesi ve sözleşme devir hallerinin tespit edilerek, idarelere
bu konuda gerektiğinde bilgi verilebilmesi amacıyla, idarelerce Ek:
5’teki formun doldurularak bir örneğinin ivedilikle Kamu İhale Kurumuna
gönderilmesi gerekmektedir.
9. 4735 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 01.01.2003 tarihinden önce
devralınmış veya devredilmiş bir sözleşme, bu Kanuna göre devralınmış
veya devredilmiş bir sözleşme sayılmayacak; 01.01.2003 tarihinde yürürlükte
olan sözleşme, bu tarihten sonra devralınması veya devredilmesi Kanunun
16 ncı maddesi kapsamında değerlendirilmeyecektir.
XI- 01.01.2003 Tarihi İtibarıyla Yürürlüğü Devam Eden Sözleşmeler
01.01.2003’ten önce yürürlükteki mevzuata uygun olarak yapılmış sözleşmeler;
sözleşmede öngörülen süre sonuna kadar uygulanacak ve bu sözleşmelerde,
hukuki bir zorunluluk olmadıkça süre uzatımına ilişkin hükümler uygulanmayacak
ve hiç bir şekilde süre uzatımına gidilemeyecektir.
XII- Asgari Ücret Üzerinden Personel Çalıştırılan Hizmet Alımlarında
Fiyat Farkı
Hizmet alımlarında uygulanmak üzere 24.12.2002 tarihli ve 5037 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhalesi
Yapılacak Olan Hizmet Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında Uygulanacak
Esaslar belirlenmiş ve 01.01.2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
7.5.2004 tarih ve 25455 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 28.4.2004 tarih
ve 2004/7221 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile anılan Fiyat Farkı Kararnamesinin
8 inci maddesi;
“İhale konusu hizmetin gerçekleştirilebilmesi için çalıştırılacak 506
sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa tabi personelin, sayı ve günlük çalışma
saatinin belirtilmesi kaydıyla;
a) Asgari ücret tespit komisyonunca ihale (son teklif verme) tarihinde
16 yaşını doldurmuş işçiler için belirlenmiş asgari ücretin değiştirilmesi
halinde eski ve yeni asgari ücret arasındaki fark,
b) İhale (son teklif verme) tarihi itibarıyla işveren tarafından karşılanacak
olan sosyal sigorta primi ve işsizlik sigortası primine ilişkin toplam
tutarda; asgari ücret değişikliği veya sigorta primi alt sınır değişikliği
ile prim oranlan değişikliği gibi sebeplerle meydana gelecek fark,
c) 506 sayılı Kanunun 77 nci maddesinin ikinci fıkrası çerçevesinde
sözleşmede öngörülen ücret ekleri nedeniyle, işveren tarafından karşılanmakta
olan sosyal sigorta primi ve işsizlik sigorta primine ilişkin toplam
tutarda meydana gelecek fark,
toplamı (a), (b) ve (c) bentleri toplamı), 506 sayılı Kanun gereğince
işveren nâm ve hesabına Hazinece yapılacak olan ödemeler de dikkate
alınmak suretiyle bu Esasların 7 nci maddesi uygulanmaksızın ödenir
veya kesilir.”
Şeklinde değiştirilmiştir.
Bu hükme göre ihale tarihi itibarıyla geçerli olan brüt asgari ücret
ve diğer işçilik (sözleşmeden kaynaklanan) giderleri üzerinden hesaplanan
ve ilgili mevzuatına göre yüklenici tarafından karşılanması gerekecek
(Hazinece yapılan ödemeler düşülerek bulunan) işçilik maliyetlerindeki
değişiklik dikkate alınarak eski ve yeni işçilik maliyetleri arasındaki
farkın 1.1.2004 tarihinden itibaren, fiyat farkı olarak ödenmesi ya
da kesilmesi gerekmektedir.
2004 yılına ilişkin süreklilik arz eden hizmet alımı ihaleleri için
31.12.2003 tarihine kadar yapılan ihalelerde işçilik maliyeti hesaplanırken;
brüt asgari ücret üzerine, işveren sigorta primi ve işsizlik sigorta
primi işveren payı ile alt sınır-asgari ücret farkının işçi ve işveren
paylarının toplamı eklenerek hesaplama yapılmış ve bu işçilik maliyetine
idari şartname ve sözleşme gereği çalışanlara nakdi olarak ödenmesi
öngörülen yemek ve yol bedelinin eklenmesi suretiyle toplam işçilik
maliyeti bulunarak teklifler verilmiş ve ihale komisyonları da bu çerçevede
teklifleri değerlendirmiştir.
Ancak, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun “Prime esas ücretler”
başlıklı 77 nci maddesinin ikinci fıkrası, 29.7.2003 tarihli ve 4958
sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca 1.1.2004 tarihinden geçerli olmak
üzere “Şu kadar ki, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, yolluklar, kıdem,
ihbar ve kasa tazminatları, ayni yardımlar ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığınca miktarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk
ve aile zamları, sigorta primlerinin hesabına esas tutulacak kazançların
aylık tutarının tespitinde nazara alınmaz. Bunların dışında her ne ad
altında ödeme yapılırsa yapılsın tüm ödemeler prime tabi tutulur” şeklinde
değiştirilmiştir. Bu hükme dayanılarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca
çıkarılan ve 29.1.2004 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğde, 1.1.2004
tarihinden geçerli olmak üzere nakdi olarak ödenen yemek bedellerinin
Tebliğde belirtilen miktarı aşan kısmının sigorta primlerinin hesabında
dikkate alınacağı belirtilmiş ve nakdi olarak ödenecek yemek (istisna
hariç) ve yol bedeli üzerinden sigorta primi kesilmesi ve bu ödemeler
prime tabi ücret haline geldiği için de sigorta primine esas ücret toplamına
dahil edilerek alt sınır farkı hesabında dikkate alınması öngörülmüştür.
Öte yandan, 22.1.2004 tarihli ve 5073 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi
ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa eklenen geçici 90 ıncı madde
ile de 1.1.2004 ile 30.6.2004 tarihleri arasında sigortalının günlük
kazancının, Kanunun 78 inci maddesine göre belirlenen günlük kazanç
alt sınırının altında olması halinde bu kazanç ile alt sınır arasındaki
farka ait işverence ödenmesi gereken sigorta primlerinin, işsizlik sigortası
priminin ve sosyal güvenlik destek priminin sigortalı ve işveren hisselerinin
tümünün Hazinece karşılanacağı belirtilmiştir.
Bu çerçevede iş mevzuatında yapılan yasal düzenlemelerin yürürlükteki
sözleşmelere olan etkisini ortadan kaldırmak ve yüklenicilere asgari
ücret ile sözleşmeden kaynaklanan işçilik maliyetlerindeki değişiklikleri
tam olarak yansıtabilmek için 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhalesi
Yapılacak Olan Hizmet Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında Uygulanacak
Esasların 8 inci maddesinde gerekli değişiklikler yapılarak, ihale tarihi
itibarıyla geçerli olan brüt asgari ücret ve diğer işçilik giderleri
üzerinden hesaplanan ve ilgili mevzuatına göre yüklenici tarafından
karşılanması gerekecek (Hazinece yapılan ödemeler düşülerek bulunan)
işçilik maliyetlerindeki değişiklik dikkate alınarak eski ve yeni işçilik
maliyetleri arasındaki farkın ödenmesi ya da kesilmesi öngörülmüştür.
Anılan Fiyat Farkı Kararnamesinde yapılan bu değişiklikler uyarınca
1.1.2004 tarihinden sonra gerçekleştirilen hizmet alımlarına ilişkin
fiyat farkı hesaplamalarında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
1- İhale tarihi itibarıyla geçerli brüt asgari ücret ile işin gerçekleştirildiği
tarihte geçerli brüt asgari ücret dikkate alınarak hesaplama yapılacaktır.
2- İhale tarihi itibarıyla geçerli sigorta primi alt sınırı ile sigorta
primine esas ücret arasındaki farka ait işçi ve işveren paylarının toplam
tutarı ile işin gerçekleştirildiği tarih itibarıyla geçerli sigorta
primi alt sınırı ile sigorta primine esas ücret arasındaki farka ait
işçi ve işveren paylarının toplam tutarı dikkate alınacaktır. Böylece
işçi ve işveren payının toplam tutarı artmış ise bu artış miktarının
fiyat farkı olarak ödenmesi, azalmışsa bu eksiliş miktarının fiyat farkı
olarak kesilmesi sağlanmış olacaktır.
3- İdari şartname ve sözleşme gereği personele nakdi olarak ödenmesi
öngörülen yemek ve yol bedelleri için, bu bedellerin personele nakdi
olarak ödenmesi ve bu ödemelerin sigorta prim bordrosunda gözükmesi
şartıyla, sigorta priminden istisna edilen yemek bedeli de düşüldükten
sonra kalan tutar üzerinden işveren sigorta priminin hesaplanması gerekecektir.
Yemek bedeli istisnası günlük asgari ücretin % 6’sı üzerinden ve çalışılan
gün sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.
4- İdari şartname ve sözleşme gereği personele nakdi olarak ödenecek
yemek (istisna tutarı hariç) ve yol bedellerinin brüt asgari ücrete
eklenmesi sonucunda bulanan sigorta primine tabi ücretler toplamı, sigorta
primi alt sınırının üzerinde ise alt sınır farkından dolayı yüklenicinin
karşılaması gereken herhangi bir fark bulunmamaktadır.
5- 31.12.2003 tarihine kadar yapılan ihalelerde:
a) 30.6.2004 tarihine kadar gerçekleştirilen işler için sigorta primi
alt sınırı ile sigorta primine esas ücret arasındaki farka ilişkin işçi
ve işveren paylarına ait tutarın tamamı Hazinece karşılanacağından söz
konusu dönemde; ihale tarihi itibarıyla geçerli sigorta primi alt sınırı
ile sigorta primine esas ücret arasındaki farka ilişkin işçi ve işveren
paylarının toplam tutarı, fiyat farkı hesabından düşülecektir.
b) 1.7.2004 tarihinden sonra gerçekleştirilen işler için Hazinece karşılama
söz konusu olmayacağından; ihale tarihi itibarıyla geçerli sigorta primi
alt sınırı ile sigorta primine esas ücret arasındaki farka ait işçi
ve işveren payları, işin gerçekleştirildiği tarihteki sigorta primi
alt sınırı ile sigorta primine esas ücret arasındaki farka ait işçi
ve işveren payları ile karşılaştırılacak ve fazla ise fiyat farkı verilecek,
düşük ise kesinti yapılacaktır.
6- 5073 sayılı Kanun 28.1.2004 tarihinde yürürlüğe girdiği için, ihale
(son teklif verme) tarihi 1.1.2004 ile 27.1.2004 arasında olan ihalelerde
31.12.2003 tarihine kadar yapılan ihalelerde olduğu gibi anılan Kanunla
getirilen Hazine yardımı dikkate alınmadan tekliflerin verildiği kabul
edilecektir. Ancak aşırı düşük teklif sorgulamasına verilen cevapta
Hazine yardımı dikkate alınarak teklif verilmiş ve ihale komisyonu da
Hazine yardımını dikkate alarak değerlendirme yapmışsa Hazine yardımı
dikkate alınarak teklif verildiği kabul edilecektir.
Yine 29.1.2004 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı Tebliğinde, nakdi olarak ödenecek yemek bedeli istisna
tutarı bu tarihte yürürlüğe girdiği için, ihale (son teklif verme) tarihi
1.1.2004 ile 28.1.2004 arasında olan ihalelerde yemek bedeli istisnası
olmadan tekliflerin verildiği göz önünde bulundurulacaktır.
7- İdarece yapılan aşırı düşük teklif sorgulamasına yüklenici tarafından
verilen cevapta yer alan işçilik maliyeti hesabındaki iş kazaları ve
meslek hastalıkları sigorta prim oranı ile sözleşmenin imzalanıp işin
gerçekleştirilmesi aşamasında ilgili sigorta müdürlüğünce belirlenen
iş kazaları ve meslek hastalıkları sigorta prim oranı arasında bir fark
oluşursa bu farka ait sigorta prim bedeli de fiyat farkı olarak ödenecek
ya da kesilecektir.
8- Fiyat Farkı Esaslarının 8 inci maddesinde yapılan ve 1.1.2004 tarihinden
geçerli olması öngörülen değişiklikler, idari şartname ve sözleşmelerinde
fiyat farkı verileceği belirtilen işler için söz konusu olabilecektir.
9- Söz konusu Esaslarda 7.5.2004 tarihinde yapılan değişiklik, anılan
tarihte yürürlüğe girdiğinden ihale (son teklif verme) tarihi bu tarihten
önce olan ihalelerde tekliflerin yürürlükteki mevzuat hükümleri uyarınca
verildiği dikkate alınarak değerlendirme yapılması gerekmektedir.
10- Fiyat Farkı Esaslarının 9 uncu maddesine eklenen (ı) bendine göre
7.5.2004 tarihinden sonra yapılan ihalelerin idari şartname ve sözleşmelerine
bu Esasların sadece 8 inci maddesinin uygulanacağına dair hüküm konulabilecektir.
Ancak temizlik ve güvenlik gibi personel çalıştırılması öngörülen hizmet
alımlarında, ihale aşamasında geçerli olan tekliflerin sözleşmenin uygulanması
sırasında aşırı düşük teklif haline gelmesinin önlenebilmesi için söz
konusu ihalelerin idari şartname ve sözleşmelerinde Esasların 8 inci
maddesine göre fiyat farkı verileceğinin belirtilmesi gerekmektedir.
TABLO-I
31.12.2003 Tarihine Kadar Yapılan
İhalelerde Teklife Esas İşçilik Maliyeti (Aylık)
(Yemek ve Yol Bedeli Öngörülmeyen İşler)
1 Brüt Asgari Ücret 306.000.000
2 İşveren Payı (% 21.5) 65.790.000
3 Prim Alt Sınırı 458.015.820
4 Alt Sınır Farkı (3-1) 152.015.820
5 İşveren Payı (4x % 36.5) 55.485.774
6 TOPLAM (1+2+5) 427.275.774
7 Yemek (Sözleşme Gereği) ________
8 Yol (Sözleşme Gereği) ________
9 TOPLAM (6+7+8) 427.275.774
Yukarıda Belirtilen İhaleye Ait Sözleşmenin 1.1.2004 Yukarıda Belirtilen
İhaleye Ait Sözleşmenin 1.7.2004 Tarihinden 30.6.2004 Tarihine Kadar
Uygulama Şekli Tarihinden 31.12.2004 Tarihine Kadar Uygulama Şekli
1 Brüt Asgari Ücret 423.000.000
2 İşveren Payı (% 21.5) 90.945.000
3 Prim Alt Sınırı 549.630.000
4 Alt Sınır Farkı (3-1) 126.630.000
5 İşveren Payı (4x % 36.5) Hazinece karşılanıyor
6 TOPLAM (1+2) 513.945.000
7 Yemek (Sözleşme Gereği) ________
8 Yol (Sözleşme Gereği) ________
9 TOPLAM (6+7+8) 513.945.000
FİYAT FARKI
513.945.000 – 427.275.774 = 86.669.226 TL 1 Brüt Asgari Ücret 423.000.000
2 İşveren Payı (% 21.5) 90.945.000
3 Prim Alt Sınırı 549.630.000
4 Alt Sınır Farkı (3-1) 126.630.000
5 İşveren Payı (4x % 36.5) 46.219.950
6 TOPLAM (1+2+5) 560.164.950
7 Yemek (Sözleşme Gereği) ________
8 Yol (Sözleşme Gereği) ________
9 TOPLAM (6+7+8) 560.164.950
FİYAT FARKI
560.164.950 – 427.275.774 = 132.889.176 TL
TABLO-II
31.12.2003 Tarihine Kadar Yapılan
İhalelerde Teklife Esas İşçi Maliyeti (Aylık)
(Yemek ve Yol Bedeli Öngörülen İşler)
1 Brüt Asgari Ücret 306.000.000
2 İşveren Payı (% 21.5) 65.790.000
3 Prim Alt Sınırı 458.015.820
4 Alt Sınır Farkı (3-1) 152.015.820
5 İşveren Payı (4x % 36.5) 55.485.774
6 TOPLAM (1+2+5) 427.275.774
7 Yemek (Sözleşme Gereği) 71.996.000
8 Yol (Sözleşme Gereği) 50.000.000
9 TOPLAM (6+7+8) 549.271.774
Yukarıda Belirtilen İhaleye Ait Sözleşmenin 1.1.2004 Yukarıda Belirtilen
İhaleye Ait Sözleşmenin 1.7.2004 Tarihinden 30.6.2004 Tarihine Kadar
Uygulama Şekli Tarihinden 31.12.2004 Tarihine Kadar Uygulama Şekli
1 Brüt Asgari Ücret 423.000.000
2 Yemek Bedeli (21.996.000 TL istisna hariç) 50.000.000
3 Yol Bedeli 50.000.000
4 Prime Tabi Ücret Toplamı 523.000.000
5 İşveren Payı (4 x % 21.5) 112.445.000
6 Prim Alt Sınırı 549.630.000
7 Alt Sınır Farkı (6-4) 26.630.000
8 İşveren Payı (7x % 36.5) Hazinece Karşılanıyor
9 TOPLAM (1+5+8) 535.445.000
10 Yemek (Sözleşme Gereği) 71.996.000
11 Yol (Sözleşme Gereği) 50.000.000
12 TOPLAM (9+10+11) 657.441.000
FİYAT FARKI
657.441.000 – 549.271.774 = 108.169.226 TL 1 Brüt Asgari Ücret 423.000.000
2 Yemek Bedeli (21.996.000 TL istisna hariç) 50.000.000
3 Yol Bedeli 50.000.000
4 Prime Tabi Ücret Toplamı 523.000.000
5 İşveren Payı (4x % 21.5) 112.445.000
6 Prim Alt Sınırı 549.630.000
7 Alt Sınır Farkı (6-4) 26.630.000
8 İşveren Payı (7x % 36.5)
9.719.950
9 TOPLAM (1+5+8) 545.164.950
10 Yemek (Sözleşme Gereği) 71.996.000
11 Yol (Sözleşme Gereği) 50.000.000
12 TOPLAM (9+10+11) 667.160.950
FİYAT FARKI
667.160.950 – 549.271.774 = 117.889.176 TL
TABLO-III
2004 Yılında Yapılan İhaleler
(Yemek ve Yol Bedeli Öngörülmeyen İşler)
Teklife Esas İşçilik Maliyeti (1. 6 Ay)
1 Brüt Asgari Ücret 423.000.000
2 Prime Tabi Ücret Toplamı 423.000.000
3 İşveren Payı (1x % 21.5) 90.945.000
4 Prim Alt Sınırı 549.630.000
5 Alt Sınır Farkı (4-2) 126.630.000
6 İşveren Payı (5x % 36.5) Hazinece Karşılanıyor
7 TOPLAM (1+3+6) 513.945.000
Teklife Esas İşçilik Maliyeti (2. 6 Ay)
1 Brüt Asgari Ücret 423.000.000
2 Prime Tabi Ücret Toplamı 423.000.000
3 İşveren Payı (1x % 21.5) 90.945.000
4 Prim Alt Sınırı 549.630.000
5 Alt Sınır Farkı (4-2) 126.630.000
6 İşveren Payı (5x % 36.5) 46.219.950
7 TOPLAM (1+3+6) 560.164.950
2004 Yılında Yapılan İhaleler
(Yemek ve Yol Bedeli Öngörülen İşler)
Teklife Esas İşçilik Maliyeti (1. 6 Ay)
1 Brüt Asgari Ücret 423.000.000
2 Yemek Bedeli ….. (21.996.000 TL istisna hariç) 50.000.000
3 Yol Bedeli 50.000.000
4 Prime Tabi Ücret Toplamı 523.000.000
5 İşveren Payı (4 x % 21.5) 112.445.000
6 Prim Alt Sınırı 549.630.000
7 Alt Sınır Farkı (6-4) 26.630.000
8 İşveren Payı (7x % 36.5) Hazinece Karşılanıyor
9 TOPLAM (1+5+8) 535.445.000
10 Yemek (Sözleşme Gereği) 71.996.000
11 Yol (Sözleşme Gereği) 50.000.000
12 TOPLAM (9+10+11) 657.441.000
Teklife Esas İşçilik Maliyeti (2. 6 Ay)
1 Brüt Asgari Ücret 423.000.000
2 Yemek Bedeli (21.996.000 TL istisna hariç) 50.000.000
3 Yol Bedeli 50.000.000
4 Prime Tabi Ücret Toplamı 523.000.000
5 İşveren Payı (4 x % 21.5) 112.445.000
6 Prim Alt Sınırı 549.630.000
7 Alt Sınır Farkı (6-4) 26.630.000
8 İşveren Payı (7x % 36.5) 9.719.950
9 TOPLAM (1+5+8) 545.164.950
10 Yemek (Sözleşme Gereği) 71.996.000
11 Yol (Sözleşme Gereği) 50.000.000
12 TOPLAM (9+10+11) 667.160.950
(Ek: 18/12/2004 – 25674 R.G. / 1 md.)
XIII. 2002/5038 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4734 Sayılı Kamu İhale
Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı
Hesabında Uygulanacak Esaslara İlişkin Hususlar
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunundaki petrol ürünlerinin fiyatlandırılmasına
ilişkin getirilen değişiklikler nedeniyle; Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun
8 inci maddesine dayanılarak çıkarılan "4734 Sayılı Kamu İhale
Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı
Hesabında Uygulanacak Esaslar" ile ilgili olarak aşağıdaki hususların
duyurulması gerekmiştir.
"4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 8 inci maddesinde;
"Sözleşme türlerine göre fiyat farkı verilebilmesine ilişkin esas
ve usulleri tespite Kamu İhale Kurumunun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu
yetkilidir." hükmüne yer verilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi idarelerin, 4735 sayılı Kamu
İhale Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine göre sözleşmeye bağladıkları mal
alımlarına ilişkin fiyat farkı hesabında uygulanacak esas ve usulleri
düzenleyen 2002/5038 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, 31.12.2002 tarih
ve 24980/3 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
2002/5038 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4734 sayılı Kamu İhale
Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı
Hesabında Uygulanacak Esasların "Kapsam" başlıklı 2 nci maddesinde;
Kamu İhale Kanununa tabi idarelerin, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanununa göre sözleşmeye bağladıkları petrol ürünlerinin fiyat farkı
hesabının, bu Esaslara göre yürütüleceği hüküm altına alınmıştır.
Fiyat farkı hesabında uygulanacak Esaslar, 98/10745 sayılı "Ham
Petrol ve Petrol Ürünlerinin Alım, Satım, Fiyatlandırma Esasları Hakkında
Karar" ile "Ham Petrol ve Petrol Ürünlerinin Alım, Satım,
Fiyatlandırma Esasları Hakkında Karar’ın Uygulanmasına Dair Tebliğ"
esas alınarak hazırlanmıştır.
Anılan Esasların 5 inci maddesinde;
Perakende azami satış fiyatı: Akaryakıt dağıtım şirketlerince, Enerji
ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Valiliklere bildirilen petrol ürünlerinin
KDV hariç mahalli perakende tavan (azami) satış fiyatı;
Fiyat farkı katsayısı: İhale tarihinde ihalesi yapılan petrol ürününün
en düşük mahalli perakende azami satış fiyatı ile sözleşme fiyatı arasındaki
farkın, en düşük mahalli perakende satış fiyatına oranını gösteren katsayı;
Fiyat farkı: Birim fiyat sözleşmelerde, teslim programına uygun olarak
idareye teslim edilen mal kalemleri için; götürü bedel sözleşmelerde
ise, teslim programına uygun olarak toplam teslim yüzdelerine göre teslim
edilen mal miktarları için bu Esaslara göre ödenecek veya kesilecek
bedel,
olarak tanımlanmıştır.
Fiyat farkına ilişkin Esasların uygulanmasında dağıtım şirketleri
tarafından tavan fiyata göre tespit edilen ve aynı gün Petrol İşleri
Genel Müdürlüğü ile Valiliklere bildirilen petrol ürünlerinin mahalli
perakende azami satış fiyatları esas alınmaktadır.
Petrole ilişkin piyasaların sağlıklı ve düzenli işlemesinin sağlanmasına
ve geliştirilmesine yönelik gözetim ve denetim işlemlerini düzenleyen
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu, 20.12.2003 tarih ve 25322 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve Kanunun uygulamasına
ilişkin olarak da Petrol Piyasası Tarifeler Yönetmeliği yayımlanmıştır.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve Petrol Piyasası Tarifeler Yönetmeliği
ile;
• Kanunun 10 uncu maddesinde, petrol ürünlerinin fiyat oluşumu düzenlemekte,
• Süre uzatımına ilişkin yetki tanınması dışında, mevcut düzenlemelerin
01.01.2005 tarihinde yürürlükten kalkacağının ve bu tarihten sonra akaryakıt
fiyatlarının piyasa koşullarında oluşacağı,
• Anılan tarihten sonra; rafinaj, dağıtım, ihrakiye teslim ve bayi lisansı
sahiplerinin akaryakıt sunum fiyatlarını piyasada oluşturacağı,
• Rafinaj, dağıtım ve ihrakiye teslim lisansına sahip kişilerin tarifelerini
oluşturmada serbest olacakları ancak tarifeleri EPDK’ya bildirmeden
uygulayamayacakları ve bildirime tabi tarifeler grubunda yer alan fiyat
listelerinin EPDK internet sayfasında kamuoyuna duyurulacağı,
düzenlemeleri getirilmektedir.
Bu durumda; 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ile Kurumumuzca hazırlanan
"2002/5038 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4734 sayılı Kamu İhale
Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı
Hesabında Uygulanacak Esaslar"ın dayanağı olan 98/10745 sayılı
"Ham Petrol ve Petrol Ürünlerinin Alım, Satım, Fiyatlandırma Esasları
Hakkında Karar" ile "Ham Petrol ve Petrol Ürünlerinin Alım,
Satım, Fiyatlandırma Esasları Hakkında Karar’ın Uygulanmasına Dair Tebliğ"
dahil Petrol Piyasası Kanunu kapsamında yer alan petrol ürünlerinin
fiyatlandırılmasına ilişkin düzenlemeler 01.01.2005 tarihinde yürürlükten
kalkacaktır.
Mevcut durum itibariyle, idarelerin, tip idari şartnamelerin "Fiyat
farkı ödenmesi ve hesaplanma şartları" başlığını taşıyan maddesinde
yükleniciye fiyat farkı verilip verilmeyeceği ile sözleşmenin yürütülmesi
sırasında fiyat farkı verilmesini öngörüyorlar ise madde metnine yürürlükteki
fiyat farkı kararnamesi hükümlerine göre uygulama yapılacağı hususunu
belirtmeleri ve ayrıca kararnamenin ilgili madde veya maddelerini de
bu bölüme yazmaları gerekmektedir.
Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin ekinde yer alan Tip sözleşme
tasarısının "Fiyat Farkı" başlığını taşıyan 15 inci maddesinde;
"15.1. Yüklenici, varsa süre uzatımı da dahil olmak üzere sözleşme
süresince, sözleşmenin tamamen ifasına kadar vergi, resim, harç ve benzeri
mali yükümlülüklerde artışa gidilmesi veya yeni mali yükümlülüklerin
ihdası gibi nedenlerle fiyat farkı verilmesi talebinde bulunamaz.
15.2. Bu iş için fiyat farkı .......................................................................................
15.3. Sözleşmede yer alan fiyat farkına ilişkin esas ve usullerde
sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz."
hükümleri yer almaktadır.
Yine, 2002/5038 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4734 sayılı Kamu
İhale Kanununa Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat
Farkı Hesabında Uygulanacak Esasların "Uygulama esasları"
başlıklı 6 ncı maddesinin (f) bendinde;
"f) Mahalli perakende azami satış fiyatı veya ücret tarifeleri
düzenlenmeyen mallar için şartname ve sözleşmelere fiyat farkı ödeneceğine
dair hüküm konulamaz.
Fiyat farkı hesaplanan malların fiyatlarının serbest bırakılması veya
fiyat artış oranlarının sözleşmeyi devam ettirmeyi imkansız hale getirmesi
halinde; sözleşmelerde, fiyat farkı verilmesine ilişkin düzenlemelerin
geçersiz olacağı yönünde hükme yer verilmesi zorunludur.
İdareler, idari şartname ve sözleşmelerde; sözleşme bedelinin belli
bir oranına kadar fiyat farkı ödemesi yapılabilmesine ilişkin sınırlamalara
yer verebilirler."
düzenlemesi yer almaktadır.
Bu çerçevede; 01.01.2005 tarihinden itibaren 5015 sayılı Petrol Piyasası
Kanunu kapsamında yer alan petrol ürünleri fiyatlarının serbest bırakılacak
olması nedeniyle, bu tarihten sonraki alımlarda anılan ürünler için
fiyat farkı ödenmesi mümkün olamayacağından, idarelerin; gerek 2005
yılında alınacak olmakla birlikte 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin
(b) bendinde yer alan "Ancak ertesi mali yılda gerçekleştirilecek
süreklilik arz eden mal ve hizmet alımları için bir önceki mali yıl
sona ermeden ihaleye çıkılabilir." hükmü çerçevesinde 2004 yılı
sonuna kadar yapacakları gerekse ilanı 2004 yılında yapılmakla birlikte
2005 yılında yapacakları petrol ürünleri alımına ilişkin ihalelerinde,
2002/5038 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa
Göre İhalesi Yapılacak Olan Mal Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında
Uygulanacak Esasların "Uygulama esasları" başlıklı 6 ncı maddesinin
(f) bendi hükmünü şartname ve sözleşme tasarılarını hazırlarken gözönünde
bulundurmaları gerekmektedir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İHALE KONTROL SİSTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR (Değişik: 02/01/2005 –
25688 R.G. / 2 md.)
4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin (a) bendine göre, bu Kanunda
belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda
Kamu İhale Kurumu görevli ve yetkilidir. Ayrıca, yapılan ihaleler ve
sözleşmelerle ilgili Kurum tarafından belirlenen şekilde bilgi toplamak,
adet, tutar ve diğer konular itibariyle istatistikler oluşturmak, yayımlamak
ve ihale ilanları ile ilgili esas ve usulleri düzenlemek, basılı veya
elektronik ortamda Kamu İhale Bültenini yayımlamak Kurumun görevleri
arasında sayılmıştır.
Bu nedenle, 4734 sayılı Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin
doğru olarak uygulanmasını bilgi teknolojileri desteğiyle sağlamak,
kolaylaştırmak, hızlandırmak, kamu kaynaklarıyla karşılanan mal ve hizmet
alımlarıyla yapım işlerine ilişkin olarak bilgi toplamak, adet, tutar
veya diğer konular itibariyle istatistikler oluşturmak, sonuçlarını
raporlamak ve yayımlamak, teyit taleplerine ilişkin işlemleri hızlı
ve etkin bir şekilde yerine getirmek için İhale Kontrol Sistemi (İKS)
oluşturulmuştur. İhale Kontrol Sistemi ile kamu alımlarına yönelik olarak
değerlendirmelerin daha sağlıklı yapılabilmesi, düzenleme ve uygulamalara
yol gösterecek verilerin detaylı olarak elde edilmesi, kamuoyunun ve
diğer ilgililerin hızlı ve etkin olarak bilgilendirilmesi, idarenin
ihale işlemlerine ilişkin bilgi akışının hızlandırılması, uygulamada
yeknesaklığın sağlanması amaçlanmıştır. İhale Kontrol Sistemi üzerinden
idarelerin istisna kapsamına alınmış ihaleleri ile bu Kanunda belirtilen
esas ve usullere göre yapılan ihalelerin her biri için bir İhale Kayıt
Numarası (İKN) alınması, ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan
yasaklı olup olmadığının Kurumdan teyit ettirilmesi ve 4734 sayılı Kanunun
62 nci maddesinin (ı) bendi uyarınca bu Kanun kapsamındaki kamu kurum
ve kuruluşlarınca Kamu İhale Kuruluna yapılacak uygun görüş taleplerinin
Kurul tarafından değerlendirilmesine esas olacak bilgilere ulaşılması
ve değerlendirilmesi, ayrıca Kamu İhale Bülteni ile ilgili uygulamanın
gösterilmesi amacıyla aşağıdaki uygulamaların yapılması gerekli görülmüştür:
I- İhale Kayıt Numarası (İKN)
Kurum tarafından yürürlüğe konulan mal ve hizmet alımları ile yapım
işlerine yönelik uygulama yönetmeliklerinde yer alan “idarelerce ihale
onayının alınmasından sonra, ihale ilanı veya davetinden önce Kurumdan
İhale Kayıt Numarası alınır” hükmü uyarınca İhale Kayıt Numarası alınması
zorunludur.
İstisna kapsamında yapılan ihaleler için de İhale Kayıt Numarası alınması
zorunludur.
Her bir ihale işlem dosyası için İhale Kayıt Formu doldurularak Kurumdan
alınan İhale Kayıt Numarası, ait olduğu ihale ile ilgili tüm işlemlerde
ve Kurumla internet üzerinden veya yazılı olarak yapılacak yazışmalarda
kullanılacaktır.
İhale Kayıt Numarası ihale onayı ile bağlantılı olup, ihale onayı değiştirildiğinde
ve/veya iptal edildiğinde idarece İhale Kayıt Numarası da iptal edilecektir.
Aynı işle ilgili olarak yeni bir ihale onayı alındığında ise, idarece
yeni bir İhale Kayıt Numarası alınacaktır.
II- Kamu İhale Bültenine İlişkin Genel Esaslar
4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin, 01.01.2004 tarihinden sonra
gerçekleştirecekleri ihalelerin ilanları, anılan Kanunun 53 üncü ve
Ek 1 inci maddeleri uyarınca Kamu İhale Kurumu tarafından çıkarılacak
olan Kamu İhale Bülteninde yayımlanacaktır. Bu nedenle, idarelerin anılan
tarihten sonra gerçekleştirecekleri ihalelerin ilanlarını Kamu İhale
Kurumunca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde hazırlamaları ve Kamu
İhale Bülteninde yayımlanmak üzere kanuni süreleri içerisinde Kamu İhale
Kurumuna göndermeleri gerekmektedir.
Kamu İhale Bülteninin hazırlanması ve yayımlanmasına ilişkin genel esaslar
aşağıda belirtilmiştir:
1- Bültende; ihalelere ilişkin olarak aşağıda tanımlanan ilanlar yayımlanacaktır.
İlanlar, Bültende yayımlanmak üzere idareler tarafından Kuruma gönderilecektir.
a) İhale İlanı: İdarelerin, uygulayacakları ihale usulü ve ihalenin
yaklaşık maliyetine göre Kanunun 13 üncü maddesinde belirlenen ilan
sürelerini dikkate alarak mal alımı, hizmet alımı, danışmanlık hizmet
alımı ve yapım işleri ihalelerine ilişkin verecekleri ilanlardır. (İlgili
uygulama yönetmelikleri ekindeki standart ihale ilan formları kullanılacaktır.)
b) İhale Düzeltme İlanı: İdareler tarafından yayımlattırılan ihale ilanlarında,
Kanunun 24 ve 25 inci maddelerine uygun olmayan hususlar bulunduğunun
tespit edilmesi durumunda Kanunun 26 ncı maddesi gereğince ilanın yayımlanmasını
takip eden on gün içinde hatalı hususlar için verilecek ilanlardır.
(EK: 6, 7, 8 ve 9 Standart Form-KİK/033.0/M, KİK/036.0/H, KİK/037.0/Y,
KİK/ 058.0./D)
c) İhale İptal İlanı: İdarelerce, gerekli görülen hallerde veya ihale
dokümanında yer alan belgelerde ihalenin yapılmasına engel teşkil edecek
ve düzeltilmesi mümkün olmayacak hususların tespit edildiği hallerde
Kanunun 16 ncı maddesi kapsamında ihale saatinden önce ihalenin iptaline
yönelik verilecek ilanlardır. (EK: 10, 11, 12 ve 13 Standart Form-KİK/034.0/M,
KİK/037.0/H, KİK/038.0/Y, KİK/059.0/D)
d) İhale Sonuç İlanı: İdarelerin, sözleşme bedeli Kanunun 47 nci maddesinde
belirtilen limitler kapsamında gerçekleştirdikleri mal alımı, hizmet
alımı, danışmanlık hizmet alımı ile yapım işleri ihalelerinin sonuçlarına
ilişkin olarak yine aynı madde ile belirlenen süreler içerisinde verecekleri
ilanlardır. (İlgili uygulama yönetmelikleri ekindeki standart ilan formları
kullanılacaktır.)
e) Diğer İlanlar: Kanun kapsamında olmayan idareler tarafından açılan
ihale ilanları ile Kanun kapsamındaki İdarelerce Kanunun istisna hükümleri
uyarınca gerçekleştirilen ihalelerin ilanları da Kuruma gönderilmesi
halinde Bültende yayımlanacaktır. Bu durumda, söz konusu ihale ilanlarının
İhale İlan Formu’na (Ek: 14) göre hazırlanması, bunlara ilişkin düzeltme,
iptal ve sonuç ilanı verilmesi halinde ise gerek bu kararın gerekse
ilgili uygulama yönetmeliklerinin eki standart formların kullanılması
gerekmektedir.
2- Kanunda belirtilen usul ve esaslara göre yapılan her ihale için ayrı
ilan düzenlenmesi esas olup birden fazla ihalenin bir ilan başlığı altında
birleştirilerek (ilanı ve bu ilanın Bültende) yayınlanması mümkün bulunmamaktadır.
3- İhale sürecinin ilk ve önemli bir adımını oluşturan ve 1 inci maddenin
(a) bendinde belirtilen ihale ilanlarının, idarelerce Kanun ve uygulama
yönetmelikleri hükümleri doğru uygulanarak hazırlanmasının sağlanması
esastır. Bu nedenle, idarelerin ilan metinlerini Kurumca hazırlanmış
olan Web tabanlı bilgisayar uygulaması (İlan hazırlama ve gönderme programı)
yardımı ile hazırlamaları ve Bültende yayımlanmak üzere internet üzerinden
Kuruma göndermeleri sağlanacaktır. Böylece, ilanlarda yapılan hataların
asgari seviyeye indirilmesi, ilanın hatalı olması nedeniyle ihale sürecinin
bozulması ve idarelerin ihale konusu işi zamanında karşılayamamalarının
önlenmesi amaçlanmaktadır.
Gerek ihale ilanlarının gerekse 1 inci maddenin (b), (c) ve (d) bentlerinde
belirtilen diğer ilanların idarelerce yukarıdaki paragrafta belirtildiği
şekilde ilan hazırlama ve gönderme programı kullanılarak hazırlanmasında,
ihale kayıt numarası alınma aşamasında doldurulan İhale Kayıt Formu’nda
yer verilen bilgilerin doğru ve eksiksiz olarak girilmesi büyük önem
taşımakta olup bu hususta İdarelerin gereken hassasiyeti göstermeleri
gerekmektedir.
4- İlan metinlerinin, ilan hazırlama ve gönderme programı kullanılarak
internet aracılığı ile gönderilmesi zorunludur. İnternet aracılığı ile
Kuruma gönderilen ilan metinleri bu kararda belirtildiği şekilde ön
incelemeye tabi tutulacak ve bu sürece ilişkin internet üzerinden idarelere
bilgi akışı sağlanacaktır. Söz konusu ön inceleme sonucunda yayımı uygun
görülen ilan metinlerinden bir çıktı alınarak, Kurumun Web sitesinde
yer alan Kamu İhale Bülteni İhale İlanı Sevk ve İşlem Formu (Ek:15)
ile birlikte ihale yetkilisince imzalanarak Kurumun yazışma adresine
gönderilecektir. Bu itibarla, Kuruma internet aracılığı ile gönderilen
ilanlar anılan form ekinde posta yoluyla da Kuruma gönderilmediği sürece
dikkate alınmayacak ve bültende yayımlanmayacaktır.
Kurum’a posta yoluyla gönderilen ilan metninin, internet aracılığı ile
gönderilmiş olan ilan metni ile aynı olması zorunludur. Yayım işleri
internet aracılığı ile daha önce gönderilmiş olan ilan metnine göre
yürütülecektir.
Ancak, olağanüstü durumlar nedeniyle internet erişiminin kesilmesi sonucunda
ilanların internet aracılığı ile gönderilememesi halinde, Kurumun ilan
hazırlama programı kullanılarak düzenlenen ilan metinlerinden bir çıktı
alınarak ve disketiyle birlikte Kamu İhale Bülteni İhale İlanı Sevk
ve İşlem Formu ekinde ihale yetkilisince imzalanarak Kurumun yazışma
adresine gönderilmesi durumunda yayımlanacaktır.
1 inci maddenin (e) bendi kapsamında yayımlanması istenilen ilanların
ise bilgisayar ortamında (word) hazırlanan ilan metni çıktısı ve disketiyle
birlikte Kamu İhale Bülteni İhale İlanı Sevk ve İşlem Formu ekinde posta
yolu ile gönderilmesi yeterli olacaktır.
5- Bültende yayımlanmak üzere Kuruma gönderilecek ilanların Kanunda
öngörülen sürelerde yayımlanmasını sağlanmak üzere postada olabilecek
gecikmeler ve Kurumda yapılacak hazırlık süresi dikkate alınarak yayımlanması
gerektiği tarihten en az beş iş günü öncesinde (yayım günü hariç) Kurum
kayıtlarına ulaşacak şekilde postaya verilmiş olması gerekmekte olup
kayıt tarihini izleyen beş iş günü içerisinde de ilanlar Bültende yayımlanmış
olacaktır.
6- Bülten; basılı ve Kurumun web sayfasından elektronik olarak yayımlanacaktır.
Basılı Bülten, haftada en fazla beş iş günü yayımlanacak ve abonelik
talep edenlerin adreslerine dağıtılacaktır. İdarelere yayımlanan ilan/ilanları
için bir adet bülten gönderilecektir. Basılı ve Elektronik Bültenin;
abonelik süresi, ücreti, ücretin ödeneceği banka hesap numarası ile
dağıtıma ilişkin hususları içeren düzenlemeler Kurum tarafından ilgililere
duyurulacaktır.
7- İdarelerin yapacakları ihalelere yönelik olarak 1 inci madde kapsamında
verecekleri ilanların Bültende yayımlanması karşılığı Kuruma ödeyecekleri
yayın ücretleri ve bu ücretlerin ödeneceği Kurumun Banka hesap numaraları
ile ödemeye ilişkin diğer hususlar, 26.12.2003 tarih ve 25328 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu hususlarda meydana gelebilecekler
değişiklikler Kurum tarafından ilgililere duyurulacaktır.
8- İdarelerin hazırlayacakları ilan metinleri üzerinde Kurum tarafından
şekil denetimi yapılacak olup içerik denetimi yapılmayacaktır. İlan
metinlerinin; ihale konusunun özelliğine ve uygulanacak ihale usulüne
göre, Kanunun ve uygulama yönetmeliklerinin ilgili kısımları dikkate
alınarak hazırlanmış olan İdari Şartnamede belirtilen hususlar dikkate
alınarak düzenlendiği kabul edilecek ve bu konuda yapılacak hatalardan
idareler sorumlu olacaktır.
9- Burada belirtilen genel hususlar ve İlan hazırlama ve gönderme programına
ilişkin detay bilgilere www.ihale.gov.tr adresinden ulaşılabilecektir.
III- İhale Üzerinde Kalan İsteklinin İhalelere Katılmaktan Yasaklı
Olup Olmadığının Teyit Ettirilmesi
4734 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin son fıkrasında, ihale kararlarının
ihale yetkilisince onaylanmadan önce idarelerin, ihale üzerinde kalan
isteklinin bu Kanunun 58 inci maddesine göre yasaklı olup olmadığını
teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorunda
oldukları belirtilmiştir. Buna göre teyit belgesi alınmaması halinde
ihale sürecinin tamamlanması mümkün olmayacaktır.
40 ıncı maddede, sadece 4734 sayılı Kanunun 58 inci maddesine göre ihale
üzerinde kalan isteklinin yasaklı olup olmadığının Kamu İhale Kurumundan
teyit ettirilmesinden söz edilmiş ise de, diğer kanunlar, 4734 sayılı
Kanunun diğer hükümleri ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu
hükümleri uyarınca ihalelere katılmaktan yasaklananlar ile 4734 sayılı
Kanunun 59 uncu maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca haklarında kamu davası
açılanlar hakkında da teyit işlemi gerçekleştirilecektir.
4964 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile değişik 4734 sayılı Kanunun 3
üncü maddesi uyarınca istisna kapsamında yapılan alımlarda da aynı şekilde
ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığı
Kamu İhale Kurumundan teyit ettirilecektir.
İdareler ayrıca ihale üzerinde kalan isteklinin Uygulama Yönetmeliklerinin
ekinde yer alan İhalelere Katılacak Olanlar Tarafından Tüzel Kişiliklerdeki
Ortaklık ve/veya Hisseleri İçin Verilecek Beyanname’de yer alan ortak
ve/veya ortaklıkların da ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığı
hususunu Kamu İhale Kurumuna teyit ettireceklerdir.
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesi uyarınca doğrudan temin yoluyla alım
yapılması halinde alım yapılacak kişi ya da firmanın ihalelere katılmaktan
yasaklı olup olmadığının teyit ettirilmesine gerek bulunmamaktadır.
Kamu İhale Kurumu sözü edilen hükümler çerçevesinde Resmi Gazete’de
yayımlanan ihalelere katılmaktan yasaklama kararlarını günlük olarak
takip etmekte ve kararlarda yer alan bilgilere göre sicil tutma görevini
yerine getirmektedir. Kurumun görevini daha etkin, hızlı ve sağlıklı
bir şekilde yerine getirebilmesi, ihale yapan idarelerin ise ihaleyi
zamanında ve usulüne uygun bir şekilde tamamlayabilmeleri amacıyla Kurum
tarafından tutulan ve Kurumun web sayfasında ilan edilen yasaklılar
listesinin ve yasaklamalarla ilgili açıklamaların takip edilmesi gerekmektedir.
4734 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin son fıkrası gereği teyit belgesi
sadece ihaleyi yapan idareler tarafından talep edilebilecektir. İhale
üzerinde kalan isteklinin ya da diğer gerçek veya tüzel kişilerin kendileri
hakkında yasaklı olup olmadıklarına ilişkin talepleri üzerine verilen
cevaplar, teyit belgesi niteliği taşımaz.
Kamu İhale Kurumunun 40 ıncı maddeye göre idarelerin yasaklamalarla
ilgili teyit taleplerine verdiği cevaplar, idarelerce verilen ve Resmi
Gazete’de yayımlananlar ile yargı mercilerince Kamu İhale Kurumuna bildirilen
ihalelere katılmaktan yasaklama kararlarının ve Cumhuriyet Savcılıklarınca
haklarında kamu davası açılanlara ilişkin gönderilen bilgilerin kapsam
ve içeriği ile sınırlıdır.
4964 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle değişik 4734 sayılı Kanunun 40
ıncı maddesinin 6 ncı fıkrasında ihale yetkilisinin karar tarihini izleyen
en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylayacağı veya gerekçesini
açıkça belirtmek suretiyle iptal edeceği hükme bağlanmıştır. Teyit taleplerinde
bu sürenin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
IV- Doğrudan Temin Kayıt Formu
Doğrudan temin yoluyla yapılan alımlar için “Doğrudan Temin Kayıt Formu”
temin tarihini takip eden ayın sonuna kadar usulüne uygun olarak ilgili
kısımlar doldurulduktan sonra Kamu İhale Kurumuna internet üzerinden
gönderilecektir.
V- İhale Sonuç Formu
4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesine göre yapılan ihaleler ve sözleşmelerle
ilgili Kurum tarafından belirlenen şekilde bilgi toplamak, adet, tutar
ve diğer konular itibariyle istatistikler oluşturmak ve yayımlamak görevi
Kuruma verilmiştir. Bu görevin etkin, hızlı ve sağlıklı bir şekilde
yerine getirilebilmesi amacıyla İhale Sonuç Formu oluşturulmuştur.
Anılan Kanun ve uygulama yönetmeliklerinde belirtilen sözleşmenin taraflarca
imzalanmasından sonra hazırlanacak İhale Sonuç Formu en geç otuz gün
içinde Kamu İhale Kurumuna internet üzerinden gönderilecektir.
İdareler, 4734 sayılı Kanunla istisna kapsamına alınmış ihalelere ilişkin
ihale sonuç formlarını da aynı usulde Kuruma ulaştıracaklardır.
Sözleşme düzenlenmeyen hallerde de İhale Sonuç Formunun ilgili kısımları
yapılan ihalenin özelliğine göre doldurulacaktır.
VI- İhale Kontrol Sisteminden Yararlanırken Dikkat Edilmesi Gereken
Hususlar
1. Kurumun temel görevlerinden olan kamu alımlarına ilişkin istatistiklerin
oluşturulması ve yapılacak ihalelerle ilgili bilgi ve kontrolün sağlanması
amacı ile ve 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (ı) bendi uyarınca
Kurula yapılan uygun görüş taleplerinin hızlı ve etkin bir şekilde sonuçlandırılması
için İhale Kayıt Formu, Doğrudan Temin Kayıt Formu ile İhale Sonuç Formu
internet üzerinden Kamu İhale Kurumuna gönderilecektir. İnternet yolu
ile gönderilen formlar ayrıca posta yolu ile gönderilmeyecektir.
2. Posta yoluyla Kurumumuza gönderilen formlar değerlendirmeye alınmayacaktır.
3. Formlar Kurumumuz web sayfasındaki açıklamalar dikkate alınarak doldurulacaktır.
Formların sorgu alanlarının ilgili bölümlerinin tam ve doğru olarak
doldurulması tamamen idarelerin sorumluluğunda olacaktır. Bilgiler girilirken
kısaltma yapılmayacak, açık olarak yazılacaktır. Hatalı ve eksik bilgi
girilmesi sonuçları etkileyeceğinden idarelerin tüm bilgileri tam ve
hatasız olarak girmesi önem taşımaktadır.
4. Teyit belgesi alınmasına ilişkin işlemlerde Kurumumuzun web sayfasındaki
açıklamalar dikkate alınarak gerçekleştirilecektir.Teyit Formu doldurulurken
dikkat edilmesi gereken en önemli husus ihale üzerinde kalan istekli
ile ilgili istenilen bilgilerin açık, doğru ve tam olarak aktarılmasıdır.
İhale üzerinde kalan istekli gerçek kişi ise adı soyadı, tüzel kişi
ise ticaret unvanı ticaret siciline tescil edildiği şekilde kısaltma
yapılmadan eksiksiz doldurulmalıdır. Yine aynı şekilde isteklinin durumuna
göre vergi kimlik/mükellefiyet numaraları, T.C. Kimlik numaraları, bağlı
oldukları esnaf/ticaret odaları ve sicil numaraları, işyeri adreslerinin
de eksiksiz ve doğru olarak doldurulması gerekmektedir. Formların doldurulmasındaki
ve bu bilgilerin eksik veya hatalı olarak girilmesi sonucu ortaya çıkabilecek
sorumluluk idareye ait olacaktır.
5. 4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesine göre Kurumun görevlerini yerine
getirirken formlar ve formlardaki bilgiler ile ilgili çıkan ihtilaflarda
Kurum kayıtları esas alınacaktır. İdarelerin formlardaki bilgilerin
eksik veya hatalı olduğunu tespit etmeleri veya işlemi iptal etmelerinin
gerekliliği halinde yine Kurumumuzun web sayfasındaki açıklamalar çerçevesinde
düzeltme ve iptaller yapılacaktır.
6. İhale Kontrol Sistemi ile ilgili işlemler Kurumumuzun web sayfasında
(www.ihale.gov.tr) yer alan açıklamalar takip edilerek hızlı ve etkin
bir biçimde gerçekleştirilecektir. Böylece işlemlerin internet üzerinden
yapılmasıyla hem ihale yapan idareler hem de Kurum açısından zaman,
işgücü ve kırtasiye masraflarından tasarruf ve kamu kaynaklarının bu
açıdan etkin ve verimli kullanılması sağlanmış olacaktır. Bu amaçla
İhale Kontrol Sistemi ile ilgili işlemlerin internet üzerinden gerçekleştirilmesi
öngörülmüştür.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DİĞER HUSUSLAR
I. İdarelerce, ihtiyaçlarının karşılanmasında hangi ihale usulünün
uygulanacağı, ihale dokümanında düzenledikleri hükümlerin mevzuata uygun
olup olmadığı, bazı belgelerin ne şekilde düzenleneceği, ihale komisyonunun
kimlerden oluşacağı gibi hususlarda da Kurumumuzdan görüş talep edilmektedir.
Yukarıdaki hususların uygulanmasına ilişkin yetki ve sorumluluk, Kanunun
amir hükümlerine ve ihale konusu işin gereklerine uygun biçimde tümüyle
idarenin takdirinde bulunduğundan, söz konusu hususlara ilişkin olarak
Kurumumuzdan görüş istenilmemesi, ihale mevzuatı çerçevesinde işlem
yapılması gerekmektedir.
II. Kuruma gönderilen yazıların, Resmi Yazışma Kurallarını Belirleyen
Esaslara uygun olmasına dikkat edilmelidir.
III. 4734 sayılı Kanunun 01.01.2003 tarihinde yürürlüğe girmesi ve kamu
alımlarına ilişkin köklü değişiklikler getirmesi karşısında, uygulamada
karşılaşılan sorunların bir an önce giderilmesi ve Kanunun uygulanabilirliğinin
sağlanması amacıyla 26.11.2002 tarih ve 2002/74 sayılı Kurul Kararıyla
alo-ihale hattı kurulmuştur. İdareler ve özel kişilerin telefon, internet
ortamında elektronik posta ve fax yoluyla görüş talep etmeleri sağlanmış,
bu görüşler büyük ölçüde yanıtlanırken bir yandan da Kanunun uygulamasında
karşılaşılan sorunlar hakkında Kurumuz bilgilenmiş ve ikincil mevzuat
çalışmaları sırasında bu birikimden faydalanılmıştır. Halen Kurumumuza
iletilen başvurular nedeniyle, uygulamada karşılaşılan sorunların giderilmesine
ilişkin düzenleyici karar almak suretiyle faaliyetlerimiz devam etmektedir.
Zamanla, Kuruma yürütülen eğitim çalışmalarının belli bir yoğunluğa
ulaşması ve ikincil mevzuatın internet üzerinden tüm ziyaretçilere açık
hale getirilmesiyle, 21.03.2003 tarih ve 2003 YK-85 sayılı Kurul Kararıyla
alo-ihale hattına telefonla yapılacak başvurular kaldırılmıştır.
Kuruma yapılan başvuruların yoğunluğu ve içeriği göz önünde bulundurulduğunda,
4734 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten bu yana geçen sürede,
uygulamada çıkan sorunlar hakkında yapılan şikayet ve itirazen şikayet
başvuruları üzerine alınan Kurul Kararlarının Resmi Gazetede yayınlanması
ve Kurumun iş yükünün artışı karşısında, Kuruma yapılan görüş istemli
başvuruların yeniden değerlendirilmesi zorunluluğu doğmuştur.
4734 sayılı Kanun uyarınca Kamu İhale Kurumunun, mevzuatın uygulanması
ile ilgili olarak istişari mahiyette görüş verme görevi bulunmamaktadır.
Kanunla Kuruma verilen uygulamayı yönlendirmek görevi genel düzenleyici
nitelikteki işlemlerle yerine getirilecektir. İhalelere karşı yapılacak
idari başvurular üzerine alınan Kurul Kararları da ayrıca Resmi Gazetede
yayımlanmaktadır. Nitekim bu durum Kanunun 53 üncü maddesinde, Kurul
ve Kurumun yetkilerini düzenleyici işlemler tesis ederek ve özel nitelikli
kararlar alarak kullanacağı hükmüyle açıklanmıştır.
İhalelerle ilgili olarak çıkan uyuşmazlıklarda karar veren Kurumumuzun,
uyuşmazlık çıkmadan önce sübjektif uygulamalara ilişkin görüşlerini
yine sübjektif işlem tesis ederek belirtmesi de hukuken mümkün bulunmamaktadır.
Bu hukuki durum karşısında idarelerce uygulamada karşılaşılan sorunların
kendi bünyelerinde çözümü esastır. Mevzuatımız gereği bütün eylem ve
işlemlerinde hukuka uygun davranmak zorunda olan ve işlemleri hukuka
uygunluk karinesinden faydalanan idarelerin, duraksamaya düştüğü konularda
kendi danışma birimlerinden görüş almaları ve ilgili mevzuat çerçevesinde
hukuka uygun buldukları işlem ve eylemleri gerçekleştirmeleri gerekmektedir.
Bu idari faaliyetlerle ilgili olarak yapılacak idari başvurular üzerine
Kamu İhale Kurumu idari denetim görev ve yetkisini yerine getirecektir.
Uygulamada çıkan sorunların genel düzenleyici işlemlerle giderilmesi
gereği ise, Kuruma iletilen sübjektif ihtilafların veya duraksamaların
belli konularda yoğunlaşması üzerine ortaya çıkmaktadır. Böylece Kurumun
ülke çapında geçerli genel düzenleyici işlem tesisi mümkün olabilmektedir.
Aksi takdirde Kurum, 4734 sayılı Kanundaki düzenlemenin dışında ve ihale
sürecine ilişkin işlem tesisinden önce onay alınacak bir Kurum haline
dönüşecektir.
Açıklanan gerekçe ve nedenlerle;
1. 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerin, sübjektif sorunlar ve
belli bir ihaleye yönelik konularda yaptıkları başvuruların cevaplandırılmayacaktır.
2. İdarelerin uygulamada karşılaştıkları ve kendi danışma birimleriyle
iç bünyelerinde çözemedikleri sorunları bağlı, ilgili veya ilişkili
oldukları bakanlıklara bildirmesi gerektiğinden; bağlı, ilgili veya
ilişkili olunan bakanlık tarafından çözümü konusunda Kurumumuza danışılması
zorunlu görülen duraksamalar ise Kurum tarafından değerlendirilmesine
ve gerekli görülmesi halinde sorunun Düzenleyici Kurul Kararıyla giderilecektir.
3. İhalelere katılan istekliler veya istekli olabileceklerin ise duraksamaya
düştüklerinde idarelere başvurmaları gerektiğine; konunun ancak idarenin
bağlı, ilgili veya ilişkili olduğu bakanlık tarafından yukarıdaki esaslar
çerçevesinde iletilmesi halinde Kurum tarafından değerlendirilecektir.
Bu Tebliğin yürürlüğe girmesi ile 2002 ve 2003 yıllarına ait Kamu
İhale Tebliğleri yürürlükten kaldırılmıştır.
Bu Tebliğ yayım tarihini izleyen onbeşinci gün yürürlüğe girer.
Tebliğ olunur.
|